بخش سوم با عنوان از تاریخ حال تا تاریخ متعال نیز به گذشته، میراث و تذکر تاریخی، از قلم مورخان تا کلنگ باستان‌شناسان، انفتاح تاریخ متعالی در عصر سیادت تاریخ سکولار، تاریخ کنونی و تاریخ فراروی و فردای موعود؛ تاریخ متعالی پرداخته شده است.
ملاصالحی در مقدمه کتاب نوشته است: «مفهوم تاریخ متعالی و تجربه انسان از امر متعال و مقدس در همین تقدیر تاریخی و حضور تاریخ‌مند انسان در جهان روی همین پوسته نازک، سرد و شکننده غبار کیهانی زمین تجربه کرده و درباره‌اش سخن گفته‌ایم. میان تاریخ‌مندی و حضور تاریخ‌مند انسان در جهان و تجربه او از امر متعال و تسامحا تاریخ متعالی، نسبت عمیق و بنیادینی وجود دارد. امر متعالی و مقدس و ذات امر الوهی و الوهیت در ذات خود، تاریخی نیست؛ لیکن تاریخی بر ما آشکار می‌شود. تاریخ در تاریخ افق می‌گشاید. تاثیر این گشودگی و آشکارگی و تجلی بر تقدیر و حضور تاریخی و نحوه بودن و شدن تاریخ‌مند انسان در جهان و معرفت و منظر و فهم او از هستی از جهان و واقعیت‌های آن از انسان بودن خویش و معنای حضورش در جهان، به غایت ژرف و تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز بوده است؛ چنانکه انکار آن نیز سرنوشت‌ساز و تعیین‌کننده بوده است.
فشار دست و پنجه نرم کردن با تناقض‌ها و جنون هشیاری‌های مهارگسیخته بر شانه انسان در تاریخ همیشه سنگین بوده است؛ لیکن نه آنچنان خردکننده که در تاریخ دنیای متجدد؛ فشاری که همه ترازوها را شکسته است. آشفتگی و آنارشیسم و هرج و مرج دوره جدید در نوع خود بی‌سابقه و نفس‌گیر است. در ادبیات، در شعر و رمان و در هنرهای دیگر و در یک کلام در فکر و فلسفه و فرهنگ و زندگی انسان هیچ دوره‌ای، هیچ جامعه‌ای و هیچ تمدنی فشار سنگین و خردکننده تناقض‌های درونی تاریخ را آشکارتر و فراگیرتر از دوره جدید شاهد نبوده‌ایم. هیچ دوره‌ای سنگدلانه و بی‌رحمانه‌تر از دوره جدید، هنرمندان و متفکرانش را در کام خود فرو نبرده است.
تقدیر انسان دوره جدید سوگناک‌تر از انسان هر دوره دیگری در تاریخ بوده است. از موزه‌های عالم مدرن بیش از گورستان‌های گذشته بوی مرگ و نیستی متصاعد می‌شود و به مشام می‌رسد. بودلر-شاعر و نویسنده فرانسوی- در «جنون هشیاری» دوره جدید از پای افکنده شد. نیچه در جستن و یافتن گریزگاه و مفری از پیچ لاخ‌های تناقض‌های سخت و سنگین دوره جدید در جنون از سرافکنده شد و از پای درآمد. جنگ جهانی دوم جنون‌آمیز، بی‌رحمانه و خونبارترین همه جنگ‌ها در تاریخ بشری بوده است. اینک جعبه جادوی «پاندورای» تناقض‌های درونی و اهریمنی و نیروهای شرور تاریخ گشوده به روی همه جامعه‌ها و همه فرهنگ‌هاست. هیچ جامعه‌ای، هیچ ملتی، هیچ نظام اعتقادی و سنت معنوی و دینی دیگر در فضای وجودی در اقلیم و عالم و مسیر تقدیر تاریخ خود ره نمی‌سپارد. همه مسافران قطارهای تاریخ دیگری هستیم بی‌آنکه بدانیم به کدام سوی در حرکتیم و مقصد کجاست! خوشا به حال خفتگان! خوشا به حال خوابگردها!»
«انسان تاریخی و تاریخ متعالی» در 174 صفحه و قیمت 12 هزار تومان از سوی موسسه فرهنگی هنری پگاه روزگار نو منتشر شده است.
نظر شما