هفدهم شهریورماه، زادروز جمشید خانیان، داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس 57 ساله ایرانی است. وقتی سخن از جمشيد خانيان است، به سادگی نمی‌شود واژه‌ها را كنار هم رديف كرد. او جادوی كلمات را می‌شناسد و به راستی در دنيای شگفت انگيز داستان زندگي مي‌كند. او از معدود اهالی دنيای هنر است كه می‌توان گفت در تمام لحظه‌هايش، و همه‌جا و همه‌وقت نويسنده است. جمشيد خانيان را جداي از داستان‌ها و نمايشنامه‌هايش نمی‌توان تعريف كرد و بی‌ترديد آثار او آنقدر هويت و تشخص دارند كه حتی بدون عنوان روي جلد می‌توان فهميد آفريده قلم او هستند.
خانیان نوشتن را به طور جدی از دهه ۱۳۶۰ با خلق داستان‌های کوتاهی برای بزرگسالان آغاز کرد که حاصل آن مجموعه داستانی شد به نام «همیشه، همین وقت، همین بازی» که نامزد نهایی جایزه گردون شد. «بازی روی خط ممنوع»، «خداحافظ همفری بوگارت»، «سبور»، «او»، «ننه دلاور»، «یک نقش برای کاوه»، «فاصله‌های غریب» از آثار داستانی خانیان و حاصل فعالیت‌های او در دهه ۱۳۷۰ و سال‌های نخستین دهه ۱۳۸۰ است.
او در این سال‌ها در کنار داستان‌نویسی، به شکل جدی و مستمر نمایشنامه نیز می‌نوشت. نمایشنامه‌های «یک نیمروز در اتاق بازجویی» ،«پرگار» ، «چهارمین نامه»، «روی نی بندی»، «عشق، سال ریکن» و «بازی نامه بابور» از جمله نمایشنامه‌های همین دوران است، که همگی روی صحنه‌های تئاتر تهران و شهرستان‌ها به اجرا درآمدند و از جشنواره‌های مختلف از جمله «تئاتر فجر» و دوره‌های مختلف «جشنواره دفاع مقدس» رتبه‌های برتر را از آن خود کردند.
خانیان نویسندگی برای کودکان و نوجوانان را در دهه 80 و پس از سال‌ها کار در حوزه ادبیات بزرگسال آغاز کرد و بعد از آن خودش را متعلق به دنیای ادبیات کودک و نوجوان دانست و برای آن‌ها آثار زیادی را خلق کرد. نخستین اثر او در زمینه ادبیات کودک و نوجوان، رمان کوتاه «کودکی‌های زمین» است که برگزیده بهترین کتاب دفاع مقدس در چهارمین دوره و برگزیده بیست سال دفاع مقدس در هشتمین هفته کتاب سال ۱۳۷۹ شد. از دیگر آثار خانیان برای بچه‌ها می‌توان به «شب گربه‌های چشم سفید»، برگزیده ششمین دوره انتخاب کتاب سال ماهنامه سلام بچه‌ها و پوپک و برگزیده جشنواره کتاب کودک و نوجوان سال ۱۳۸۷، «خشایارشا» برگزیده سومین جشنواره کتاب‌های آموزشی رشد، «کوسه ماهی» کاندید مرحله نهایی جایزه مهرگان ۱۳۸۲، «آریایی‌ها»، «شبی که جرواسک نخواند» کاندید مرحله نهایی جایزه مهرگان ۱۳۸۳ و برگزیده نخست کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور ۱۳۸۳ و برگزیده شورای کتاب کودک در سال ۱۳۸۳، «قلب زیبای بابور» کاندید مرحله نهایی جایزه مهرگان ۱۳۸۳ و برگزیده ۲۰۰۵ کتابخانه مونیخ، «لاک‌پشت فیلی» برگزیده کتاب سال شهیدحبیب غنی پور-۱۳۸۶ «ناهی» برگزیده کتاب سال شهید حبیب غنی پور- ۱۳۸۷، «طبقه هفتم غربی» برگزیده کتاب فصل - بهار ۱۳۸۷، رمان «غوص عمیق»، «عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی» و «یک جعبه پیتزا برای ذوزنقه کباب شده» اشاره کرد.
خانیان حدود ۴۴ اثر داستانی، نمایشی و پژوهشی در کارنامه‌اش دارد که اغلب آن‌ها جوایزی را برایش به ارمغان آورده‌اند. سبك جمشيد خانيان، فُرم آثار او، دانش عميق او درباره جهان داستان، بازيگوشي‌هاي هميشگي‌اش در شكل دادن به داستان‌ها و نگاه ويژه او به مفاهيم انساني از ويژگي‌هاي برجسته اوست. او به ادبیات بومی و اقلیمی توجه ویژه‌ای دارد و افسانه‌ها را در قالب‌های جدیدی برای کودکان بیان کرده است. همچنین خانیان به زندگی شهری و همه‌گیر شدن این سبک زندگی و ارتباط بین نسل‌ها در آثارش توجه داشته و سعی کرده آن‌ها را به گونه‌ای بیان کند که رنگ و بوی تعلیمی و آموزشی نداشته باشد.
موضوع دیگر توجه خانیان به ادبیات دراماتیک در آثارش است که تأثیرگرفته از فعالیت او در حوزه ادبیات نمایشی است. هريك از داستان‌ها و نمايشنامه‌های خانیان دنيای تازه‌ای پيش روی مخاطب قرار مي‌دهند. هيچ چيز در قلم و نگاه او تكراری نيست. او جهان پيرامون و امكانات دنيای داستان را از آنِ خود مي‌كند؛ همان چيزی كه منتقدان و مخاطبان نوجوان و بزرگسال را ميخكوب آثار جمشيد خانيان مي‌كند. مخاطبان او خوب مي‌دانند برای ورود به دنيای داستان‌های او، بايد قدم به قدم با طرح واره‌های ذهنی او همراه شوند و در هر سطر و هر صفحه و هر داستان، برای رويارويی با شگفتی‌های معماوار آماده باشند.
در دنيای داستان‌های خانیان می‌شود زير آوار جنگ و آسمانی كه ابرهاش مثل مار در خود پيچيده‌اند، هنوز به زندگی و زيبايی‌هايش انديشيد، می‌توان از پلكانی به درازای سالمندی بالا رفت و همچنان تازه نفس ماند، می‌شود بود و به پنجره‌ای خيالی دل خوش كرد.
حدود 40 سال زندگی خانیان در دنيای متن و نوشتن و نوشتن و نوشتن، از او نويسنده‌ای ساخته است كه به دليل سبك ويژه‌اش، آثار او با اشتياق مخاطبان نوجوان روبه‌رو شده است. همچنين حضور او در عرصه جهانی و انتخاب او به عنوان نخستين نويسنده ايرانی در حوزه داستان نوجوان در «جشنواره كلاغ سفيد» به دعوت كتابخانه بين‌المللی كودك و نوجوان مونيخ در آلمان و انتخاب او از سوی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برای دریافت جایزه جهانی آسترید لیندگرن در سال 2018 نشان از جايگاه او در ميان منتقدان و پژوهشگران در داخل و خارج از ايران دارد.
نظر شما