به گزارش نمایندگی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از قم، مراسم رونمایی از سه اثر جدید پژوهشکده فقه و حقوق توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با حضور آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری، مدیر حوزه‌های علمیه کشور با همکاری اداره همکاری‌های علمی و پژوهشی و اداره نشر پژوهشگاه، سه‌شنبه (26 آبان ماه) در سالن همایش پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد.

هر کتابی قابل خواندن نیست

آیت‌الله سیدهاشم حسینی‌بوشهری، با اشاره به اهمیت جایگاه قلم در دین اسلام، اظهار کرد: استواری دین و اعتقادات یک جامعه بستگی به قلم نویسندگان دارند.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور بابیان اینکه مطالبی که نوشته می‌شوند ماندگارترند، تصریح کرد: علوم فرار هستند و اگرچه ممکن است مطلبی ماه‌ها در ذهن بماند، ولی قطعاً از بین خواهد رفت، از همین رو طلاب باید مطالب موردنیاز خود را بنویسند تا در ذهنشان ماندگار باشد.

حسینی‌بوشهری در ادامه با تأکید بر این مطلب که اگر نویسندگان در جامعه فعالیت نداشته باشند دیگر شاهد بقای مملکت و پایداری دین نخواهیم بود، خاطرنشان کرد: همیشه نویسندگان در رأس اکثر و یا همه انقلاب‌ها حضور داشته‌اند، و بر همین اساس نویسندگان می‌توانند راهبری یک جامعه را به عهده داشته باشند.

وی با تأکید بر این مطلب که هر کتابی قابل‌خواندن نیست، گفت: به همان نسبت که آثار خوب، ماندگارند، یک نوشته و اثر بد می‌تواند در جامعه نقش تخریبی داشته باشد؛ اگر کتابی ضاله و مخرب باشد باید آن را از بین برد و اگر کتابی خوب و ارزشمند باشد، باید تبلیغ، تشویق و رونمایی شود.

حسینی بوشهری در ادامه به سه اثری که در این مراسم رونمایی شد، اشاره کرد و گفت: کتاب مأخذشناسی قواعد فقهی، یک اثر ارزشمند و درخور تحسین است و خدمت بزرگی به محققان و پژوهشگران و مدرسان حوزه‌های علمیه محسوب می‌شود.

 عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: در بخش ماخذشناسی این کتاب، به کتاب‌های چاپی بسنده نشده است و به کتب خطی نیز رجوع شده به‌طوری‌که بیش از 300 مؤلف کتاب و رساله و 118 مقاله و پایان نامه به چشم می‌خورد.
 
وی تصریح کرد: درگذشته اعتقاد ما بر این بود که دفتر تبلیغات اسلامی در عرصه تبلیغ باید فعالیت کند، درحالی‌که امروز آثار ارزشمندی در این پژوهشگاه ارائه می‌شود که قابل‌تحسین است.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور در ادامه با اشاره به اینکه کتاب «منابع و ادله علم اصول فقه» نوشته حجت‌الاسلام صرامی کار جدید و ارزشمندی است؛ بیان کرد: در این کتاب به اصول فقه و ویژگی‌های مباحث اصولی اشاره‌ کرده و در پایان به این نتیجه رسیده است که یا عقلی و یا نقلی است و برای شقوق آن نیز مباحثی بیان‌ شده است.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به کتاب «دانشنامه اصولیان شیعه» نوشته محمدرضا ضمیری، بیان کرد: این کتاب، یک کار سنگین و بی‌نظیری است که نشان‌دهنده تتبع است، به‌طوری‌که اتباع اصول را در پنج دوره بیان کرده است.

حسینی‌بوشهری در پایان اظهار کرد: اگرچه دفتر تبلیغات باید از اول صرفاً وارد عرصه تبلیغ می‌شد، درحالی‌که امروز وارد این حوزه شده است و از پژوهشگاه‌های مطرح در این زمینه است.

انجام 800 پروژه علمی توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

سپس حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه پژوهشگاه فقه و حقوق یکی از بهترین پژوهشکده‌های این پژوهشگاه است، به فعالیت‌های پژوهشکده فقه و حقوق اشاره کرد و افزود: این پژوهشگاه با اعضای هیئت‌ علمی و پژوهشگرانی که با این مجموعه فعالیت می‌کنند توانسته آثار خوبی را به چاپ برساند که آخرین نمونه این آثار سه اثری است که امروز در این مراسم رونمایی می‌شود.

وی با بیان اینکه این سه اثر از آثار برجسته در حوزه فقه و حقوق است که کار بسیار زیادی برای تهیه آنها انجام شده است، خاطرنشان کرد: قواعد فقه، دانشنامه اصولیان شیعه و منابع ادله علم اصول فقه از جمله آثاری است که هرکدام به باب جدیدی از فقه پرداخته است.

لک‌زایی با اشاره به اینکه پژوهشکده فقه و حقوق سه گروه علمی دارد که در حوزه‌های مختلف در حال فعالیت هستند، گفت: این سه اثر مربوط به گروه دانش‌های وابسته به فقه است و دو گروه دیگر یعنی گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی و گروه مسائل فقهی و حقوقی هم پژوهش های بسیاری را به ثبت رسانده‌اند.

وی در پایان بابیان اینکه پژوهش‌های آینده این مرکز با نگاهی نو و ناظر به نیازهای کاربردی جامعه انجام خواهد شد، اظهار کرد: از میان 800 پروژه خرد و کلانی که در این پژوهشگاه به ثمر رسیده است، حدود 100 پروژه توسط پژوهشکده فقه و حقوق به بهره‌برداری رسیده است و تاکنون هیچ پروژه‌ای از نظر اجتهادی و دیگر مسائل با مشکل مواجه نشده است.
 


نگاهی به سه کتاب پژوهشکده فقه و حقوق

کتاب «مأخذشناسی قواعد فقهی»، «دانشنامه اصولیان شیعه» و نمنابع و ادله علم اصول فقه» ازجمله آثار رونمایی شده مرکز پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بود.

کتاب «مأخذشناسی قواعد فقهی» که شامل مباحثی چون درآمدی بر قواعد فقهی، بررسی معنای قاعده فقهی، تفاوت قاعده فقهی با چند اصطلاح همسو، قواعد فقهی علمی در کنار دانش اصول، ضرورت پژوهش در قواعد فقهی، شمار قواعد فقهی، تقسیم‌بندی‌های قواعد فقهی، تاریخچه قواعد فقهی، اهل سنت و قواعد فقهی، قواعد نانوشته، مناهج نگارش قواعد فقهی، مضمون کتاب‌های قواعد فقهی، منابع و ادله قواعد فقهی، مصادر تکوین قواعد فقهی نزد اهل سنت، تغییرات جدید و شیوه ارائه مطالب و... است که به کوشش جمعی از محققان منتشر و به قلم علیرضا فرحناک تصحیح و تکمیل شده است. کتاب مأخذشناسی شامل سه بخش «مأخذشناسی مؤلف‌محور، مأخذشناسی قاعده‌محور و معرفی قواعد فقهی بر اساس ابواب فقه» است.

کتاب «دانشنامه اصولیان شیعه» در دو جلد به قلم محمدرضا ضمیری منتشر شده است. پیدایش و تکامل اصول فقه، زاده ضرورت‌هایی بوده است که فقها در طول تاریخ فقه، در جریان استنباط احکام، با آن مواجه بوده‌اند. گاهی در ضمن استنباط یک حکم، به مبنای اصولی آن اشاره می‌کرده‌اند و گاهی این مبانی را در آغاز کتاب فقهی خود یک جا می‌آورده‌اند تا اینکه ضرورت تدوین آنها به صورت یک دانش، تألیفات اصول فقهی را به بار آورد. بنابراین، یکی از راه‌های پی بردن به تاریخ تحول اصول فقه که به سهم خود در رشد و بالندگی این دانش اجتهادی نقش بسزایی دارد، همراه شدن با زندگی علمی دانشیان اصول فقه است.

کتاب «منابع و ادله علم اصول فقه» به قلم سیف‌الله صرامی منتشر شده است؛ به دنبال پاسخ به این پرسش است که در اصول فقه کدام منابع و ادله و با چه کیفیت و کمیتی قابل‌ استفاده‌اند. منابع و ادله فقه در متن مباحث معطوف به فقه در اصول فقه، از دیرباز موردبحث و بررسی بوده است. سرفصل‌های قرآن، سنت، عقل و اجماع در بسیاری از متون اصول فقهی، مشهود اهل‌فن است؛ اما منابع و ادله قابل استناد در اصول فقه، غالباً موضوع بحث و بررسی نبوده است.