به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این کتاب با رویکردی تحلیلی - تاریخی، سنت تذکرهنویسی فارسی را از آغاز شکلگیری آن تا آستانه تاریخ ادبیاتنگاری جدید بررسی میکند. سید مهدی زرقانی فصل نخست را با لبابالالباب عوفی (۶۱۸ ق) آغاز و با تذکرةالشعرای دولتشاه سمرقندی (۸۹۲ ق) به پایان میبرد و با ترسیم تبار عربی این ژانر نشان میدهد که تذکره چگونه از سنتهای عربی وارد ادبیات فارسی شد و چه اجزای ساختاریای بهتدریج به الگوی معیار بدل گشت.
در فصل دوم، با تمرکز بر مجالسالنفائس امیرعلیشیر نوایی (۸۹۶ ق)، نویسنده از نقطه عطفی در تاریخ تذکرهنویسی سخن میگوید؛ اثری که با وجود نزدیکی زمانی به تذکره دولتشاه، تفاوتهای روشی و بینشی چشمگیری دارد و گسترش ساختارهای ژانری را در دل سنت رقم میزند.
فصل سوم به تذکرههای قرن یازدهم و دوازدهم میپردازد؛ دورهای که همزمان شاهد اشباع، انقباض و سپس انتقال میدانداری از ایران به هند است و تغییرات ژرفی در قواعد ژانری تذکره پدید میآورد.
فصل چهارم به تذکرهنویسی ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم اختصاص دارد؛ دورهای پرکثرت اما همراه با «انکسار سنتها» که همزمان با ورود ایران به عصر جدید رخ میدهد. در این فصل، نسبت میان کثرت تذکرهها و نیازهای واقعی جامعه ادبی ایران به پرسش کشیده میشود.
بخش دوم کتاب، از فصل پنجم تا هفتم، به تاریخ ادبیات اختصاص دارد و فرایند گسست از تذکره و عبور به تاریخ ادبیاتنگاری را دنبال میکند. زرقانی نشان میدهد که این انتقال پیش از ترجمه آثار مستشرقین، از مسیر مطبوعات آغاز شد. سپس مبانی نظری و روشی تاریخ ادبیاتهای غربی و در ادامه شیوهها و مواجهههای مورخان ادبی ایرانی نسل اول و دوم با سنت تذکرهای و تاریخ ادبیات غربی بررسی میشود.
از تذکره به تاریخ ادبیات نوشته سید مهدی زرقانی، اثری است برای فهم عمیقتر تاریخ اندیشه ادبی در ایران؛ کتابی که تحولات ژانری را نه بهصورت خطی، بلکه در بستر گسستها، تداومها و بازتعریفهای تاریخی روایت میکند.
نشر ثالث اخیراً این کتاب را در ۳۹۰ صفحه و با قیمت ۵۵۰ هزار تومان عرضه کرده است.
نظر شما