به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) پیرو قسمت‌هایی از برنامه زاویه که به بررسی آینده سازمان مطالعه و تدوین (سمت) پرداخت، جواد ایرجی مدیر روابط عمومی این سازمان در یادداشتی به بیان چند نکته در این زمینه پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
برنامه «زاویه» شبکه چهار در دو هفته متوالی، به موضوع سازمان «سمت» و آینده آن پرداخت؛ موضوعی که اصل آن جای تقدیر دارد؛ چرا که موضوعات علوم انسانی یکی از مهمترین مباحث امروز کشور برای ارائه راهکارهای عملیاتی در مسیر ارتقا و پیشرفت ایران و برون‌رفت از مشکلات و بحران‌ها محسوب می‌شود.
برنامه نخست در روز چهارشنبه سوم مردادماه با حضور دکتر محمد ذبیحی سرپرست سازمان «سمت» و شهریار زرشناس، قرار بود به پرسش از آینده سازمان «سمت» اختصاص داشته باشد. هر چند این برنامه تنها به جدل یک‌سویه و مبتنی بر چند مصداق و بدون واکاوی و بررسی جامع تمام آثار و عملکرد این سازمان ختم شد و عملاً مخاطب فرهیخته برنامه زاویه نتوانست از مباحث مطرح شده در آن برنامه طرفی بربندد.
با این حال برنامه دوم «زاویه» با موضوع سازمان «سمت»، تا حدی رویه‌ای در خور جایگاه این برنامه را دنبال کرد تا با بررسی عالمانه و البته جامع‌نگر به آثار و محتوای تولیدات و پژوهش‌های «سمت»، نقدهای سازنده را نیز مطرح کند.
محمد ذبیحی در پایان برنامه نخست زاویه درباره سازمان «سمت»، خطاب به کارشناس آن برنامه که به اعتراف اهالی نظر و اندیشه، غرض‌ورزانه و یک‌سویه برای تخریب آمده بود، گفت: به مصادیق و موارد کتاب‌ها نقد داشته باشید؛ انتقاد و اشکال اجتناب‌ناپذیر است و ما هم معصوم نیستیم. نقد برای ما قابل پذیرش است، اما به رویکرد شما انتقاد دارم. اشکالات شما، اشکالات دیدگاهی است! در کتاب‌های «سمت» می‌تواند اشکال وجود داشته باشد، اما این داوری را که سازمان «سمت»، با همه عظمتش کانون یک جریان شده باشد، قبول ندارم.
وی در همان برنامه اعلام کرد که از نقد سازنده و بحث کارشناسی در حوزه علوم انسانی استقبال می‌کند، اما متأسفانه رویه آن برنامه و موضع‌گیری‌های کارشناس و همسویی مجری برنامه، عملاً ماهیت برنامه «زاویه» را زیر سؤال برده بود.
در برنامه اول عدالت و بی‌طرفی و پایبندی به محورهای اعلام شده و رعایت مؤلفه‌های علمی از سوی دست‌اندرکاران برنامه به میزان کافی و آنچنان که در شأن مخاطبان ارجمند برنامه است، مورد توجه قرار نگرفت و از این رو مجموعه اعضای هیأت علمی، مدیران و کارشناسان «سمت» در راستای احترام به فضای دانشگاهی کشور و بینندگان برنامه، مخالف حضور در بخش دوم برنامه بودند و بر این اساس، «سمت» در بخش دوم برنامه زاویه حضور نیافت و علت آن را به روشنی به دست‌اندرکاران این برنامه اعلام کرد؛ هر چند در برنامه دوم، متولیان این برنامه در بیان دلایل حضور نیافتن «سمت»، رسم امانتداری را در انتقال مطلب رعایت نکردند.
با این حال، به نظر می‌رسد مسئولان برنامه ضمن بررسی بخش نخست و بازخوردهای آن در جامعه دانشگاهی و اهالی اندیشه، سعی کردند مسیر بهتری را در برنامه دوم در پیش بگیرند. برنامه دوم زاویه با موضوع سازمان «سمت» با استفاده از نظرات ارزشمند دکتر حسن ملکی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر محمد رجبی دوانی، محقق و مدرس فلسفه، روی آنتن سیما رفت.
حسن ملکی در این برنامه تأکید داشت: درباره سازمان «سمت» یا هر سازمان مشابه آن می‌توانیم سه نوع موضع‌گیری فکری و انتقادی داشته باشیم. یکی اینکه بگوییم همه‌چیز خوب است و سازمان «سمت» در همه زمینه‌ها درست عمل کرده است که طبیعتاً این موضع‌گیری در قبال کار سختی مثل تألیف کتاب درسی دانشگاهی آن هم در حوزه علوم انسانی، منطقی نیست. چون انسان‌ها معصوم نیستند و ما باید واقعیت‌ها را درست ببینیم. حالت مقابل این است که بگوییم همه‌چیز بد است و تصور کنیم توطئه‌ای در این سازمان جاری بوده و با نگاهی جزء نگرانه به چند کتاب درسی، آن را تعمیم بدهیم و بگوییم که جریان فلسفی خاصی بر تدوین همه کتاب‌ها حاکم بوده است و من این را عقلانی و منصفانه نمی‌دانم. به عنوان یک دانشگاهی نمی‌توانم این حرف را نسبت به سازمان «سمت» بپذیرم.
عضو هیأت علمی گروه برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی سپس عنوان کرد: اما نگاه سوم این است که بگوییم بعضی چیزها خوب بوده‌اند و بعضی نبوده‌اند و موضع‌گیری منطقی توأم با دلیل داشته باشیم. آنچه مسلم است، «سمت» کاری عظیم در کشور انجام داده است و بدیهی است که دارای اشکالاتی هم هست.
چنین نگاهی در برنامه زاویه، همان چیزی است که سازمان «سمت» هم از آن استقبال می‌کند؛ چرا که نقدپذیری یکی از مؤلفه‌های اصلی در سازوکارهای مدیریتی و تصمیم‌گیری سازمان «سمت» است و از این منظر با مقایسه دو برنامه نخست و دوم، مخاطبان می‌توانند تفاوت در نقد و جدل را به خوبی دریابند.
سازمان «سمت» نیز برای حضور در برنامه‌ها و همایش‌های علمی و انتقادی آمادگی لازم دارد و از آن استقبال می‌کند، همانطور که در برنامه نخست زاویه با همین رویکرد حضور پیدا کرد و علت عدم حضور در برنامه دوم، خارج شدن رویه برنامه از همان چارچوب‌های انتقادی، علمی و منطقی بود؛ چرا که «سمت» معتقد است باید به مخاطبان فرهیخته چنین برنامه‌هایی احترام گذاشت و مباحثی را در آن مطرح کرد که ضمن انتقاد از برخی عملکردها، به واکاوی دقیق پژوهش‌ها، تولیدات و تصمیم‌گیری‌های حوزه علوم انسانی بپردازد تا گامی هر چند کوچک برای ارتقای کشور برداشته شود.
سازمان «سمت» ضمن تأکید مجدد بر وجود برخی نگاه‌های جانب‌دارانه و احتمالاً یک‌سویه مجریان برنامه «زاویه» نسبت به سازمان «سمت» به ویژه در برنامه نخست، از انتقادها مطرح شده در این برنامه و به ویژه برنامه دوم، استقبال می‌کند و اعلام می‌دارد که آمادگی و تمایل برای بهره‌مندی و کاربست پیشنهادها و انتقادات سازنده را دارد.
امید است همه متولیان حوزه فرهنگ و رسانه، به خصوص در رسانه ملی، با نگاه به اسناد بالادستی کشور و چشم‌اندازهای توسعه و پیشرفت علمی ایران، هر روز و بیش از پیش به تولید برنامه‌های فاخر با رویکرد علمی و انتقادی اهتمام کنند و برنامه «زاویه» می‌تواند یکی از همین اقدامات مؤثر و سازنده باشد؛ ان‌شاءالله.
برنامه نخست در روز چهارشنبه سوم مردادماه با حضور دکتر محمد ذبیحی سرپرست سازمان «سمت» و شهریار زرشناس، قرار بود به پرسش از آینده سازمان «سمت» اختصاص داشته باشد. هر چند این برنامه تنها به جدل یک‌سویه و مبتنی بر چند مصداق و بدون واکاوی و بررسی جامع تمام آثار و عملکرد این سازمان ختم شد و عملاً مخاطب فرهیخته برنامه زاویه نتوانست از مباحث مطرح شده در آن برنامه طرفی بربندد.
با این حال برنامه دوم «زاویه» با موضوع سازمان «سمت»، تا حدی رویه‌ای در خور جایگاه این برنامه را دنبال کرد تا با بررسی عالمانه و البته جامع‌نگر به آثار و محتوای تولیدات و پژوهش‌های «سمت»، نقدهای سازنده را نیز مطرح کند.
محمد ذبیحی در پایان برنامه نخست زاویه درباره سازمان «سمت»، خطاب به کارشناس آن برنامه که به اعتراف اهالی نظر و اندیشه، غرض‌ورزانه و یک‌سویه برای تخریب آمده بود، گفت: به مصادیق و موارد کتاب‌ها نقد داشته باشید؛ انتقاد و اشکال اجتناب‌ناپذیر است و ما هم معصوم نیستیم. نقد برای ما قابل پذیرش است، اما به رویکرد شما انتقاد دارم. اشکالات شما، اشکالات دیدگاهی است! در کتاب‌های «سمت» می‌تواند اشکال وجود داشته باشد، اما این داوری را که سازمان «سمت»، با همه عظمتش کانون یک جریان شده باشد، قبول ندارم.
وی در همان برنامه اعلام کرد که از نقد سازنده و بحث کارشناسی در حوزه علوم انسانی استقبال می‌کند، اما متأسفانه رویه آن برنامه و موضع‌گیری‌های کارشناس و همسویی مجری برنامه، عملاً ماهیت برنامه «زاویه» را زیر سؤال برده بود.
در برنامه اول عدالت و بی‌طرفی و پایبندی به محورهای اعلام شده و رعایت مؤلفه‌های علمی از سوی دست‌اندرکاران برنامه به میزان کافی و آنچنان که در شأن مخاطبان ارجمند برنامه است، مورد توجه قرار نگرفت و از این رو مجموعه اعضای هیأت علمی، مدیران و کارشناسان «سمت» در راستای احترام به فضای دانشگاهی کشور و بینندگان برنامه، مخالف حضور در بخش دوم برنامه بودند و بر این اساس، «سمت» در بخش دوم برنامه زاویه حضور نیافت و علت آن را به روشنی به دست‌اندرکاران این برنامه اعلام کرد؛ هر چند در برنامه دوم، متولیان این برنامه در بیان دلایل حضور نیافتن «سمت»، رسم امانتداری را در انتقال مطلب رعایت نکردند.
با این حال، به نظر می‌رسد مسئولان برنامه ضمن بررسی بخش نخست و بازخوردهای آن در جامعه دانشگاهی و اهالی اندیشه، سعی کردند مسیر بهتری را در برنامه دوم در پیش بگیرند. برنامه دوم زاویه با موضوع سازمان «سمت» با استفاده از نظرات ارزشمند دکتر حسن ملکی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر محمد رجبی دوانی، محقق و مدرس فلسفه، روی آنتن سیما رفت.
حسن ملکی در این برنامه تأکید داشت: درباره سازمان «سمت» یا هر سازمان مشابه آن می‌توانیم سه نوع موضع‌گیری فکری و انتقادی داشته باشیم. یکی اینکه بگوییم همه‌چیز خوب است و سازمان «سمت» در همه زمینه‌ها درست عمل کرده است که طبیعتاً این موضع‌گیری در قبال کار سختی مثل تألیف کتاب درسی دانشگاهی آن هم در حوزه علوم انسانی، منطقی نیست. چون انسان‌ها معصوم نیستند و ما باید واقعیت‌ها را درست ببینیم. حالت مقابل این است که بگوییم همه‌چیز بد است و تصور کنیم توطئه‌ای در این سازمان جاری بوده و با نگاهی جزء نگرانه به چند کتاب درسی، آن را تعمیم بدهیم و بگوییم که جریان فلسفی خاصی بر تدوین همه کتاب‌ها حاکم بوده است و من این را عقلانی و منصفانه نمی‌دانم. به عنوان یک دانشگاهی نمی‌توانم این حرف را نسبت به سازمان «سمت» بپذیرم.
عضو هیأت علمی گروه برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی سپس عنوان کرد: اما نگاه سوم این است که بگوییم بعضی چیزها خوب بوده‌اند و بعضی نبوده‌اند و موضع‌گیری منطقی توأم با دلیل داشته باشیم. آنچه مسلم است، «سمت» کاری عظیم در کشور انجام داده است و بدیهی است که دارای اشکالاتی هم هست.
چنین نگاهی در برنامه زاویه، همان چیزی است که سازمان «سمت» هم از آن استقبال می‌کند؛ چرا که نقدپذیری یکی از مؤلفه‌های اصلی در سازوکارهای مدیریتی و تصمیم‌گیری سازمان «سمت» است و از این منظر با مقایسه دو برنامه نخست و دوم، مخاطبان می‌توانند تفاوت در نقد و جدل را به خوبی دریابند.
سازمان «سمت» نیز برای حضور در برنامه‌ها و همایش‌های علمی و انتقادی آمادگی لازم دارد و از آن استقبال می‌کند، همانطور که در برنامه نخست زاویه با همین رویکرد حضور پیدا کرد و علت عدم حضور در برنامه دوم، خارج شدن رویه برنامه از همان چارچوب‌های انتقادی، علمی و منطقی بود؛ چرا که «سمت» معتقد است باید به مخاطبان فرهیخته چنین برنامه‌هایی احترام گذاشت و مباحثی را در آن مطرح کرد که ضمن انتقاد از برخی عملکردها، به واکاوی دقیق پژوهش‌ها، تولیدات و تصمیم‌گیری‌های حوزه علوم انسانی بپردازد تا گامی هر چند کوچک برای ارتقای کشور برداشته شود.
سازمان «سمت» ضمن تأکید مجدد بر وجود برخی نگاه‌های جانب‌دارانه و احتمالاً یک‌سویه مجریان برنامه «زاویه» نسبت به سازمان «سمت» به ویژه در برنامه نخست، از انتقادها مطرح شده در این برنامه و به ویژه برنامه دوم، استقبال می‌کند و اعلام می‌دارد که آمادگی و تمایل برای بهره‌مندی و کاربست پیشنهادها و انتقادات سازنده را دارد.
امید است همه متولیان حوزه فرهنگ و رسانه، به خصوص در رسانه ملی، با نگاه به اسناد بالادستی کشور و چشم‌اندازهای توسعه و پیشرفت علمی ایران، هر روز و بیش از پیش به تولید برنامه‌های فاخر با رویکرد علمی و انتقادی اهتمام کنند و برنامه «زاویه» می‌تواند یکی از همین اقدامات مؤثر و سازنده باشد؛ ان‌شاءالله.
نظر شما