به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) سه‌شنبه 17 آذرماه برابر با 26 صفر، سالروز درگذشت «ثابت بن قره حرانی» رياضیدان، منجم و فیلسوف عراقی دوران تمدن اسلامی است. غلامرضا جمشیدنژاد اول، مدرس و پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی، به این مناسبت درباره شخصیت علمی، فعالیت‌ها و آثار این دانشمند در گفت‌و‌‌گو با خبرنگار ایبنا اظهار کرد: ترجمه و تالیف بیش از 250 کتاب و رساله خطی به نام «ثابت بن قره حرانی» در حوزه‌های مختلف معارف بشری مانند علوم و فنون، به‌ویژه درباره علم ترازو، ساخت ترازو و انواع آن به ثبت رسیده است.
 
وی افزود: «ثابت بن قره حرانی» در بیت‌الحکمه بغداد حضور داشته و با ابویوسف یعقوب بن اسحاق کِندی، هم‌دوره بوده است. فلسفه و علوم و فنون مکتب حران از جمله موضوعات مورد بحث این دو دانشمند بوده است.     
 
جمشید‌نژاد اول در تشریح ویژگی‌های «مکتب حنان» گفت: بنیان «مکتب حران» در شهر «حران» واقع در مرز ترکیه و سوریه ایجاد شده است. شهرت این شهر باستانی به معبد مهر‌پرستی مذهب صائبی مربوط می‌شود؛ معبدی که با وجود جمعیت بالای زائر از مراکز مذهبی فعال آن دوران بوده است. شهر حران از بازرگانی گسترده‌ای به‌ویژه در صنعت ترازوسازی نیز برخوردار بوده، به‌طوری‌که این محصول به‌عنوان مشهور‌ترین کالاهای صادراتی این منطقه مطرح بوده است.  
 
این پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی با اشاره به آثار «ثابت بن قره حرانی» اظهار کرد: ترجمه آثار سریانی به عربی بیشترین بخش فعالیت‌های ترجمه‌ای «ثابت بن قره حرانی» را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این آثاری نیز از یونانی به زبان عربی برگردانده است. موسیقی، تأویل جریان قربانی کردن انسان به‌عنوان ایدئولوژی مطرح در بین صائبین و ریاضیات، از محور‌های مهم آثار تألیفی این دانشمند است. «ثابت بن قره حرانی» مبدع نام‌گذاری نت‌های موسیقی است.
 
وی درباره تأویل «ثابت بن قره حرانی» درباره ایدئولوژی قربانی کردن انسان در مکتب حرانی افزود: قربانی کردن انسان به معنای کشتن جسم انسان نیست؛ «ثابت بن قره حرانی» معتقد است از بین بردن شهوات و نفسانیات و تمایلات حیوانی هدف این ایدئولوژی است.
 
مترجم کتاب «سیر سم‌شناسی در متون پزشکی اسلامی» ادامه داد: «سنان‌بن ثابت» فرزند «ثابت‌بن قره حرانی» نیز دانشمند مطرحی بوده است. وی در شاخه‌های هیأت و نجوم صاحب‌نظر بوده و درباره خورشید و ریاضیات محض نیز صاحب تألیفاتی به زبان عربی است؛ آثاری که در ایران کمتر شناخته و به فارسی ترجمه شده است. علاوه بر ثابت‌بن قره حرانی و فرزندش، نوه وی نیز از چهره‌‌های مطرح علمی است و به‌عبارت دیگر این خاندان طی چهار سده به فرهنگ اسلامی خدمات ماندگاری را عرضه کرده‌‌اند که البته عموماً به زبان عربی ترجمه یا تألیف شده است.    
 
جمشید‌‌نژاد اول گفت: به‌نظر می‌رسد که مباحث فیزیک و شیمی خاندان «قره حرانی» از منظر تاریخ باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و به‌عبارت دیگر بررسی آثار دانشمندان به معنای بازگشت به هزار سال پیش نیست. دانشجویان مقاطع کار‌شناسی‌ارشد و دکترا می‌توانند درباره مباحث ریاضیات این دانشمندان رساله و پایان‌نامه تدوین کنند.