کتاب «فلسفه زندگی» یک فریادخواهی واجب و هشداری برای در نظر گرفتن اهمیت جدی گسترش مفهوم استدلال است تا شاید احتمال دستیابی به زندگی و جامعه خوب و کرهای سالم از نظر بوم فرهنگی متنوع را افزایش دهیم.
در پشت جلد این کتاب میخوانیم: «تعمق آرنه نیس، فیلسوف نروژی، بر هنر زندگی ما را به حفظ محیط زیست و تنوع زیستی ترغیب میکند. نیس دیدی روشن و جسورانه نسبت به قدرت احساسات دارد و ما را از تنزل فرهنگی و زیست بومی دور و به سوی سیاست و کنش منطقی و معطوف به آینده تشویق میکند. او بر بیقدرت شدن عقل در قیاب قلب صحه میگذارد و مانند سلفش تورو انگارهی دکارتی جدایی ذهن_جسم را رد میکند. در عوض، مشوق ادغام استدلال و عاطفه است. ترکیبی که نیس باور دارد الهام بخش ما برای ایحاد تغییرات مثبت است. بازیگوشی و جدیت، اینها راهنمای یافتن مسیرمان در سیارهای است که تاثیرات زیانبار مصرف، رشد جمعیت، کالاشدگی، فناوری و جهانیسازی آن را در هم شکسته است.
آرنه نیس فیلسوف نروژی برجسته با آثار متعدد است که زندگی کاری طولانیاش به دو دوره تقسیم میشود: در سالهای اخیر آثارش آغازگر جنبش بومشناسی ژرف بوده و پیش از آن سیسال کرسی فلسفه دانشگاه اسلو را داشته است. یکی از بسیار کتابهای او بومشناسی، اجتماع و سبک زندگی است.
یک فیلسوف فوقالعاده و پیرمردی خردمند به زندگی درازش نگاهی انداخته و تعمقی لذتبخش درباره نقش عاطفه را بر بلوغ استدلال پیش پای ما گذاشته است... شکوه سادگی کلامش که با روزهای بیشمار انزوا در کوهستانهای محبوب نروژ تکامل یافته، الهامبخش و آرامشبخش است.»
بیل مک کیبن هم در مقدمهای درباره این کتاب مینویسد: «کتابی با نام فلسفه زندگی میتواند دستمایه خوبی برای تمسخر قرار بگیرد. مثل بچه پرروها به نظر میآیی. معادل «بچه پررو» به زبان کهن اسکاندیناویایی چه میشود؟ اما در این مورد نویسنده یک فیلسوف واقعی و رسمی است، یک فیلسوف مشهور که یک زندگی کامل داشته، زندگیای از هر جهت شگفتانگیز. پس عنوان این کتاب اصلا متظاهرانه نیست و خود کتاب هم. در واقع چنان از تظاهر تهی است که گویی به زبانی کاملا از یاد رفته نوشته شده که در آن غرور از نظر زبانشناسی غیر ممکن بوده است.
آمریکاییها که آرنه ریس را میشناسند( و با توجه به این که او فیلسوفی نروژی است، تعداد آنها عجیب است) این شناخت را از پیوند او با مباحثات زیست محیطی و از همه مهمتر از همکاری او با جرج سئنز کالیفرنیایی به دست آوردهاند. آنها اصول بومشناسی شگرف را پیکر بندی کردند. همانطور که از این کتاب مشخص است، این اصول عاقلانه و متواضعانه (والبته انقلابی) از ذهنی عاقل و متواضع و البته ذهنی که دنباله رو زمانه نباشد بر میآید.
متاسفانه افراد بسیار کمی زندگی خود را با خواندن فلسفه دانشگاهی معاصر تغییر میدهند. بیشتر احتمال دارد به مثال یا داستان واکنش نشان دهند. پس اینجا یک جور جد بزرگ جهانی داریم که مشتاق به اشتراک گذاشتن خردی لطیف درباره آن مرموزترین موضوع، یعنی چگونه زیستن است؛ این هدیهای بزرگ و گشاده دستانه از سوی اوست.»
نیس در کتاب فلسفه زندگی ما را به تفکر درباره ارزشهای خود تشویق میکند تا کنشهای خود را با امنیت بیشتری بر این ارزشها استوار کنیم. یک اصل بنیادی در فلسفه زندگی او این اعتقاد راسخ است که ما باید به درکی بازگردیم که فقط اگر چیزی با ژرفترین و گسترده ترین هنجارهای عقلانی و منطقی معتبر به نظر میرسید، آن را عقلانی و منطقی بدانیم چیزی که برای فرد و جامعه بسیار ضروری باشد. او با لبخندی گشوده و حالتی بسیار جدی ما را دعوت میکند در پی مرکز کشمکش باشیم و در حاشیه آن نپلکیم. همزمان او از ما میخواهد به شدت به اصول بدون خشونت گاندی پایبند باشیم. نیس از ما میخواهد مخالفانمان را با روش خوش به چاپی و قهوه دعوت کنیم. ما باید کنشهای ضد محافظت از محیط زیست آنان را تقبیح کنیم نه خود آنان را. چون هر کس یک متحد بالقوه است.
شاید هیچ کدام از فیلسوفان قرن بیستم به اندازه آرنه نیس به سوی شکستن جادوی عقلانیت «منهای ارزش» پیش نرفته باشد. او این کار را نه با القای اهمیت استدلال که با گسترش بسیار زیاد حوزه آن انجام داد. نیس به نگاه کردن به عقلانیت کاملا ابزاری ـ به همان سادگی که بازر موثر، اهداف از پیش تعریف شده را تامین میکنند ـ که امروز کاری عادی شده قانع نیست. نیس بر اساس ادعای خود پرستنده استدلال است و علاقهای به کنار گذاشتن تحلیل تجربی یا دقت علمی ندارد.
کتاب فلسفه زندگی یک فریادخواهی واجب و هشداری برای در نظر گرفتن اهمیت جدی گسترش مفهوم استدلال است تا شاید احتمال دستیابی به زندگی و جامعه خوب و کرهای سالم از نظر بوم فرهنگی متنوع را افزایش دهیم. پیشنهاد نیس برای ادغام استدلال و احساس با هدف مقابله با شیوه قرن نوزدهمی نگاه به احساس شکل گرفته است.
متن اصلی این کتاب 110 هزار نسخه در نروژ فروش رفته است در کشوری که کمتر از چهار و نیم میلیون نفر جمعیت دارد، این تقریبا معادل فروش 6.8 میلیون کتاب در ایالت متحده است. از این جهت نیس تاثیر واقعی بر فلسفه و پژوهش اجتماعی نروژ داشته است.
آرنه نیس درباره این اثر میگوید: «فلسفه زندگی رسالهای حرفهای نیست، کتابی کوتاه درباره چند درون مایه است که برای شخص من اهمیت دارند؛ درونمایههایی که احساسات نقطه آغازین و مرکز همه آنهاست. به دلایل بسیاری من خود را دارای صلاحیت لازم برای نوشتن این کتاب نمیدانم، شایستگی من اصلا بیشتر از شایستگی تمام افراد دیگری که زیسته و کمی اندیشیدهاند نیست.
این کتابی است که در آن تعداد پرسشها بسیار بیشتر از پاسخهاست. هدف من این است که دست کم به یک نفر ایدههای خوب، افکاری برای تفکر بیشتر، پرسشهای تازهای برای پرسیدن از خود و دوستان نزدیکش بدهم. بهتر از همه این که شاید آن یک نفر را وادار کنم به هستی خود به شکل تازهای بیندیشند.»
کتاب «فلسفه زندگی» با عنوان فرعی منطق و احساس در جهانی ژرفتر نوشته آرنه نیس و پر اینگوار هوکلان با ترجمه نسترن خسروی با شمارگان 500 نسخه در 352 صفحه به بهای 57 هزار تومان از سوی انتشارات حکمت کلمه منتشر شده است.
نظر شما