به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «فرهنگ مردم: کلمات و اصطلاحات خودمانی عامیانه و اسلنگ مردم آمریکا» نوشته ریچارد‌ای. اسپیرز با حضور مسعود قاسمیان، مترجم اثر و رضا امینی دوشنبه 23 مهرماه در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
 
امینی در این نشست با اشاره به ویژگی‌های مثبت این اثر گفت: این کتاب ترجمه یکی از فرهنگ‌های انگلیسی شناخته‌ شده در این زمینه است و در واقع از رهگذر ترجمه از فرهنگ یک زبانه به فرهنگی دو زبانه دگرگون شده برای مترجمانی که از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌کنند بسیار سودمند است به ویژه اینکه اصطلاحات تعبیرهای غیررسمی، کوچه‌بازاری یا تابوی این دست فرهنگ‌ها در فرهنگ‌های دیگر آورده نمی‌شود.
 
وی ادامه داد: با توجه به این فرهنگ می‌توانیم متوجه شویم که مترجمان آن برای انجام کار جست‌وجوی بسیاری کردند و نزدیک‌ترین تعبیر و اصطلاح برابر را برای هر مدخل و اصطلاح و تعبیر انگلیسی آوردند. همچنین همان‌گونه که گفته شد با توجه به تعبیرها و اصطلاحات کوچه بازاری و تابویِ در این فرهنگنامه که اغلب زبان مخفی و ممنوع هستند کمتر منبعی وجود دارد که این اصطلاحات را ثبت کرده باشد و همین موجب از دست رفتن و فراموشی پرشتاب آنها می‌شود به ویژه اینکه عناصر این زبان خصلت سیالی و دگرگونی دارند و به اصطلاح مدتی در جامعه مد می‌شوند و سپس از بین می‌روند.
 
به گفته امینی، این اثر فقط دگرگون کردن فرهنگی یک‌زبانه درباره اسلنگ از رهگذر ترجمه به فرهنگ دو زبانه نیست بلکه چنین است افزون بر درآمدی بر چیستی اسلنگ و از این نظر این فرهنگ ارزشی بیش از سایر منابع دارد. همچنین این کتاب امکان ثبت شمار زیادی از تلفظ‌های گفتاری را فراهم کرده است و به خوبی نشان می‌دهد که زبان تا چه میزان می‌تواند مبتنی بر استعاره و حرکت از یک حوزه مفهومی به حوزه دیگری باشد تا معنایی با ظرافت بیشتر بیان یا سویه خاصی از آن برجسته شود.
 
این مدرس دانشگاه، در بخش دیگری از سخنانش پیشنهادهایی را برای اصلاح و ویراست این کتاب ارائه کرد و گفت: بهتر بود واژه اسلنگ با جستجوی بیشتر ترجمه می‌شد و این واژه بیگانه به زبان افزوده نمی‌شد. چرا که این نوع زبان در جامعه ما همواره وجود داشته و می‌توانستیم برای آن معادلی را بیابیم.

امینی افزود:‌ همچنین در این فرهنگ واژه‌ها و ترکیب‌های آورده شده که ممکن است برای مخاطب به کلی غریبه و نا آشنا باشد برای نمونه می‌توان به «مندبالا» اشاره کرد و بهتر بود که مولف و مترجمان این فرهنگ بر پایه سازوکار یا تدبیر مشخص این دسته واژه‌ها را توضیح می‌دادند تا فهم آن برای کاربر آسان‌تر شود.
 
وی با بیان اینکه نوعی سرگردانی در میان انگلیسی و فارسی در این فرهنگنامه دیده می‌شود، توضیح داد: مترجمان، مولفان اثر گاه میان انگلیسی و فارسی مرزگذاری لازم را نکردند و همین موجب شده است آنچه را که مناسب زبان انگلیسی است درباره زبان فارسی به کار ببرند. همچنین این سرگردانی موجب شده که مولفان و مترجمان این فرهنگ توضیحات ارائه شده با نمونه‌هایی که فهم مطلب را آسان‌تر می‌کند همراه نکند.
 
امینی در ادامه درباره بخش جستاری در «چیستی اسلنگ: از زیر و بم اسلنگ» سخن گفت و افزود: در این بخش اطلاعات بسیار زیادی از سوی مولفان و مترجمان ارایه می‌شود بی‌آنکه نشانی از منبعی آورده شود در حالی که مشخص است آنها برای این اطلاعات به منابع زیادی رجوع کرده‌اند. اگر به شیوه مشخص منبع اطلاعات ذکر می‌شد گذشته از رعایت سویه اخلاقی سویه پژوهشی ـ علمی ـ دانشگاهی اثر بیشتر می‌شد.
 
وی با بیان اینکه ترجمه برخی از اصطلاحات به‌کار برده در این فرهنگ دقیق نیست اضافه کرد: فرهنگ مردم در شمار فرهنگ‌های کارآمد و سودمند دو زبانه منتشر شده سال‌های اخیر در ایران است. کارآمد از این نظر که کار مترجمانی را که از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌کنند در یافتن برابرهای خوب و گویا برای واژه‌ها و تعبیرهای عامیانه، غیررسمی، کوچه بازاری و ممنوع یاری می‌کنند و ترجمه‌های ظریف و بسیار خوب پاره‌گفتارهای انگلیسی که در این مدخل آورده شده می‌تواند الگویی برای آموختن ترجمه برای مترجمان غیر حرفه‌ای باشد.

همچنین واژگان تعبیرها و اصطلاحات فارسی که در این فرهنگ گردآمده مانند همتایان خود در هر زبان دیگری خصلتی ناپایدار دارد و تابع ذائقه و سلیقه فرهنگی زمانه خود است از این رو گردآمدن‌شان در این فرهنگ مانع از بین رفتن آنها می‌شود. از سوی دیگر داده‌های ثبت شده در این فرهنگ می‌تواند منبعی باشد برای انجام پژوهش‌های مختلف زبانی و غیرزبانی درباره جامعه زبانی که آفریننده این داده‌ها هستند. 
 
قاسمیان نیز در ادامه این نشست توضیحاتی را درباره روند تدوین کتاب «فرهنگ مردم» ارائه کرد و گفت: از گذشته تاکنون تعابیر مختلفی برای فرهنگ مردم استفاده شده و نخستین کسی که معادل خوبی را برای آن انتخاب کرده زنده‌یاد محمد طباطبایی است ما از آن جهت عنوان فرهنگ مردم را برای کتاب انتخاب کردیم چون همه اقشار جامعه درگیر آن هستند.
 
وی ادامه داد: اصل کتاب براساس کتاب اسپیرز که پیش از این نیز ترجمه شده بود قرار گرفته اما در زمانی که ما این کتاب را تدوین می‌کردیم فقر منبعی بسیار وجود داشت اما به مرور نگاهمان تکاملی شد و فهمیدیم معادل‌های درستی وجود ندارد و به همین دلیل تدوین این کار 15 سال طول کشید چراکه به مرور نقیصه‌ها برطرف می‌شد اما همین مدت زمان طولانی موجب نارضایتی ما و ناشر شده بود چراکه به هرحال هرکاری باید حد پایانی داشته باشد.
 
وی با اشاره به مقدمه 80 صفحه‌ای که بر این کار نگارش شده گفت: این مقدمه تا حدودی کار میدانی بود و تلاش می‌کند کلیت این اثر را شرح دهد.
 
قاسمیان در بخش دیگری از این نشست درباره انتقادهای واردشده نسبت به این اثر نیز توضیح داد و گفت: طبیعی است که زمانی که در درون کار قرار دارید متوجه ایرادهای آن نشویم اما برخی از ایرادهای مطرح شده درست است و باید اصلاح شود. در طول کار متوجه شدیم که بخشی از اسلنگ عامیانه است به همین دلیل دنبال واژه‌های دیگری بودیم برای برخی از واژه‌ها موافق واژه‌سازی بودیم و به همین دلیل معادل‌هایی را خودمان انتخاب کردیم. یکی از نکاتی که ما را برای این ترجمه اثر ترغیب می‌کرد چیزی شبیه به ماتریکسی بود که در آن نقش فرهنگ‌های دوزبانه مشخص می‌شود.

بخش دوم این نشست به پرسش و پاسخ حاضران اختصاص داشت.