بابک نیک‌طلب در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) اظهار کرد: واقعیت این است که در حال حاضر جریان نقد کتاب در کشور ما متوقف شده است؛ نقد واقعی این نیست که بگوییم «فلان کتاب تصویرش خوب نبود یا مطالبش ضعیف بود یا جلد خوبی نداشت» نقد زمانی موثر است که کتاب به جامعه وارد و خوانده شده باشد و حداقل چاپ نخست آن به پایان رسیده باشد تا بتوانیم بازخورد آن را بر روی مخاطبان بررسی کنیم.
وی ادامه داد: تعریفی که من از نقد کتاب دارم تا حدودی فراتر از انتشار مقاله درباره کتاب است. به‌طورکلی نقد کتاب شامل چهار قسمت است؛ توزیع کتاب در بین مخاطبان، دریافت و بررسی بازخوردهای کتاب در جامعه بعد از انتشار و توزیع اثر، نوشتن مقاله‌ای درباره نقاط قوت و ضعف کتاب موردنظر و تهیه نقد اجتماعی از دیدگاه مخاطبان و بررسی بازخوردها و میزان استقبال از اثر در دراز مدت.
سیستم توزیع کتاب بسیار ضعیف است
این شاعر حوزه نوجوان ادامه داد: متاسفانه امروزه می‌بینیم وقتی کتابی منتشر می‌شود، کمتر کسی از انتشار و توزیع آن اطلاع پیدا می‌کند چه برسد به اینکه آن را خوانده باشد یا نقدی بر آن داشته باشد. درواقع مراکزی که به تولید و انتشار کتاب می‌پردازند، آثار را به درستی و به صورت مستقیم و منطقی در بین مخاطبان توزیع نمی‌کنند.
وی ادامه داد: از جمله این مراکز می‌توان به وزارت آموزش و پرورش که مهمترین مرکز برای ارایه آثار به دانش‌آموزان است اشاره کرده که سازوکار منطقی برای توزیع کتاب ندارد یا وزارت فرهنگ یا ارشاد اسلامی که متولی تولید و صدور مجوز نشر کتاب است و همچنین جشنواره‌ها و مسابقه‌هایی را در این زمینه برگزار می‌کند در زمینه معرفی و توزیع کتاب در بین مخاطبان نقش چشمگیری ایفا نمی‌کند، همچنین صدا و سیما هم با وجود اینکه گاهی به صورت موردی کتابی را معرفی می‌کند اما این معرفی کتاب شکلی منظم و مرتب ندارد، همچنین مجلات و روزنامه‌ها هم گاهی در صفحاتشان معرفی و نقد برخی کتاب‌ها را جای می‌دهند اما این بخش کاملاً حاشیه‌ای است کما اینکه در حوزه کودک و نوجوان اصلاً روزنامه‌ای وجود ندارد و این مساله درباره 97 درصد از کتاب‌هایی که منتشر می‌شود، صدق می‌کند.
نقدها باید به دست مخاطبان اصلی کتاب‌ها برسد
نیک‌طلب گفت: نکته دیگری که در زمینه نقد کتاب باید مورد توجه قرار گیرد این است که این نقدها باید به دست مخاطبان اصلی کتاب‌ها برسد و سیر نقد کتاب کودک و نوجوان باید به گونه‌ای باشد که کتاب موردنظر از دیدگاه مخاطب اصلی مورد بررسی قرار گیرد و اگر چنانچه نقدی هم از سوی بزرگسالان بر کتاب‌های کودکان و نوجوانان نوشته می‌شود باید به گونه‌ای باشد که بچه‌ها به راحتی بتوانند آن را بخوانند و نظراتشان را درباه آن بیان کنند.
وی اضافه کرد: به‌عنوان مثال در جلساتی که با عنوان «دو پنجره» در کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود، بسیاری از کتاب‌ها از نگاه مخاطبان نقد می‌شود و صاحبان اثر این فرصت را می‌یابند که در سایر استان‌ها با مخاطبانشان ارتباط برقرار کرده و از نظراتشان مطلع شوند.
جای خالی ماهنامه کتاب کودک ملموس است
این شاعر در ادامه به نشریات نقد کتاب کودک پرداخت و گفت: البته در زمان گذشته ماهنامه کتاب کودک از سوی موسسه خانه کتاب منتشر می‌شد که مطالب خوبی درباره نقد و معرفی کتاب‌های این حوزه به مخاطبان داشت، که متاسفانه تعطیل شد و ظاهرا جای خود را به فصلنامه نقد کتاب کودک داده است. البته انتشار این فصلنامه بسیار خوب و مثبت است اما نه به جای ماهنامه کتاب کودک؛ ما امروزه در پرداختن به نقد کتاب ضعیف هستیم و باید تلاش کنیم تعداد مجلات و نشریات این حوزه را افزایش دهیم، بهتر بود به جای تعطیل شدن هفته نامه کتاب و ماهنامه کتاب کودک و جایگزین کردن فصلنامه نقد کتاب کودک به جای آنها، این فصلنامه و همچنین سالنامه‌ای در حوزه نقد کتاب را به هفته‌نامه و ماهنامه مذکور اضافه می‌کردیم.
ایجاد شبکه‌های مجازی معرفی و نقد کتاب ضروری است
نیک‌طلب در پایان پیشنهاد داد: به نظر من بهتر است شبکه‌های مجازی در اینترنت ایجاد شود که به موضوع معرفی و نقد کتاب‌های منتشر شده بپردازد. در این صورت مخاطبان اصلی اعم از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می‌توانند به راحتی به همه مطالب دسترسی داشته باشند، با این شرایط دیگر نه مشکل توزیع کتاب خواهیم داشت نه مشکل قطع شدن درختان را. همچنین تولید‌کنندگان، ناشران و مولفان نیز به راحتی می‌توانند به متن کتاب‌ها و نقد آنها دسترسی داشته باشند و امکان خرید اثر موردنظر نیز برایشان فراهم است.
بابک نيك‌طلب در سال 1346 در تهران متولد شد. وي فارغ‌التحصيل رشته زبان و ادبيات فارسي و كارشناس ادبي وزارت آموزش و پرورش است. حوزه هنري تهران، مجلات رشد، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، شوراي شعر سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران از جمله مؤسسات فرهنگي است كه وي با آنها همكاري داشته است. ازجمله آثار نیک‌طلب می‌توان به «پيشواز روشني»، «نردبانی از ستاره»، «تا خیابان خوشبخت»، مجموعه «گلبانگ تربيت»، «پنجره‌هاي آسمان»، «گاهنامه شعر نوجوانان»، سعدی امروز»، «حافظ امروز» و «آسياب، بچرخ، بچرخ» اشاره کرد. كتاب «پيشواز روشني» برنده لوح زرين این نویسنده، برنده چهارمين جشنواره كتاب سال كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و برنده كتاب سال سروش نوجوان در سال 1373 شده است.
شنبه ۲۱ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۱:۵۴
نظر شما