گزارش صوتی این نشست را اینجا بشنوید.

به گزارش خبرگزاری كتاب ایران(ایبنا)، پنجاه و پنجمین نشست خانه نقد كتاب با عنوان «مولوی پژوهی» عصر امروز چهارشنبه (8 مرداد ماه)، با حضور نصرالله پورجوادی، سهیلا صلاحی‌مقدم و علی محمدی آسیابادی در سرای اهل قلم خانه كتاب برگزار شد.

نصرالله پور جوادی در این نشست گفت: مولانا یكی از شناخته‌شده ترین شعرای صوفی مشرب ماست. در 20، 30 سال اخیر هم مولانا به ویژه در امریكا به شهرت رسید و مثنوی معنوی نیكلسون به زبان‌های دیگر ترجمه شد.
 
این مصحح مثنوی معنوی ادامه داد: شهرت مولانا تا حدود زیادی مدیون «كُلمن باركس» است كه خودش شاعری امریكایی است. این شاعر آثار مولانا را انتخاب كرد و به شكل منظوم به چاپ رساند. كارهای متعددی هم در زبان انگلیسی و آلمانی و فرانسه صورت گرفت. این‌ها خلاصه‌ای از كارهایی است كه به گمانم نشان می‌دهند مولانا چه‌قدر مورد توجه بوده است. در ایران هم چندین نفر هستند كه همت خودشان را صرف تحقیق درباره مولانا كرده‌اند كه یكی از آن‌ها آقای دكتر محمدعلی موحد است و همه به ارزنده بودن كار او در زمینه مقاله‌های شمس و یادداشت‌ها و تحقیقاتش پی برده‌ایم. این كتاب سودمند است و وقتی آن را خواندم به آقای موحد دست مریزاد گفتم. فكر می‌كردم كتابی است حاوی مطالب تكراری اما چنین نبود و حاوی مطالبی بكر با پشتوانه تحقیقی قوی است.
 
پورجوادی اضافه كرد: قبل از آقای موحد دیوان شمس را آقای خوش‌نویس تصحیح كرده بودند اما وقتی کتاب موحد منتشر شد، یادداشت‌هایی كه او به چاپ رساند مقالات شمس را از لحاظ اهمیتی كه داشت و محتوای آن برای شناخت شمس و تصوف بالاتر برد. بعد از مقالات هم شنیده‌ام كه او می‌خواهد مثنوی را تصحیح كند. حقیقتاً هنوز نمی‌دانم این كار به چه معناست. كتاب مثنوی را 100 سال پیش نیكلسون تصحیح كرد و تصحیح او یكی از بهترین كارهایی است كه در زمینه متون فارسی صورت گرفته است.

تصحیح نیکلسون از مثنوی فوق‌العاده است
 
وی توضیح داد: الهی‌نامه عطار كه ریكر ترجمه كرده بود تصحیح انتقادی آبرومندی نداشت. شاهنامه فردوسی هنوز در مراحل مختلف تصحیح است. آثار سعدی و حافظ كه این همه تصحیح دارد قابل تأمل است اما كاری كه نیكلسون كرد فوق‌العاده بود. شعرهای مولوی در دفترهای مثنوی یك‌جا جمع نشده بود. نسخه‌های متعددی چاپ شده بود و نیكلسون نسخه‌های متعدد آن را پیدا كرد و تصحیح بی‌نقصی را از مثنوی ارایه داد. وقتی نسخه قونیه توسط ریكر پیدا شد آن را برای نیكلسون به لندن فرستاد. وقتی نسخه به دست نیكلسون می‌رسد در تمام طول مدت در صدد بود متن اولیه را كه متعلق به خود مولانا بود بازسازی كند. اسمش را هم گذاشته بود نسخه مادر مثنوی. وقتی نسخه قونیه را پیدا كرد، دریافت كه این نسخه همان نسخه گمشده‌اش است و لذا پیش خود گفت وقتی این كتاب پیدا شده من چه كار باید بكنم. او در عین حال زحمت كشیده بود، دفتر اول را به چاپ رسانده و در تصحیح هم پیش رفته بود. وقتی نسخه قونیه به دست او رسید دریافت كه چه‌قدر نسخه قونیه با تصحیح او مطابقت دارد. او كار خود را با نسخه قونیه تطبیق داد و اختلاف نسخه‌ها را در كتاب خود ذكر كرد.
 
سهیلا صلاحی‌مقدم نیز در این نشست گفت: نیكلسون 15 سال روی مثنوی زحمت كشید. مولوی پژوهی در ایران از قرن هشتم با كتاب «رسائل» علاءالدین سمنانی شروع شد تا به ملا حسین سبزواری رسید. بعد هم موج جدید و علمی آغاز شد كه مرحوم فروزانفر برای مثنوی پژوهی كارهایی كرد. علامه جعفری خیلی زحمت كشیدند، همین‌طور دكتر استعلامی و كریم زمانی. دكتر عبدالحسین زرین‌كوب و دكتر پورنامداریان -كه امروز روی داستان‌های پیامبران غزلیات شمس و مثنوی تأكید دارند- كارهای قابل ملاحظه‌ای انجام داده‌اند.
 
این عضور هیأت علمی دانشگاه الزهرا افزود: «در سایه آفتاب» پور نامداریان درباره غزل مولاناست و كتاب داستان پیامبران نیز كتاب قابل تأملی است. باید از توفیق سبحانی و محمدعلی اسلامی ندوشن هم درباره مولوی پژوهی یاد كرد. مرحوم باستانی پاریزی روی داستان‌های مثنوی كار كرد و تحقیقات خوبی انجام داد. می‌توان گفت كه در شبه‌قاره، انگلستان، آلمان و میان ادبای عرب زبان كارهای خوبی در این زمینه انجام شده است. همچنین خانم آنه ماری شیمل نیز در این زمینه كارهای مثمر ثمری را به سرانجام رساند.
 
علی محمدی آسیابادی نیز در این نشست گفت: درباره مولانا پژوهی اگرمنظور ما كتاب‌شناسی آثار یا به اصطلاح تاریخ ادبیات در موضوع مولوی شناسی است، حتی بخواهیم فهرست‌وار از کارهای انجام شده نام ببریم شاید لازم باشد 24 ساعت در این زمینه وقت بگذاریم.
 
وی افزود: آنچه در خور گفتن بود همه گفتند و من تكرار نمی‌كنم. اگر تمامی حوزه‌هایی را كه در خصوص تحقیق و پژوهش درباره مولوی تا كنون مد نظر بوده در نظر بگیریم و یك وجه مشترك برای همه آن‌ها به جای آوریم در نهایت نقطه اشتراک تمام کارها تاریخ است. وقتی از تاریخ صحبت می‌كنیم، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد داستان‌های مربوط به گذشته است. اما آن تاریخی که مد نظر من است، تاریخی است كه با زبان گره خورده. یعنی زبان هم آن را روایت می‌كند و هم در آن روایت می‌شود و هم خودش موضوع آن واقع می‌شود.
 
نویسنده كتاب «مولوی و اسرار خاموشی» اضافه كرد: در همه آثار عرفانی آن‌هایی كه بر مبنای شریعت‌ها بنا شده‌اند، می‌بینیم كه به تأثیر كتاب آسمانی شریعت و منطق دین ارجاع به گذشته در آن‌ها حاكم است. منطقی كه تاریخی است و در هیچ بُعدی اثر آن را رها نمی‌كند. به طور مثال در قرآن می‌بنیم كه داستان پیامبران وجود دارد و در مثنوی هم این داستان‌ها ذكر شده است.
 
نشست «مولوی پژوهی، همزمان با روز بزرگداشت مولوی و بدون حضور محمدعلی موحد برگزار شد.