کاوه بیات، تاریخنگار و مترجم در یادداشتی بر کتاب «صلحی که همه صلحها را بر باد داد» میگوید: با آن که حدود بیست و پنج سال از انتشار چاپ نخست این کتاب به زبان انگلیسی میگذرد، اما از جمله آثاری است که در شناسایی وضعیتی که با آن مواجه هستیم، مهم و کارساز است.
فروپاشی امپراتوری عثمانی که لااقل از لحاظ صوری بخشهای وسیعی از این حوزه را در قلمرو خود داشت و تلاشِ شکسته بسته چند قدرت جهانی دیگر مانند بریتانیا و فرانسه برای پُرکردن جای خالی عثمانی ویژگی اصلی این دوره بود که جوانبی چند از آن در کتاب صلحی که همهی صلحها را بر باد داد به تصویر کشیده شده است. در این کتاب پس از مقدمهای بر چگونگی کشیده شدن پای قدرتهای بزرگ جهانی به خاورمیانه، فرایندی که پس از ورود غیرمترقبه عثمانی به صف هواداران آلمان و اطریش در جنگ جهانی، جنبهای سریع و غیرقابل اجتناب یافت، سیاستهای متفاوتی موضوع بررسی قرار گرفته شده است که هر یک از این بازیگران در این عرصه پهناور اتخاذ کردند. جالب آن است که تفاوت سیاست و حتی در بسیاری از موارد تعارض سیاستهای فقط به حوزه گروهبندیهای متخاصم، آلمان، هابسبورگ و... عثمانی در یک سو و روسیه، فرانسه و... بریتانیا در سوی دیگر محدود نبود و این تفاوت و تعارض سیاس در هر یک از این گروهبندیها نیز وجود داشت.
به عقیده دیوید فرامکین نویسنده «صلحی که همهی صلحها را بر باد داد» ریشه بسیاری از مسائل و مشکلاتی که از یکصد سال پیش، به نحوی فزاینده دامنگیر خاورمیانه بوده است که اینک ابعادی فوقالعاده حاد و خطرناک به خود گرفته است به این دوره از مداخلات قدرتهای بزرگ برمیگردد و ترتیب نسنجیدهای که در خلال نشستهای بعدی متفقین برای شکل دادن به یک نظام جایگزین اتخاذ شد.
در کنار وعدههای متعارف و متضاد مانند وعده یک امپراتوری بزرگ به اعراب از یک سو و قول تأسیس یک میهن جدید برای یهودیها از سوی دیگر و انبوهی از موارد مشابه، عواملی چون رقابت خود قدرتهای متحد و متفق با یکدیگر و پس از مدتی نیز مراجع مجدد روسیه به عرصه تحولات منطقهای به صورت یک نیروی انقلابی و ستیزهجو نیز از دیگر سر رشتههایی است که در این کتاب موضوع تحقیق قرار گرفته است.
با آن که حدود بیست و پنج سال از انتشار چاپ نخست این کتاب به زبان انگلیسی میگذرد، اما از جمله آثاری است که نه تنها موضوعیت خود را از دست نداده است بلکه میتوان گفت به دلیل تحولات بعدی خاورمیانه، بسیاری از مضامین اصلی آن اهمیتی بیش از پیش یافتهاند و از لحاظ کمک به شناسایی وضعیتی که با آن مواجه هستیم، مهم و کارساز است.
نظر شما