به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «خط چینی» از مجموعه «فرهنگ چینی» آن‌گونه که در پیشگفتار کتاب آمده است، به دعوت انتشارات ارتباطات جهانی چین نوشته شده است. این کتاب از جمله آثاری است که جمهوری خلق چین برای ترویج فرهنگ خود و برای ایفای نقش در مبادلات فرهنگ چینی با زبان‌های خارجی، به زبان فارسی منتشر کرده است. کتاب با زبانی ساده و با بهره‌گیری از تصاویر متعدد، دانش خط چینی را به طور مختصر معرفی می‌کند.
 
تاریخچه خط چینی
آن‌گونه که در منابع تاریخی آمده است، خط چینی در حدود هشت هزار سال پیش شکل گرفته است. خطوطی نوشته شده روی لاک‌هایی که صد سال پیش از یکی از مقبره‌های شهر «آن یان» استان «هه نن» کشف شده است، نمایانگر خاستگاه زبان چینی تلقی می‌شود. خطوط روی این لاک‌های هشت هزار ساله برای طالع بینی به کار می‌رفته است. از آن پس، خطوط زبان چینی تکمیل شده و خوشنویسی نیز در این جریان شکل گرفته و در حدود هزار و هفتصد سال پیش، خوشنویسی چینی به اوجش رسیده و تکمیل شده است. خوشنویسی چینی پنج شیوه نگارش دارد که شامل «جوان شو»، «لی شو»، «تسائو شو»، «شین شو» و «کای شو» می شود که هر کدام از آنها ویژگی های مختص به خود دارند.
 
خط چینی که تنها متن زنده باستانی است، آن‌گونه که نویسنده کتاب می‌گوید با عنوان «فسیل زنده» شناخته می‌شود. خط چینی خطی تصویری محسوب می‌شود و مراحل عمده‌ای از تغییرات را به خود دیده است. از جمله این تغییرات می‌توان به «خط استخوانی»، «جین ون»، «شیائو جوانگ»، «لی شو» و «کای شو» اشاره کرد. خط چینی به تدریج از تصویرنگاری به نوشتن و از شکل پیچیده به ساده تبدیل شده است. هر چند که به اعتقاد نویسنده کتاب، شخصیت توسعه خط چینی همیشه روندی رو به ساده‌سازی دارد، اما این خط هنوز یکی از خطوط پیچیده جهان محسوب می‌شود. نویسنده در این کتاب تلاش کرده است با تصاویر گرافیکی متعدد سیر تحول خط چینی را نشان دهد و روایتی ساده از روند تغییر این خط ارائه دهد.
 
به عنوان «فسیل زنده»، ساختار جعبه شکل خط چینی شامل محتوای فرهنگی زیاد و غلظت تمدن چینیِ هزاران ساله است. اما به اعتقاد نویسنده کتاب، خط چینی همچنان در حال توسعه است و رو به ساده‌سازی دارد و به همین دلیل، این خط برای همیشه جوان است.
 
در کشور چین، خط‌نگاری شعبه‌ای از هنر نیز محسوب می‌شود و این هنر در سه جنبه پیشرفت قابل توجهی داشته است. این جوانب عبارتند از خوشنویسی، طراحی کاریکتورهای هنری زیبا و مهر سازی. خط چینی از نقاشی ریشه گرفته است و به اعتقاد چینیان، شکل مربع‌گونه حروف این خط، منعکس‌کننده چکیده طبیعت و از جمله آسمان، زمین، رودخانه و ارتفاعات و نشان‌دهنده خلاقیت فکری چینیان است.
 
کاریکتورهای چینی
عنصر تصویری کاریکتور این امکان را فراهم می‌آورد که فضایی خیالی برای نمایش ابعاد هنری خط چینی فراهم شود.

کاریکتور واحد اساسی زبان چینی است. زبان قبل از خط به وجود آمده است و کاریکتور علامت نوشتن برای یادداشت کردن زبان است. کاریکتورهای چینی متعلق به سیستم مفهوم نما است و ماهیت ذاتی مفهومی و ویژگی‌های بصری بسیار برجسته دارند. این مسئله‌ای است که در طول کتاب، نویسنده همواره به آن پرداخته است.

در بخشی از کتاب، به سازگاری مقوله کاریکتور با کلمات تک‌هجایی زبان چینی پرداخته شده است. به گفته نویسنده: «کلمه تک‌هجایی واحد اساسی زبان چینی است. معمولاً یک هجا یک کلمه است و اکثریت کلمه‌های زبان چینی باستان تک‌هجایی هستند.»

 این خصوصیت امکانی برای بهره‌گیری از حروف تصویری یا کاریکتورها در خط و زبان چینی فراهم می‌ساخته است که به عنوان نمونه در جملاتی از کنفسیوس می‌توان بهره‌برداری از آنها را مشاهده کرد.
نویسنده همچنین می‌گوید: «در زبان معاصر با وجود اینکه اکثر کلمه‌ها دو هجایی هستند، ولی هر هجا همچنین نشان دهنده یک تک‌واژ است و مرز میان هجاها بسیار مشخص است.» به همین دلیل امکان بهره‌گیری از کاریکتور در زبان چینی همچنان فراهم است و می‌توان از این رویکرد هنری در خط چینی بهره برد.
برای آشنایی عملی و عینی با مفهوم کاریکتور در زبان فارسی، بهترین کار این است که یک نمونه از کاریکتورهای زبان چینی را به صورت تصویری و با توضیحی که در کتاب آمده است، در مطلب درج کنیم:

                         
 
هنر مهرسازی
نویسنده درباره اهمیت هنر مهرسازی چینی نوشته است: «بسیاری از دانشجویان خارجی پس از آمدن به چین صاحب یک مهر می‌شوند که اسم چینی آنها بر روی آن حک شده است. اغلب آنها با افتخار سنگ مهر را به دیگران نشان می‌دهند و کاریکتورهای برعکس روی مهر را تشریح می‌کنند و مانند صاحبان گنج حرف‌های آنها درباره این مهر لبریز از خشنودی و رازآلودگی است. چون که می‌دانند وقتی اسم آنها روی مهر کوچک سنگی حک شود، این قطعه کوچک سنگ روح و جان می‌گیرد.»
 
ساختن مهر از کاریکتورهای چینی بسیار رایج است. مهر اثری است که از کاریکتورها روی سنگ یشمی، عاج، شاخ حیوانات، چوب، مس، طلا، نقره و... حک می‌شود. این مهرها از روزگاران گذشته در چین نقشی همچون امضا را بازی می‌کرده‌اند و نمونه‌های آنها را در تحقیقات باستان‌شناسی می‌توان به فراوانی یافت. کتاب خط چینی منبعی قابل توجه برای معرفی این هنر و ابعاد تاریخی آن نیز محسوب می‌شود.
 
اگر چه که شایسته بود برای ایجاد امکان استفاده بهتر از این کتاب و دیگر کتاب‌هایی که انتشارات پخش وو جو منتشر کرده‌اند، ویرایش دقیق‌تری بر کتاب صورت بگیرد اما به دلیل اندک بودن منابع مناسب برای آشنایی با فرهنگ چینی و به طور خاص خط چینی به زبان فارسی، این کتاب اهمیتی قابل توجه دارد و می‌تواند برای مخاطبانی که در زمینه آشنایی با فرهنگ چینی کنجکاوی‌هایی دارند جذاب بنماید.
 
کتاب «خط چینی» را «هان جیان تانگ» نوشته است و انتشارات «پخش وو جو» با همراهی انتشارات کانون علوم خطیب آن را در 184 صفحه و با قیمت 45 هزار تومان عرضه می‌کند. برای خرید کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌شود به غرفه انتشارات کانون علوم خطیب در نمایشگاه مراجعه کرد.