به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «ایمان و شناخت عقلانی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان» (دوشنبه 25 آبان‌ماه) همزمان با دومین روز از هفته کتاب و کتابخوانی با حضور حسین هوشنگی، فاطمه سلیمانی و فاطمه صادق‌زاده به عنوان نویسنده اثر در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب رونمایی شد.
 
نسبت عقل و ایمان در کتاب

هوشنگی گفت: مهمترین نقطه قوت کتاب موضوع و عنوان کتاب است که نویسنده تلاش کرده تا در آن نسبت ایمان و عقل را بررسی کند. امروزه در علوم تلفیقی و انسانی و اسلامی زیرمجموعه‌هایی از رابطه عقل و وحی نیز دیده می‌‌شود. این کتاب با اتکا بر آثار متکلمان نوشته شده است.

وی با اشاره به بحث سکولاریسم، اظهار کرد: در واقع موضع سکولاریسم این است که به دین حیطه محدودی بدهد تا وارد سیاست، اجتماع و فرهنگ نشود. مشکل بزرگ جهان اسلام در سال‌های اخیر ظهور گروه و جریانی به نام «تکفیر» است. این گروه با برداشت خاصی که از اسلام دارند، جهان را دچار چالش کرده‌اند. به عنوان مثال «خوارج» نیز یکی از نمودهایی مانند تکفیری‌ها هستند که در زمان خود باعث چند پاره شدن مسلمانان شدند.

هوشنگی با طرح این سوال که تربیت دینی و حقیقت ایمان به چیست؟ افزود: در این کتاب، آثار متکلمان به خوبی مورد بررسی قرار گرفته است، البته از کنار برخی فلاسفه اسلامی مانند ابن‌سینا به راحتی گذشته است.
 
کتاب منشا نوشتن مقالات است

وی کتاب حاضر را منشا الهام بسیاری از مقالات و تزها دانست و گفت: این اثر در زبان فارسی کتابی منحصر به فرد به‌شمار می‌رود. نویسنده در این کتاب مجدانه‌ برای ذکر ارجاعات و منابع تلاش کرده است که در نوع خود این کتاب را برجسته می‌کند. این اثر براساس نظریه‌ها دسته‌بندی شده و ترتیب تاریخ و زمان در آن رعایت نشده است. بحث کتاب، حقیقت و ایمان است و نویسنده می‌خواهد تا نسبت آن را با عقل بررسی کند. عنوان «عقل و دین» عنوان عامی است وقتی از عقل و ایمان حرف می‌زنیم، باید بر «ایمان» متمرکز باشیم. دین بعد از ایمان حاصل می‌شود، هنگامی که ایمان به «نبی» و«معاد» حاصل می‌شود، «دین» به وجود می‌آید.
 
وی ادامه داد: آنچه باید مورد بحث قرار بگیرد این است که دین تا چه حد معقول است؟ کدام ابعاد معقول نیست؟ اگر تاکیدمان روی ایمان بود، بر کدام بخش ایمان باید تاکید می‌کردیم.
 
«ایمان» مساله مهم حوزه کلام و فلسفه

سلیمانی در ادامه آیین رونمایی از کتاب «ایمان و شناخت عقلانی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان»، کتاب حاضر را یکی از ابزارهای تخصصی در رشته فلسفه و کلام اسلامی دانست و گفت: ایمان یکی از مسائل مهم در حوزه کلام فلسفه است و این موضوع در نوع خود چالش‌های زیادی را در طول تاریخ غرب و حتی جوامع مسلمان پیش آورده است. ایمان اساس و گوهر دین است که هر متدینی باید آن را (ایمان) داشته باشد.
 
وی پدید آمدن ایمان و مولفه‌ها را در کنار نقش معرفتی و عقلی ایمان مهم برشمرد و افزود: تفکرات اندیشمندان دینی و فیلسوفان دین، کارهای نو و جدیدی در این باره انجام داده‌اند. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است آیا در بین غربی‌ها ایمان با عقلانیت قابل جمع است؟ سوالات زیادی مانند این سوال در ذهن شکل می‌گیرد که می‌توان به آنها با تأسی بر آراء نظریه‌پردازان پاسخ داد.

سلیمانی ادامه داد: گروهی از نظریه‌پردازان، «عقل‌گرایان حداکثری» هستند که اعتقاد دارند بدون تایید عقل، ایمان ممکن نیست. در نقطه مقابل نظریه گروهی به نام «ایمان‌گرایان» قرار دارد. نظریه‌پردازان این گروه عقل را جدا از ایمان می‌دانند. گروهی موسوم به «نظریه عقل‌گرایی انتقادی» در تعادل بین این دو وجود دارد، که دیدگاهشان بین نگاه حداکثری و حداقلی است.
 
وی عنوان کرد: نویسنده در وهله نخست، به جمع‌آوری اقوال مختلف اندیشمندان پرداخته است و در هشت فصل چندین پرسش را مطرح کرده و تلاش کرده تا به آنها پاسخ دهد. مهمترین سوال، چیستی ایمان و مولفه‌های آن و جایگاه شناخت است.
 
نگاهی به «ایمان» از دریچه نظریه

در ادامه مراسم رونمایی از کتاب «ایمان و شناخت عقلانی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان»، فاطمه صادق‌زاده، به عنوان نویسنده اثر گفت: سعی کردم، فصل‌های کتاب را متفاوت‌تر ببینم. به عنوان مثال در فصل دوم، بخشی را به «اشاعره» اختصاص دادم و در بخشی به آراء «غزالی» پرداختم در حالی که باید در بحثی مستقل به آن اشاره می‌کردم.
 
وی ادامه داد: تلاش کردم در هشت فصلی که انتخاب کردم، مساله‌ام این بود که ایمان و عقل را بیشتر از منظر علما بررسی کنم. در این بحث، به عنوان مثال به نظریات شیخ مفید درباره ایمان پرداخته‌ام. درباره ترتیب تاریخی که استادان به آن اشاره کرده باید بگویم سلیقه من ایجاب می‌کرد که به جای رویکرد تاریخی به موضوعات بیشتر نظریات را بررسی کنم.
 
به گفته صادق‌زاده، در این کتاب بحث سهروردی درباره ایمان و در کنار آن مباحث و آراء عرفا در کتاب خالی است.
 
در پایان این نشست، کتاب «ایمان و شناخت عقلانی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان» رونمایی شد.