به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بینش انتخابی کتاب «کارگزاری محلی توسعه در ایران؛ زندگی و فعالیت‌های استاد فتح‌الله آزاد ارمکی» به کوشش تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس و با همکاری خداداد خادم با ارجاع به جامعه‌شناسی توسعه محلی سامان یافته است. عنصر مرکزی در این جامعه‌شناسی، کارگزاران توسعه هستند که با توانایی و شناختی که از شرایط جامعه‌شان دارند به تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌های مهم و اثرگذار توسعه‌ای تبدیل شده‌اند.
برای نشان دادن نحوه ظهور و دگرگونی در کار و تلاش و بقای اثرات آنها، جمع‌آوری اطلاعات ضروری‌ترین راه و گام بوده است. بدین لحاظ در طول حیات استاد فتح‌الله، مصاحبه‌هایی چند با او صورت گرفته است و بعد از فوت، با فرزندان او و مطلعان اجتماعی (اعم از مدافعان و منتقدان) گفتگو به شکل فردی و جمعی صورت گرفته است. در کل منابع این اثر از بیست مصاحبه فردی و شش مصاحبه گروهی استخراج شده است. ضمناً تصاویر و اسناد باقی مانده از ایشان نیز منبع عمده دیگری برای توضیح زندگی و آثارش بوده است.
مخاطبان در یازده فصل با عناوین روش و بینش، وضعیت اجتماعی اقتصادی روستای ارمک، زندگی و مرگ، مهاجرت از روستا، شخصیت و چالش‌های پیش رو، شبکه‌های اجتماعی استاد فتح‌الله، کارآفرینی و نوآوری، صنعت فرش و استاد فتح‌الله، انقلاب اسلامی و استاد فتح‌الله، خدمات اجتماعی، عمران و سازندگی و توسعه‌گرای بومی با مباحث این کتاب آشنا می‌شوند.
در بخشی از کتاب حاضر می‌خوانیم: «در شناخت جامعه و فرهنگ ایرانی راه‌های بسیاری پیموده شده است. تاکید بر حوزه سیاست و بیان نقش شاهان و صدراعظم‌ها، اهمیت‌دادن بر نقش روشنفکران و روحانیت، تاکید بر جایگاه بازار و بازار‌ی‌ها در سامان اقتصادی و تولید و مصرف و تحولات بزرگی چون انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی از اصلی‌ترین راه‌ها بوده است. اما کمتر تلاشی در بررسی جایگاه و نقش کارگزاران محلی توسعه که نقش عمده و اساسی در سامان حیات اجتماعی و اقتصادی ایران از قدیم داشته‌اند، نشده است.
بدین لحاظ در فرصت به‌دست آمده سعی شده تا با محور قرار دادن زندگی، حیات، فعالیت‌ها و اقدام‌های استاد فتح‌الله آزادارمکی یکی از مردان متدین منطقه کاشان به این مهم پرداخته شود. این نوع افراد در ایران بسیار هستند، ولی آگاهی اجتماعی محدودی در مورد نقش و اثرات آنها وجود دارد. در نتیجه کمتر امکانی در تولید معرفت و دانشی تحت‌عنوان «توسعه محلی با محوریت کنشگران بومی» در ایران ایجاد شده است. تلاش ما در این متن استخراج تیپ آرمانی «توسعه گران محلی در ایران» با مرور تفصیلی بر زندگی و تلاش‌ها و اقدام‌های استاد فتح‌الله است. آنچه که ما را در این راه کمک می‌کند، اقدام‌های بسیار زیاد استاد فتح‌الله در روستای ارمک، شهر کاشان و بعضی از مناطق شهر تهران (به طور خاص منطقه نظام آباد شمالی و سبلان شمالی) است.
از طرف دیگر، منابع کافی در فهم دقیق‌تر شخصیت و اقدام‌های ایشان وجود دارد. در نتیجه نیاز به حدس و گمان در مورد اقداماتش نیست. گفتارها، اسناد و داوری‌های موجود در این زمینه به اندازه کافی وجود دارد و نیازی به بحث‌های مبهم و حاشیه‌ای نیست.
با محوریت نقش نوآورانه این افراد می‌توان از عنوان «کارگزار محلی توسعه» یاد کرد. او و همراهانش که بیشتر هم نسلی با او می‌باشند، در دوره جدید توانسته‌اند منشا تحولات عمده‌ای در سطح محلی و منطقه‌ای باشند. این گروه از بدو تشکیل سلسله پهلوی تا زمان حال در حوزه نوسازی کشور نقش آفرینی کرده‌اند. نقش آنها در شناسایی فضاهای اجتماعی و فرهنگی و فعال‌سازی نیروها و امکانات محلی برای توسعه از یک طرف و مشارکت فعال (کارگزاری) محلی و منطقه‌ای از طرف دیگر است. این نیروی اجتماعی بدون کمترین چشمداشتی از دیگران منش نوآوری در نظام اجتماعی شده‌اند. آنها با افزایش نیرو و سرمایه‌های مادی و انسانی به گسترش فضای توسعه‌ای کشور کمک کرده‌اند.
اگر جریان توسعه‌ای در ایران بر نقش و اثرات این نوع کنشگران توسعه‌ای همراه با نقش‌آفرینی نیروهای دیگر اتکاء می‌کرد، مسیری که ایران در طول سده اخیر طی می‌کرد و می‌توانست متفاوت از آنچه که با آن روبه‌رو هستیم، باشد. کارگزارانی که برای تحقق اهداف توسعه در سطح محلی و منطقه‌ای به جای نگاه به نقش و سرمایه‌گذاری دولتی و عوامل و نیروهای خارج از حل و منطقه، بر نقش و اثر خود و همراهانشان تکیه کرده و با محوریت بخشیدن به نقش کنشگران بومی مسیر متفاوتی برای توسعه ایران رقم زده‌اند.
نتایج تلاش‌های آنها به جای توسعه دولت‌مدار و سازمانی به توسعه اجتماعی و مردم‌مدار می‌باشد. این نسل (1300 ـ 1390) با جان، توان و سرمایه شخصی‌شان به اشکال گوناگون در ساختن محیط پیرامونی که به آن تعلق داشته و جنبه هویتی برایشان داشته است، اقدام کرده‌اند. اگر با مشکلی روبه‌رو شده‌اند براساس همت خود و همراهانشان برای برون‌رفت از آن اقدام کرده و چشمداشت زیادی هم به حضور و نقش‌آفرینی نیروهای رسمی نداشته‌اند. بدین لحاظ این افراد، «نوآوران محلی» یا «کارگزاران محلی» خوانده می‌شوند.»
کتاب «کارگزاری محلی توسعه در ایران؛ زندگی و فعالیت‌های استاد فتح‌الله آزاد ارمکی» به کوشش تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس و با همکاری خداداد خادم با شمارگان 100 نسخه در 174 صفحه به بهای 11 هزار تومان توسط نشر کنش در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
چهارشنبه ۲۲ شهریور ۱۳۹۶ - ۱۱:۴۷
نظر شما