بخش سوم با عنوان از تاریخ حال تا تاریخ متعال نیز به گذشته، میراث و تذکر تاریخی، از قلم مورخان تا کلنگ باستانشناسان، انفتاح تاریخ متعالی در عصر سیادت تاریخ سکولار، تاریخ کنونی و تاریخ فراروی و فردای موعود؛ تاریخ متعالی پرداخته شده است.
ملاصالحی در مقدمه کتاب نوشته است: «مفهوم تاریخ متعالی و تجربه انسان از امر متعال و مقدس در همین تقدیر تاریخی و حضور تاریخمند انسان در جهان روی همین پوسته نازک، سرد و شکننده غبار کیهانی زمین تجربه کرده و دربارهاش سخن گفتهایم. میان تاریخمندی و حضور تاریخمند انسان در جهان و تجربه او از امر متعال و تسامحا تاریخ متعالی، نسبت عمیق و بنیادینی وجود دارد. امر متعالی و مقدس و ذات امر الوهی و الوهیت در ذات خود، تاریخی نیست؛ لیکن تاریخی بر ما آشکار میشود. تاریخ در تاریخ افق میگشاید. تاثیر این گشودگی و آشکارگی و تجلی بر تقدیر و حضور تاریخی و نحوه بودن و شدن تاریخمند انسان در جهان و معرفت و منظر و فهم او از هستی از جهان و واقعیتهای آن از انسان بودن خویش و معنای حضورش در جهان، به غایت ژرف و تعیینکننده و سرنوشتساز بوده است؛ چنانکه انکار آن نیز سرنوشتساز و تعیینکننده بوده است.
فشار دست و پنجه نرم کردن با تناقضها و جنون هشیاریهای مهارگسیخته بر شانه انسان در تاریخ همیشه سنگین بوده است؛ لیکن نه آنچنان خردکننده که در تاریخ دنیای متجدد؛ فشاری که همه ترازوها را شکسته است. آشفتگی و آنارشیسم و هرج و مرج دوره جدید در نوع خود بیسابقه و نفسگیر است. در ادبیات، در شعر و رمان و در هنرهای دیگر و در یک کلام در فکر و فلسفه و فرهنگ و زندگی انسان هیچ دورهای، هیچ جامعهای و هیچ تمدنی فشار سنگین و خردکننده تناقضهای درونی تاریخ را آشکارتر و فراگیرتر از دوره جدید شاهد نبودهایم. هیچ دورهای سنگدلانه و بیرحمانهتر از دوره جدید، هنرمندان و متفکرانش را در کام خود فرو نبرده است.
![](/images/docs/000260/260140/images/2760939.jpg)
تقدیر انسان دوره جدید سوگناکتر از انسان هر دوره دیگری در تاریخ بوده است. از موزههای عالم مدرن بیش از گورستانهای گذشته بوی مرگ و نیستی متصاعد میشود و به مشام میرسد. بودلر-شاعر و نویسنده فرانسوی- در «جنون هشیاری» دوره جدید از پای افکنده شد. نیچه در جستن و یافتن گریزگاه و مفری از پیچ لاخهای تناقضهای سخت و سنگین دوره جدید در جنون از سرافکنده شد و از پای درآمد. جنگ جهانی دوم جنونآمیز، بیرحمانه و خونبارترین همه جنگها در تاریخ بشری بوده است. اینک جعبه جادوی «پاندورای» تناقضهای درونی و اهریمنی و نیروهای شرور تاریخ گشوده به روی همه جامعهها و همه فرهنگهاست. هیچ جامعهای، هیچ ملتی، هیچ نظام اعتقادی و سنت معنوی و دینی دیگر در فضای وجودی در اقلیم و عالم و مسیر تقدیر تاریخ خود ره نمیسپارد. همه مسافران قطارهای تاریخ دیگری هستیم بیآنکه بدانیم به کدام سوی در حرکتیم و مقصد کجاست! خوشا به حال خفتگان! خوشا به حال خوابگردها!»
«انسان تاریخی و تاریخ متعالی» در 174 صفحه و قیمت 12 هزار تومان از سوی موسسه فرهنگی هنری پگاه روزگار نو منتشر شده است.
نظر شما