غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی مطالعه نامههای مولانا و 2 زندگینامه را در پویش «کتابخوانی ملی» توصیه کرد.
وی افزود: بنده کتاب های متنوعی در حوزه های مختلف می خوانم در واقع کتابخوانی تفریح، آسایش و آرامش من است و در این پویش قصد دارم یک کتاب ادبی و 2 کتاب زندگینامه تاریخی را معرفی کنم. در حوزه کتاب ادبی، مکتوبات مولانا جلال الدین رومی صاحب مثنوی است.
رییس بنیاد سعدی ادامه داد: شاید بسیاری از اهل علم و ادب ندانند که از مولانا غیر از مثنوی، دیوان شمس، فیه ما فیه و مجالس سبعه، مجموعه نامههایی هم موجود بوده است.. این نامهها در قدیم گردآوری شده که حدود 150 نامه، در کتابخانههای ترکیه بوده و در 100 سال پیش تصحیح و به چاپ رسیده است.
حداد عادل گفت: در ایران نیز چندین بار به چاپ رسیده و چاپ انتقادی و دانشگاهی این نامهها با تصحیح دکتر توفیق سبحانی بوده و توسط مرکز نشر دانشگاهی چاپ شده است. بنده نیز گزیدهای از این نامهها را که حاوی 65 نامه است با شرح و توضیح لغات و عبارات مشکل، همراه با یک مقدمه ای 130 صفحهای منتشر کردهام که میتواند کتاب درسی در مقطع کارشناسیارشد برای رشتههای ادبیات فارسی باشد.
وی تصریح کرد: نثر مولانا نثری شیوا، شیرین و فنی است و آداب نامهنگاری به درستی در آن رعایت شده و به سبک دوران مولانا، پر از القاب متناسب با مخاطب نامه است. ولی دو نکته مهم دراین مکتوبات وجود دارد. یکی نثر جاندار مولانا است که با اشعار دلپذیر و تک بیت های فارسی، عربی و ضربالمثل ها همراه شده و برای اهل ادب می تواند بسیار آموزنده باشد.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: از سوی دیگر این نامه ها سندی مهم برای معرفی اوضاع و احوال اجتماعی زمان مولانا است، زیرا مولانا شخصی معتبری بوده که به اصطلاح عامیانه ٱمرای وقت خط او را می خواندند و عامه مردم مشکلات و گرفتاری های خود را با او مطرح می کردند و مولانا نیز این تقاضاها را به اولیای امور منعکس می کرد؛ در خلال این نامه ها اوضاع و احوال آن روزگار و مناسبت های بین اشخاص در این نامه ها مطرح شده که بسیار خواندنی است. همچنین در این نامه ها و مکتوبات می توانیم به احوالات شخصی مولانا و خانواده او پی ببریم. یکی از خواندنی ترین نامه ها، نامه ای است که مولانا به عروس خود نوشته و درباره اختلاف او با پسرش صحبت کرده است که مجموع این نوشته ها به هیچ وجه در سایر آثار مولانا یافت نمی شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه صحبتهای خود از علاقهاش به مطالعه کتابهای تاریخی سخن گفت و افزود: و گفت: خواندن کتابهای تاریخی از حیث آگاهی نسبت به گذشته تاریخی و تصمیمگیری درباره آینده اهمیت دارد. به همین دلیل بر خواندن کتابهای تاریخی تاکید دارم.
وی اظهار کرد: سلسله کتابهای «روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار» ازجمله کتابها در باب خواندن تاریخ است که خواندن آن را پیشنهاد میکنم. ناصرالدین شاه حدود 50 سال بر ایران حکومت کرد. سلطنت او از سال 1264 ه.قمری تا 1313 ه. قمری آغاز و به پایان رسیده است. دوره حکومت او مصادف بود با زمانی که اروپا از نظر علمی، صنعتی و اقتصادی و همچنین در ابعاد نظامی در حال رشد بوده و دوران استعماری بوده است.
حداد عادل افزود: ناصرالدین شاه از زمان به قدرت رسیدن تا سه روز قبل از ترور، یادداشتهای روزانه مینوشته که مجموع آن حدود 10 هزار صفحه یادداشت روزانه بوده است و برای خواننده جالب خواهد بود. بسیاری از افراد کنجکاو هستند که بدانند شاهان چطور زندگی میکردند. دانستن این موضوع که شاهانِ به اصطلاح قرون وسطایی چطور زندگی میکردند و زیست شاهان و مردم چه تفاوتهایی با هم داشته خواندنی است. چون ما در انقلاب و جمهوری اسلامی انتظار داریم بین حاکمان و روسای کشور فرقی نباشد و عموما هم همینطور است و انتظار مردم هم همین است و ما برای همین منظور انقلاب کردیم اما در گذشته وضعیت بسیار متفاوت بوده است.
نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی افزود: به اعتقاد من خواندن یادداشتهای چند هزار صفحهای ناصرالدین شاه برای کسانی که دوست دارند بدانند شاهانِ چگونه زیستهاند، جالب و جذاب خواهد بود و بنده این مجموعه را بهطور کامل خواندهام و بر آن یادداشتها و حواشی نوشتهام. این کتاب تصحیحهای مختلفی دارد اما مجید عبدامین بسیار دقیق و فنی آنرا تصحیح کرده است. اهمیت این کتاب تنها داشتن تصویری از زندگی کاخنشینی نیست، بلکه این موضوع اهمیت دارد تا بدانیم پادشاهی مثل ناصرالدین شاه که مهمترین پادشاه قاجار است و در حساسترین زمان این سلسله حکومت کرده؛ دارای چه شخصیت، تفکر و جهانیبینی بوده و یا اساسا کارهای مورد علاقه او چه بوده است.
حداد عادل گفت: ناصرالدین شاه نزدیک به 60 تا 70 درصد از یادداشتهای روزانه خود را به شکار، شکارگاه و مسائل ملالآوری از این دست اختصاص داده، اما بخش دیگر یعنی دریافت نگاه او درباره نظام اداری، حوادث تاریخی و دیدگاههای ناصرالدین شاه درباره شخصیتهای مختلف مانند میرزای شیرازی، سید جمال، آداب و رسوم، عزل و نصب رجال و نوع نگارش و قلم ناصرالدین شاه مهم است؛ که در این مجموعه آورده شده است.
وی تاکید کرد: به اعتقاد من یادداشتهای روزانه، یک سند معتبر به شمار میآید و خواندن این کتاب را برای هر فردی که علاقهمند است تاریخ معاصر را بشناسد و بشناساند و درباره زندگی شاهان بداند؛ توصیه میکنم.
نویسنده کتاب «استاد سخن» افزود: یکی دیگر از کتابهای مهم در حوزه تاریخ، اثر دوجلدی «شرح زندگانی من» (تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه) است. مولف این کتاب شخصیتی محترم به نام عبدالله مستوفی است و به نظر من این کتاب یکی از بهترین آثار در حوزه زندگینامه به زبان فارسی است و از جنبههای مختلف این کتاب خواندنی است. کتاب «شرح زندگانی من» از حیث نگارش و نثر فارسی یک نمونه عالی در ادبیات و زبان فارسی در دوران معاصر به شمار می رود.
رئیس فرهنگستان ادب فارسی اظهار کرد: این اثر خود را از قید و بند و تکلفها و تصنعهای نثر قاجاری رها کرده است. مهم است که بدانیم علامه قزوینی درباره نثر این کتاب چه گفته است؛ علامه قزوینی گفته: «در این عصر ما بلکه در عصور متقدمه من نویسندهای به این شیرینی و به این جذابی و به این گیرندگی هر چه فکر میکنم سراغ ندارم» علامه قزوینی فردی است که از شخصیتها بیدلیل تعریف نمیکند و بسیار مستند، مدلل و محتاط درباره افراد صحبت میکند و زمانی که علامه قزوینی چنین تعریفی از نثر مستوفی میکند حتما نثر او شیرین و پخته است.
وی ادامه داد: عبدالله به یک خانواده مستوفی تعلق داشت یعنی اجداد او از کسانی بودند که از زمان تاسیس سلسله قاجار امور مالی این سلطنت را برعهده داشت، بنابراین عبدالله مستوفی در خانوادهای دیوانی بزرگ شده بود و این فرصت را داشته که در دوره همه شاهان قاجار و پهلوی اول و اوایل حکومت پهلوی دوم زندگی کند. مستوفی نظارهگر تغییر و تحولات در ادوار مختلف بوده است.
حدادعادل افزود: نویسنده کتاب «شرح زندگانی من» به تغییراتی که در دنیا در وجوه مختلف در حال رخ دادن بوده، توجه کرده است. او به آداب و رسوم، نظامهای اداری، روشهای کشورداری و امور اجتماعی، سنتها و اخلاق واقف بود و بهطور مبسوط درباره این تغییرات نوشته است. در واقع مستوفی فردی است که در مفصل این تغییر ایستاده و از یکسو به دنیای قدیم تعلق داشت و از سوی دیگر یک پا در دنیای جدید داشت و براساس خودآگاهیهایی که داشت و آگاهیهایی که از جریان امور کسب کرده بود سعی کرده گزارشی از آنچه درحال تغییر است؛ ارائه دهد. او بهخصوص اطلاعات سودمندی درباره شخصیتهایی چون امیرکبیر، حاج میرزا آقاسی، پادشاهان، نظامهای اداری، مالی و غیره به دست میدهد. مستوفی همچنین در این کتاب اطلاعات مفیدی درباره فرهنگ عامه مطرح کرده است. این کتاب بارها چاپ شده و خواندن آن را به همه توصیه میکنم.
رییس اسبق مجلس شورای اسلامی در ادامه مطالعه یادداشتهای روزانه محمدعلی فروغی را در «پویش کتابخوانی ملی» پیشنهاد کرد و گفت: این کتاب قبل از انقلاب در دسترس نبوده و فقط خاندان فروغی به این نوشتهها دسترسی داشتهاند، اما بعد از انقلاب چاپ شده و این یادداشتها یک کتاب دو جلدی است که جلد اول آن به نگارش خاطرات روزانه فروغی از سفرش با هیات ایرانی برای حضور در کنفرانس صلح پاریس اختصاص دارد. در این کنفرانس قرار بود این هیات از حقوق ایران در جهان دفاع کند. فروغی در این یادداشتها نشان داده که دولتهایی مثل انگلیس، فرانسه و آمریکا که سردمدار این کنفرانس بودند چگونه با ایرانِ ضعیف شده برخورد کردند و چگونه رجال آلوده درحکومت مرکزی با انگلیسها همراه بودند و در نهایت انگلیسها پشت ایران را خالی کردند؛ در واقع این یادداشتها جایگاه ایران در عرصه بینالملل در آن زمان را نشان میدهد.
نویسنده کتاب «تاریخ و تاریخ نگاری» اضافه کرد: البته بنده از جهت مشی سیاسی موافق فروغی نیستم. بلکه منتقد مشی سیاسی او هستم. ولی انکار نمیکنم که فروغی یکی از موثرین چهرهها از دوران مشروطیت تا سال 1321 یعنی سالی است که فوت کرد. او نه تنها در عرصه سیاست بلکه در عرصه علم و ادب نیز از چهرههای موثر بوده است. نثر فروغی بسیار نمونه است یعنی کتابهای او مثل «سیر حکمت در اروپا» کتاب مرجع شده است.
رئیس فرهنگستان ادب فارسی بیان کرد: جلد دوم این کتاب، یادداشتهای او از سال 1293 تا 1320 هجری شمسی را در برمیگیرد. در این یادداشتها فروغی تعریف میکند که وقتی از پاریس برگشته چه اتفاقهایی رخ داده و بیان میکند که کودتای رضاخانی میشود و بعد هم وزیر و نخست وزیر میشود. در این بین فراز و فرودهای سیاسی و تاریخی رخ میدهد که در نهایت مغضوب و خانهنشین میشود ولی بعد در کنار محمدرضا شاه میایستد و به او کمک میکند اما باز هم کنار گذاشته میشود.
وی ادامه داد: به نظرمن مطالعه یادداشتهای روزانه فروغی برای افرادی که به دلیل فراماسونری بودن و کوتاه آمدن فروغی در برابر رضاخان، ، با او مشکل داشته باشند و همچنین برای افرادی که موافق او باشند و دلایلی برای توجیه رفتار او دارند؛ خواندنی است. مطالعه یادداشتهای روزانه فروغی برای کسانی که میخواهند تاریخ معاصر را بشناسند بهخصوص تاریخ اواخر قاجاریه و پهلوی اول و اوایل پهلوی دوم را بدانند توصیه میکنم.
حدادعادل خاطرنشان کرد: امیدوارم این پویش که توسط کتابخانه ملی در حال انجام است موجب ترویج کتابخوانی بهخصوص در جوانها شود. و انگیزهای برای آنها شوند تا به جای دیدن تلویزیون و خواندن پیامهای کوتاه در فضای مجازی کتاب بخوانند.
نظر شما