براری در ابتدای این نشست توضیحاتی را درباره کتاب ارائه کرد و گفت: این اثر که توسط دو استاد دانشگاه MIT نگارش شده به‌دنبال این است که تاثیر سیطره فناوری‌های نوین را در روابط اجتماعی شرح دهد. مولفان طی این اثر داده‌های جامعه امریکا و کانادا را در سال‌های 2000 تا 2011 به‌عنوان پشتیبان ادعای خود در کتاب آورده‌اند و به‌دنبال این هستند که تاثیر فناوری‌ها را در محیط اجتماعی جوامع کانادا و آمریکا بررسی کنند. وضعیت این جوامع قرابت بسیاری با جامعه کنونی ما دارد.
وی با بیان اینکه کتاب حاضر مورد تایید محققان برجسته جامعه اطلاعاتی مانند کاستلز قرار گرفته است، ادامه داد: به‌اعتقاد وی کتاب دو ویژگی مهم دارد نخست اینکه با نثر ساده و روان خود می‌تواند برای همه دانشجویان و اساتید قابل استفاده باشد و از سوی دیگر منابع اطلاعاتی قوی دارد که براساس مستندات ارائه‌شده از سوی مولفان حمایت می‌شود.
نوری براری
به گفته براری، این کتاب سرشار از نتایج و پژوهش‌هایی است که می‌تواند ادعای نویسندگان را تایید کرده و از سوی دیگر با وجود اینکه هر فصل حاوی یک بخش پژوهش‌های مولفان است انسجام خود را حفظ کرده است.
این دانشجوی دوره دکترا فناوری اطلاع‌رسانی در آموزش عالی در ادامه ساختار کتاب حاضر را تشریح کرد و افزود: این اثر مشتمل بر سه بخش کلی است که در بخش نخست «بری ولمن» نویسنده کتاب روی فردگرایی اجتماعی و تاثیرات آن در جوامع مانور می‌دهد. در بخش دوم کتاب سیستم فردگرایی شبکه‌ای و تاثیرات آن در خانواده، کار شبکه‌ای، دوستی و ارتباطات شبکه‌ای بررسی می‌شود.
وی اضافه کرد: همچنین در بخش سوم کتاب چگونگی کارکرد در جهان شبکه‌ای و چشم‌انداز این پدیده در حال و آینده بررسی می‌شود. به‌عبارت دیگر در این بخش به این موضوع پرداخته می‌شود که افراد چگونه می‌توانند مهارت‌ها و سرمایه‌های مجازی خود را ارتقا دهند.
براری با بیان اینکه دو میان پرده در بخش‌های سه‌گانه کتاب طرح می‌شود، عنوان کرد: میان پرده نخست بین بخش اول و دوم کتاب قرار گرفته که در آن ولمن با 32 نفر از کسانی که با فناوری اطلاعات سروکار دارند مصاحبه کرده و به دنبال بررسی تاثیرات ارتباط مجازی این افراد با دیگران است. در میان پرده دوم که بین بخش دوم و سوم قرار گرفته ولمن با 18 دانشجو مصاحبه می‌کند و به دنبال این است که روابط و تعاملات افراد در فضای عینی و فضای مجازی را بررسی کند.
این پژوهشگر در ادامه سخنانش توضیحات بیشتری درباره بخش اول کتاب با‌عنوان انقلاب سه‌گانه ارائه کرد و افزود: در این بخش و در فصل اول سیستم عامل اجتماعی جدید و در فصل دوم انقلاب شبکه‌های اجتماعی بررسی شده و نشان داده می‌شود که چگونه شبکه‌های اجتماعی گسترش پیدا کرده و تاثیرات خود را بر جوامع گذاشته‌اند. همچنین در فصل سوم کتاب انقلاب اینترنت شرح داده می‌شود و در فصل چهارم انقلاب تلفن‌های همراه مورد توجه قرار گرفته و تاثیرات و مزایای این فناوری در جوامع مورد توجه قرار می‌گیرد.
به گفته براری، در بخش دوم کتاب نیز در فصل پنجم دوستی و ارتباطات شبکه‌ای بررسی می‌شود و این ادعا طرح می‌شود که اینترنت نه‌تنها باعث از بین رفتن دوستی‌ها شده بلکه منجر به گسترش ارتباطات مجازی و واقعی می‌شود. در فصل ششم کتاب نیز خانواده شبکه‌ای بررسی می‌شود و این موضوع مورد توجه قرار می‌گیرد که چگونه شبکه‌های اجتماعی موجب تغییرات در ترکیب وظایف افراد در خانواده شده و الگوهای زن‌سالاری و مردسالاری را در خانواده از بین می‌برد.
این دانشجوی دوره دکترا فناوری اطلاع‌رسانی در آموزش عالی در ادامه با اشاره به فصل هفتم کتاب بیان کرد: کار شبکه‌ای و تاثیر شبکه‌های اجتماعی در شیوه‌های کار کردن در این فصل مورد بررسی قرار می‌گیرد و اینکه چگونه شبکه‌های اجتماعی موجب نزدیک‌شدن مرزهای خانه و کار شده است. اما در فصل هشتم نیز سازندگان شبکه‌ای و چگونگی تولید محتوا در فضای مجازی بررسی می‌شود و اینکه چگونه سبک زندگی نیز باید با توجه به این پدیده تغییر کرده و سرمایه‌های اجتماعی افزایش یابد.
براری ادامه داد: در فصل نهم کتاب اطلاعات شبکه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد و در بخش سوم این اثر نیز در دو فصل دهم و یازدهم رشد کردن در جایگاه فرد شبکه‌ای و آینده فردگرایی شبکه‌ای طرح می‌شود.
راضیه محققیان
تقویت روابط اجتماعی در کتاب آشکار و واضح نیست
محققیان در بخش دیگری از این نشست توضیحات مفصلی را درباره این کتاب و ضرورت پرداختن به موضوع شبکه‌های اجتماعی ارائه کرد و گفت: جای خالی فصل یادگیری شبکه‌ای در این کتاب مشاهده می‌شود که می‌تواند در کنار سایر مباحث این اثر قابل استفاده باشد.
وی با بیان اینکه کتاب از ساختار مناسبی برخوردار است و عناوین فصول به‌درستی و با دقت انتخاب شده عنوان کرد: ترتیب فصول کتاب نیز با دقت چیده شده اما در بخش سوم کتاب جای فصل سواد رسانه‌ای خالی است.
محققیان همچنین با اشاره به اینکه کتاب چارچوب فکری منسجمی دارد و مبتنی بر مطالعات کمی و کیفی است اضافه کرد: مولفان در این اثر از روش ترکیبی و شیوه استخراج داده‌ها استفاده کردند اما ابهاماتی هم در برخی از یافته‌های کتاب دیده می‌شود. به‌طور مثال همبستگی بین استفاده از اینترنت و تقویت روابط اجتماعی در کتاب آشکار و واضح نیست و همچنین به ارتباط بین استفاده از اینترنت و سرمایه اجتماعی در این اثر مشخص نشده است.
این دانشجوی دوره دکترا فناوری اطلاع‌رسانی در آموزش عالی به ویژگی‌های اصلی کتاب اشاره کرد و افزود: از لحاظ نظریه سهم فردگرایی شبکه شده را نمی‌توان دست‌کم گرفت چراکه این نظریه به ما زبان می‌دهد که با آن می‌توانیم در مورد دورشدن از گروه بدون تبدیل شدن به یک روایت از فردگرایی سخت و خشن بحث کنیم.
وی افزود: نقطه قوت دوم کتاب در داده‌های آن است و نویسندگان توانسته‌اند تجزیه و تحلیل آماری گسترده‌ای از نمونه‌های بزرگ تصادفی و غیرتصادفی را در این اثر ارائه کنند. با این وجود نویسندگان تنوع در جوامع مختلف را در کتاب بررسی نکرده‌اند.
محققیان همچنین با اشاره به چالش‌های قابل بحث در کتاب حاضر عنوان کرد: نویسندگان کتاب نگاه خوشبینانه‌ای دارند در حالی که پدیده‌های مولود فناوری‌های نوین را می‌توان از منظر آسیب‌شناسانه مورد مطالعه قرار داد.
وی یادآور شد: موضوع دیگر در کتاب اغراق درباره نقش فناوری در جامعه است چراکه فناوری فقط یک پیشنهاد است و زمانی که جامعه پذیرای آن باشد تحقق عینی خواهد یافت.
مرتضی رضایی‌زاده
جدی‌ترین نقد به کتاب نوع نگاه مولفان به آینده است
رضایی‌زاده نیز در بخش پایانی این نشست انتقادهایی را به کتاب حاضر وارد کرد و گفت: این اثر نگاه یک‌جانبه‌گرایانه به موضوع شبکه‌های اجتماعی داشته است و تصویری که از فردگرایی شبکه‌ای در کتاب ارائه می‌شود بسیار مثبت است درحالی که واقعیت اینگونه نیست. گویی در کتاب در نهایت باید به‌سوی فردگرایی بازگشت در حالی که این پایان مطلوبی برای ما به‌شمار نمی‌رود و اکنون باید به سوی روش‌هایی چون آموزش یادگیری تجربی حرکت کنیم.
وی ادامه داد: یکی دیگر از انتقادها به کتاب این است که ارتباطات مجازی را کاهش‌دهنده ارتباطات حضوری نمی‌داند در حالی که با در نظر گرفتن ظرفیت ارتباطی افراد باید گفت که فضای مجازی بخش اعظمی از این ظرفیت را پر می‌کند.
به گفته رضایی‌زاده، شاید جدی‌ترین نقد به کتاب نوع نگاه مولفان به آینده باشد. این نگاه به گونه‌ای است که گویی ما را به اسیری می‌برند و نمی‌توانیم نگاه فعالانه‌ای به آینده داشته باشیم.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه باید از فناوری‌های نوین به نحو اثبات‌گرایانه استفاده کنیم عنوان کرد: اگرچه کتاب حاضر یکی از بهترین آثار منتشرشده درباره تشریح کارکرد انقلاب‌های شبکه‌ای است با این وجود ما باید بدانیم که چگونه از فناوری‌های نوین استفاده کرده و کورکورانه در دام فردگرایی شبکه‌ای نیفتیم.
نظر شما