حسن روشنایی مدیر انتشارات گلبان در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به آسیب ناشران دانشگاهی از بیماری کرونا گفت: خصلت نشر دانشگاهی این است که فروش آن بر مبنای حضور دانشجو در دانشگاه، انتخاب واحد و معرفی منابع است و تفاوت کتاب‌های دانشگاهی با کتاب‌های عمومی یا حتی آموزشی و کودک در این است که بر اساس تعیین منابع درسی و تعداد دانشجویان هر رشته کتاب‌ها را تولید و عرضه می‌کنیم.
 
وی ادامه داد: در طول سال تحصیلی سه مقطع داریم که فروش ما در نقطه اوج قرار می‌گیرد، چون به طور کلی فروش ما سینوسی است؛ به این شکل که تابستان‌ها تعطیل است، دو ترم تحصیلی هم در مهر و بهمن ماه داریم و یک مقطع هم فروش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است که اهمیت زیادی برای ناشران دانشگاهی دارد.
 
روشنایی با بیان اینکه به دنبال شیوع بیماری ناشران دانشگاهی یک سال حرفه‌ای خود را از دست داده‌اند، عنوان کرد: ما ترم بهمن سال گذشته و نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت را از دست دادیم و با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده ما ترم مهر امسال را نیز از دست خواهیم داد؛ زیرا بازگشایی دانشگاه‌ها، مجازی بودن یا نبودن و حضور دانشجویان سر کلاس درس مشخص نیست.
 
بیشترین آسیب کرونا به نشر دانشگاهی بود
وی با طرح این موضوع که بیشترین آسیب کرونا در حوزه نشر را ناشران دانشگاهی متحمل شدند، افزود: در این ایام شاهد بودیم به دلیل قرنطینه و لزوم در خانه ماندن، خانواده‌های زیادی برای کودکان خود کتاب خریداری کردند یا فروش کتاب‌های رمان و داستان و عمومی خوب بوده است؛ زیرا مردم در خانه‌نشینی فیلم دیدند و کتاب خواندند.
 
مدیر نشر گلبان تاکید کرد: در حوزه نشر دانشگاهی با توجه به اینکه مخاطب بر اساس اعلام منابع دانشگاه کتاب تهیه می‌کند با تعطیلی دانشگاه‌ها عملا گزینه خرید کتاب برای دانشجویان حذف شد و بسیاری از دانشجویان و حتی استادان بلاتکلیف ماندند و مشخص نیست در ترم پیش رو هم چه اتفاقی رخ می‌دهد.
 
وی درباره عدم برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز گفت: با توجه به اینکه قرار بود نمایشگاه در فروردین ماه برگزار شود، طبق روال هر سال حجم زیادی از کتاب‌ را برای عرضه در نمایشگاه تولید کردیم اما نمایشگاه برگزار نشد و بعد از آن هم روال به شکل عادی پیش نرفت و این موضوع شرایط کار را برای بسیاری از ناشران دانشگاهی  سخت کرده است.
 
روشنایی با بیان اینکه بسیاری از ناشران دانشگاهی به دنبال ظهور و بروز این مساله در آستانه ورشکستگی قرار دارند، عنوان کرد: در تابستانه کتاب هم نشر دانشگاهی نتوانست فروش چندان خوبی داشته باشد زیرا وضعیت تحصیلی و آموزشی دانشجویان نامشخص بود و در طرح پاییزه کتاب که پیش رو است فکر نکنم وضعیت خوبی در انتظار نشر دانشگاهی باشد.
 
وی با اشاره به عدم سفارش کتاب از سوی کتاب‌فروشان استانی گفت: بسیاری از کتاب‌فروشان شهرهای دیگر به ما سفارش کتاب نمی‌دهند، زیرا آن‌ها هم مخاطب ندارند و ترجیح می‌دهند تا روشن شدن وضعیت دانشگاه‌ها و دانشجویان فعلا سفارشی نداشته باشند و همین موضوع به رکود کاری هم برای ناشر و هم کتابفروش منجر شده است.
 
ناشران دانشگاهی نمی‌توانند ریسک کنند
روشنایی با بیان اینکه ما فعلا خود را سرپا نگه داشته‌ایم، عنوان کرد: خیلی از همکاران ما مجبور به تعدیل نیروهای خود شده‌اند. خیلی از ناشران دیگر نیز برای تولید کتاب‌های جدید دست نگه داشته‌اند و بیشتر از پس‌انداز خود برای هزینه امورات خود استفاده می‌کنند تا روزگار را بگذرانند.
 
وی ادامه داد: تولید ما امسال نسبت به سالیان گذشته حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش داشته است و با همکاران دیگرم هم که صحبت می‌کنم، می‌بینم یا تولیدات خود را متوقف کرده‌اند یا با دستگاه‌های ریسو و دیجیتال کتاب‌هایشان را به شکل محدود تولید می‌کنند و در اختیار مشتریان موردی خود قرار می‌دهند و دیگر نمی‌توانند برای انتشار کتاب با تیراژهای بالا اعتماد کنند.
 
روشنایی با اشاره به کاهش تیراژ کتاب‌ها نیز گفت: تیراژ بسیاری از کتاب‌های من سه تا پنج هزار نسخه هستند و تا جایی که توانستم کار کردم و کتاب‌‌هایی که احساس می‌کنیم ریسک است چاپ نمی‌کنیم یا کتاب‌هایی که به عنوان منابع غیردرسی به ما پیشنهاد می‌شود اصلا کار نمی‌کنیم.
 
وی تاکید کرد: هزینه‌های تولید کتاب هم بسیار بالا رفته است و به صرفه نیست. در گذشته ما به چاپخانه‌ و لیتوگرافی چک می‌دادیم تا بعد از فروش کتاب در بازار هزینه آن‌ها را پرداخت کنیم اما الان اصلا چک قبول ندارند و زمان دریافت دستمزد را خیلی کوتاه کردند و همه این موضوعات موجب شده که ناشر برای انتشار کتاب ریسک نکند.
 
مدیر انتشارات گلبان در ادامه صحبت‌های خود گفت: ما در مجموعه خود دو کتاب آماده چاپ در تیراژ ۱۲۰۰ نسخه داریم که قطع رحلی دارد و ۱۲۰۰ صحفه است، طبق محاسبه اولیه ما این دو کتاب به سرمایه اولیه ۴۲۰ میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز دارد که الان باید پرداخت کنم و نمی‌دانم در شرایط کنونی کرونا آیا این کتاب‌ها فروخته می‌شوند یا خیر.

نقش نشر الکترونیک در نشر دانشگاهی
روشنایی همچنین به ورود ناشران دانشگاهی به نشر الکترونیک و آنلاین اشاره کرد و یادآور شد: بسیاری از ناشران ما در این شرایط به نشر الکترونیک رو آورده‌اند زیرا بخش عمده آموزش‌ها آنلاین و ویدیویی شده است.
 
وی افزود: به دنبال بیماری کرونا اتفاق‌های جدیدی در صنعت نشر کشور در حال انجام است و نوعی پوست‌اندازی در حال انجام است به این شکل که ناشران یا باید نابود شوند یا باید به سمت مجازی شدن حرکت کنند.
 
روشنایی با بیان اینکه ما در حال فکر کردن برای تغییر فرمت عرضه کتاب هستیم، گفت: مساله اینجا است که کتاب‌های دانشگاهی فرمت خاصی دارند، اغلب آن‌ها زیرنویس و منبع دارند که درج همه این موارد در کتاب‌های الکترونیک کار سختی است؛ زیرا زیرساخت‌های انجام این کار فراهم نیست و هزینه‌بر است.
 
وی تاکید کرد: من از سال ۹۶ که هنوز بیماری کرونا نبود در زمینه تولید محتوای آموزشی دانشگاهی در حال انجام پروژه‌ای هستم که در تکمیل کتاب‌های درسی است؛ به این صورت که این محتواها در قالب ویدیو است و از حضور نویسندگان کتاب در ویدیوها استفاده می‌کنیم، اقدامی که امیدوارم در آینده به‌ثمر بنشیند و به جامعه دانشگاهی کشور کمک کند.