مهرداد ملک‌زاده، باستان‌شناس کتاب «پادشاهی ماد» نوشته «اقرار علی‌یف» را به عنوان مطالعه آخر هفته پیشنهاد داد و به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در میانه سده بیستم در مکتب ایرانشناسی شوروی پیشین دو کتاب مربوط به تاریخ ماد پدید آمد. گویا همزمان دو پژوهشگر (البته با اطلاع از کار یکدیگر) پروفسور اقرار حبیب اوغلو علی‌یف در انستیتوی تاریخ و شرق‌شناسی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان شوروی و ایگور میکائیل دیاکنف در آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی به طور جداگانه بر پیچیدگی‌های مربوط به تاریخ ماد کار می‌کردند.
وی افزود: علی‌یف و دیاکنف پیش از این که کتاب «پادشاهی ماد» خود را منتشر کنند، قبلا مقالاتی را در این زمینه به چاپ رسانده بودند. از نظر تقویمی کار دیاکنف چند سالی دیرتر از علی‌یف منتشر شد. به نوعی می‌توان کتاب علی‌یف را دومین کتاب «تاریخ ماد» در مکتب ایرانشناسی شوروی پیشین قلمداد کرد.
این عضو پژوهشکده میراث فرهنگی ادامه داد: در بسیاری از جزئیات و حتی کلیات اقرار علی‌یف و دیاکنف درباره برآمدن پادشاهی متحد ماد و روابط مادها با آشوری‌ها هم‌نظر و هم‌عقیده هستند اما ویژگی کتاب علی‌یف آن را از کار دیاکنف متمایز می‌کند. در حقیقت پرداختن بیشتر به مباحث قوم‌شناسی، مردم‌شناسی و پدید آمدن آذربایجان (تبدیل نام ملت جمهوری آذربایجان شوروی به کشور جمهوری آذربایجان) از مباحث مهم روابط فرهنگی و خارجی ما ایرانی‌هاست.
ملک‌زاده بیان کرد: در حقیقت عمده بده و بستان اندیشگی میان ما و جمهوری آذربایجان هم با این قضیه تماس‌های نزدیکی پیدا می‌کند. این از مباحثی است که فرهیختگان تاریخدان ایرانی باید به آن توجه کنند. به هر حال در دو سوی رود ارس مردمانی ترک زبان زندگی می‌کنند که در حقیقت به نوعی تاریخ آنها با تاریخ و فرهنگ ایران در پیوند متقابل و نزدیک بوده است.
وی افزود: استان آذربایجان ایران همیشه ماد خُرد محسوب می‌شده و بخشی از پیکره فرهنگ ایرانی است که شمال رود ارس نیز می‌توان به آن گفت و در تمام تاریخ خود بخشی از پیکره فرهنگ ایرانی دارد. پیدایی فرهنگ، ملیت و قومیت آذربایجانی چه در شمال و چه در جنوب رود ارس لاجرم با مباحث تاریخ ماد و قومیت در ماد باستان مرتبط است و اقرار علی‌یف در این زمینه بسیار کار کرده و برعکس عقیده رایج آن سال‌ها در جمهوری آذربایجان شوروی و جمهوری آذربایجان که پیوندهای روشن با فرهنگ ایرانی دارند، کتمان می‌کنند.
این باستان‌شناس بیان کرد: در چند سال اخیر، کتیبه‌های شعر فارسی مقبره نظامی‌گنجوی در گنجه را پایین کشیدند و وی را به عنوان شاعر ملی آذربایجان معرفی می‌کنند، در حالی که یک بیت شعر ترکی ندارد و هر چه هست فارسی سروده است. اما به هر حال بنا بر سیاست‌های ملت‌سازی در جمهوری آذربایجان امروزی تلاش می‌کند فرهنگ ایرانی را کتمان کند. البته می‌توان گفت کتاب علی‌یف مانیفست ایرانی بودن فرهنگ و تاریخ مادها و آذربایجانی‌هاست و از این لحاظ کتاب بااهمیتی است.
نگاهی به کتاب «پادشاهی ماد»
مولف این کتاب ارزشمند عضو فرهنگستان علوم جمهوری آذربایجان، از معدود دانشمندانی است که به طور خاص به تاریخ امپراتوری ماد و تـأثیر آن بر کشورهای خاور نزدیک باستان پرداخته است. «پادشاهی ماد» اولین و بزرگ‌ترین کتاب به همراه کتاب «تاریخ ماد» اثر ایوان میخایلوویچ دیاکونو، هنوز از جامع‌ترین و معتبرترین منابع مرجع تاریخ ماد در جهان محسوب می‌شوند. این کتاب از یازده فصل تشکیل شده است.
گفتاری پیرامون منابع تاریخ ماد، وضعیت طبیعی و جغرافیایی ماد باستان، ماد و فلات ایران در عصر پارینه‌سنگی، مساله زبان‌ها و خاستگاه این قوم، ماد و فلات ایران در عصر مس و مفرغ، اولین شواهد مکتوب درباره ماد و مادها، آغاز دولت ماد، تحکیم و گسترش دولت ماد، مادها و هجوم اقوام کوچ‌نشین و... بخشی از فصل‌های کتاب است.
نویسنده در این کتاب از تمامی منابع موجود در حال حاضر برای بررسی مسائل مورد نظر بهره جسته است و در فصول آخر به مطالعه تاریخ ماد و جنگ‌های استیلاطلبانه مادها پرداخته است.
علی‌یف پس از تعیین علل سقوط دولت ماد، در واپسین فصل اثر خود، فصل یازده، به بررسی دلایل تشدید مبارزات طبقاتی در امپراتوری کوروش-کمبوجیه می‌پردازد و می‌کوشد ویژگی‌های کودتای گئوماته و همچنین قیام ماد را که در پی قتل گئوماته روی داد، مشخص سازد.
کتاب «پادشاهی ماد» تالیف اقرار علی‌یف با ترجمه کامبیز میربهاء در 702 صفحه، شمارگان یکهزار نسخه به بهای 35 هزار تومان از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است.
پنجشنبه ۲ دی ۱۳۹۵ - ۰۹:۰۰
نظر شما