موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مبنی بر ممنوعيت هرگونه بهره‌برداری از چوب جنگلهای كشور از ابتدای سال چهارم اجرای قانون «برنامه ششم توسعه» با وجود همه اظهار نظر‌های موافق و مخالف قابل اعتناست؛ علاوه براین برای تحقق شعار سازمان حفاظت محیط زیست «نگذاریم بمیرد جنگل، که جهان خواهد مرد» باید به انواع راه‌‌حل‌ها برای حفظ درختان، به‌عنوان مهم‌ترین منبع اکسیژن جانداران اندیشید. 15 اسفند‌ماه روز درختکاری بهانه کوچکی برای توجه به این اصل است.
هواداری از درخت زیر سایه فناوری
تولید کاغذ، یکی از ده‌ها کاربرد چوب درختان و کاغذ ماده اصلی بسیاری از اقلام فرهنگی مانند کتاب، روزنامه و نشریه است. ایران، فقط 30 درصد کاغذ مورد نیاز خود را از داخل کشور تامین می‌کند؛ بنابراین کشور‌مان یکی از بزرگترین وارد‌کنندگان این کالای استرتژیک محسوب می‌شود.
برای تولید هر تُن کاغذ، 18 اصله درخت از پا می‌افتد، رقمی برابر با 15 میلیون درخت در سال، همچنین سالانه 400 میلیون تُن کاغذ در کشور مصرف می‌شود که با پیش‌بینی‌های صورت گرفته تا سال 2020 این مقدار به 500 میلیون تُن افزایش پیدا خواهد کرد. با توجه به این وضعیت، بسیاری از کارشناسان با هدف حفظ جنگلهای موجود، این میراث باستانی و مادر‌جنگل‌های اروپا، واردات کاغذ را یکی از راهکار‌های مهم ارزیابی می‌کنند.
قطع درختان برای تولید کاغذ در گام نخست موجب نابودی منبع اصلی تولید اکسیژن و در گام بعدی زمینه‌ساز تولید گاز‌های گلخانه‌ای است. آلودگی‌های محیط زیستی کارخانجات تولید کاغذ نیز شامل مواد آلی معلق، رنگ و جامدات غيرآلی است.
صرف 65 میلیون دلار ارز، سه هزار و 500 کیلووات برق و یک رودخانه آب هزینه‌های تولید 10 هزار تن کاغذ سلولزی است. برای تولید این نوع کاغذ، مواد سمی به خمیر افزوده می‌شود. پسماند این مواد به آب‌های زیرزمینی وارد شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند و سلامت بشر را به خطر می‌اندازند.
کتاب الکترونیکی؛ فناوری در خدمت محیط زیست
براساس پژوهش‌های صورت گرفته انسان با قطع یک درخت 16.67 بند کاغذ، شامل هشت هزار و 333 برگ کاغذ به دست می‌آورد. با توجه به آسیب‌های زیست محیطی از فرآیند تولید کاغذ و قطع درختان جستجو برای یافتن جایگزین بستر عرضه محصولات فرهنگی از جمله کتاب ضروری است.
توجه به فناوری‌های نوین برای تولید کتاب و دیگر محصولات فرهنگی از جنس کاغذ با توجه به تمایل روزافزون مخاطبان به ابزار‌هایی مانند «کتابخوان‌ها» و کتاب‌های صوتی از دیگر راهکار‌های جدی، ارزان و به‌صرفه برای پیشگیری از قطع درختان و در نهایت حفظ محیط زیست است. جریان تولید کتاب الکترونیکی در ایران از 10 سال پیش، شکل گرفت در حالی که این شیوه تولید کتاب در دنیا عمر 40 ساله دارد.
دکتر سپیده فهیمی‌فر، پژوهشگر و استادیار گروه علوم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با ایبنا معتقد است: «با توجه به کمبود منابع زیستی و درختان همچنین قطع شدن بسیاری از درختان برای تولید کاغذ، نشر کتاب الکترونیکی می‌تواند تا حدود زیادی موثر واقع شود.» تولید 134 میلیون جلد کتاب درسی، برای سال تحصیلی جاری به اضافه کتاب‌های دانشگاهی و تخصصی برای بیش از چهار میلیون دانشجو زنگ خطر مرگ تدریجی جنگل‌ها را به صدا درآورده است.
یک کتابخوان الکترونیکی با حافظه دو گیگ یک هزار و 500 کتاب را در خود جای می‌دهد. علاوه براین کاربر با نصب یک کارت حافظه می‌تواند این تعداد را به 17 هزار و 500 کتاب افزایش دهد؛ به‌عبارت دیگر فناوری موجب شده تا بزرگترین کتابخانه‌ها در قالب یک ابزار الکترونیکی کوچک و قابل حمل جای بگیرند.
نشر الکترونیک در ایران
انسان قبل از اختراع کاغذ از سوی چینی‌ها برای ثبت امور خود از انواع ابزار‌ها مانند پوست حیوانات، فلزات و خاک استفاده می‌کرد؛ به‌عبارت دیگر بشر مرحله به مرحله موفق شد به جایگاه امروزی در عرصه نشر دست پیدا کند؛ این در حالی است که کارشناسان معتقدند برخلاف دنیای غرب نشر الکترونیک در ایران از دل نشر سنتی بیرون نیامده بنابراین توسعه این فناوری در کشور با دشواری‌هایی همراه است. بی‌اعتمادی به نشر الکترونیک، تعریف نادرست از این فناوری، انواع سو‌ءاستفاده‌ها از سوی کاربران اینترنت و مخاطبان از‌جمله مصائب نشر الکترونیک در کشور است؛ اما با وجود همه این مسائل همه دست‌اندرکاران حوزه نشر بر فواید نشر الکترونیک اتفاق نظر دارند.
مهم‌ترین آن نیز کاهش بی‌نیازی به کاغذ و در نهایت حفظ محیط زیست است؛ بنابراین تقویت فرهنگ استفاده از فناروی‌های نوین در عرصه نشر کتاب از سوی متولیان و سیاست‌گذاران نه‌تنها ضروری بلکه حیاتی است. تاکید بر جنبه‌های مثبت نشر کتاب الکترونیکی مانند حمل آسان و تولید ارزان و از سوی دیگر جلب اعتماد ناشران نسبت به حفظ امینت محتوا در دراز مدت زمینه‌های حفظ محیط زیست و درختان به‌عنوان اصلی‌‌ترین منابع حیات زندگی بشر را فراهم می‌کند.
نظر شما