به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی نقد کتاب دفاع مقدس با حضور احمد شاکری، حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی جهانی، منتقد و سید هاشم حسینی، نویسنده کتاب، عصر امروز هشتم بهمن‌ماه 1393 در سرای اهل قلم برپا شد.
احمد شاکری در ابتدا به سابقه برگزاری نشست‌های نقد و بررسی کتاب از سوی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با رویکرد انتقادی و طرح موضوع‌های کم‌پیشینه اشاره کرد و گفت: مجموع این جلسه‌ها که بیش از 25 جلسه بود، در قالب کتاب «آنک جنگ، اینک داستان» تا پایان سال جاری از سوی انتشارات صریر منتشر می‌شود.
سپس شاکری، به عنوان مدیر برنامه از حجت‌الاسلام والمسلمین جهانی خواست تا به کتاب «نامه سفید» بپردازد. وی در این باره گفت: داستان این کتاب زندگی زنی به نام پروانه است که در آستانه چهل سالگی با سه فرزند و به اتفاق همسرش زندگی مرفهی دارد. همسرش کارمند اداره گاز است. رفاه ابتدایی او را صد درصد راضی نگه نداشته و او از تنهایی نگران است. پروانه احساس امنیت ندارد و در جای جای کتاب این نگرانی را می‌بینیم.
این منتقد ادامه داد: زن هراس‌های مختلفی دارد. فکر سنتی او که زن چهل ساله را انسانی می‌داند که امکان بچه‌دار شدن ندارد، او را مایوس کرده است. افتادن از شمایل جوانی، آرمان خوبی نداشتن، احساس شکستن دل یک شهید، در پی یک جنب‌و جوش همانند دوران جوانی و هراس از مرگ، مسائلی هستند که ذهن او را به خود مشغول داشته‌اند.
جهانی افزود: وی دختری متولد دهه 60 است که با مسایل آن آشناست و در دهه 70 تا 90 می‌خواهد با آن‌چه دارد بسازد. او در دهه 90 راضی نیست. زنی که از شوهرش به دلیل سبک زندگی راضی راضی نبود و با شخصیتی به اسم سهیل رابطه دوستی برقرار می‌کند. خلائی که در داستان احساس می‌شود این است که پروانه بنا به دلایلی وارد زندگی نادر، شوهر فعلی‌اش می‌شود. در پایان هم می‌بینیم که پروانه هیچ تفاوتی با دختر خردسالش ندارد. هر دو آن‌ها بی‌سوادند.
وی با بیان این‌که خصوصیت انسان متجدد در کتاب به خوبی به تصویر کشیده شده است گفت: راوی انسان متجددی است که ناگریز از قرارگرفتن در ساحت تجدد است.
سپس شاکری درباره میزان نمایشی بودن این روایت داستانی و قابل اعتماد بودن زاویه دید داستان پرسید و حجت‌الاسلام والمسلمین جهانی توضیح داد: اگر جامعه متشکل از آحاد باشد جامعه داستانی متشکل از شخصیت‌هاست. در ابتدا باید طرح داستان مطرح شود. حدود 17 شخصیت در ذهن مخاطب ساخته می‌شود. دو دوره مختلف در کتاب داریم و به همان ترتیب هم دو نوع شخصیت از هر یک از افراد داستان داریم.
وی در نقد‌های خود به این کتاب ادامه داد: سه ویژگی را در این داستان دیدم که قالب آن را شبیه به خاطره می‌کند. نخست این‌که حوادث غیر ضروری حذف شدند، دوم این‌که امور، شخصی است و سوم این‌که مستندات یکی یکی به تصویر کشیده می‌شود. در داستان تعریفی از فضا‌ها نداریم و نیز دیالوگ‌ها فوق‌العاده اندک است. اوج و فرود کم است و صرفا بیان ما را متوجه قضایا می‌کند. در حالی که باید در داستان این نکات پررنگ باشد. دلیل این نقصان، پررنگی بیش از حدِ منِ راوی است. این امر مانع بروز شخصیت شهید سلمان‌پور در کتاب است.
در ادامه محمد‌جواد جزینی که در این برنامه به عنوان مهمان حضور داشت، گفت: دوست داشتم متن را در چالش‌های تکنیکی زبانی، فرمی و مضمونی ببینم. اما فقط تحلیلی از مناسبت آدم‌ها شنیدم. به نظر من در «نامه سفید» با قصه واقع‌گرای اجتماعی با رویکرد روانشناختی روبروییم. در این اثر نکته برجسته، مساله زن به عنوان قربانیان خاموش جنگ است. شجاعت نویسنده در انتخاب راوی غیر همجنس ستودنی است. زنی که قربانی برخی رویداد‌های دهه‌ای است. نکته دیگر 40سالگی بودن به عنوان محور داستان است. زمانی که از آن به عنوان بلوغ فکری انسان یاد می‌شود. زنی که فقط قصد زندگی کردن دارد. به نظر من زن غیر آرمانی به نقد آرمان‌های دهه 60 می‌پردازد.
حسینی، نگارنده کتاب هم درباره اثرش توضیح داد: انتشار این کتاب با شمارگان 500 نسخه جای تاسف دارد برای کشوری که حدود 80 میلیون جمعیت دارد. اما از این جهت که نویسنده را نا امید نمی‌کنند، قابل قدردانی است. داستان «نامه سفید» به سرعت به ذهنم رسید. در حوزه هنری برای چاپ تایید نشد. این داستان در فضای شک و تردید نوشته شده است. زنده شدن خاطرات گذشته از یک سنگ قبر به این فضا کمک کرده است. این زن به قول جزینی می‌خواهد زندگی کند اما با وجدان خود مواجه است. آرامشی ندارد در عین حال که راضی است. یک زن معمولی است که دوست دارد مورد توجه همسرش قرار گیرد. رحمت هیچ گاه پروانه را قضاوت نمی‌کند و در واقع ما باید این نامه سفید را پر کنیم.
چهارشنبه ۸ بهمن ۱۳۹۳ - ۲۰:۰۰
نظر شما