بهارانهها در شعر فارسی/ 1
کمالی سروستانی: بهاریه در قصیده محدود نمانده است/ منوچهری، عنصری و فرخی بهترین بهاریهها را سرودهاند
کورش کمالیسروستانی، پژوهشگر و مدیر مرکز سعدیشناسی شیراز، معتقد است بهاریه تنها در قصیده محدود نمانده است و در قالبهای دیگر شعر فارسی چون غزل، مثنوی، شعر نیمایی و سپید خود را در هزار سال شعر فارسی به رخ میکشد. در قرن چهارم و پنجم در آثار شاعران مکتب خراسانی وصف طبیعت و زیباییهای آن درخشش جاودانهای یافته است. مسمطهای منوچهری، قصاید عنصری و اشعار فرخی نمونههایی ماندگار از آن آثارند.
این پژوهشگر توضیح داد: هرچند بهاریه تنها در قصیده محدود نماند و در قالبهای دیگر شعر فارسی چون غزل، مثنوی، شعر نیمایی و سپید خود را در هزار سال شعر فارسی به رخ میکشد. در قرن چهارم و پنجم در آثار شاعران سبک خراسانی وصف طبیعت و زیباییهای آن درخشش جاودانهای یافته است. مسمطهای منوچهری، قصاید عنصری و اشعار فرخی نمونههایی ماندگار از آن آثارند.
کمالیسروستانی اشارهای به روایتهای متفاوت شاعران از بهار داشت و گفت: فردوسی، ناصرخسرو و خیام هر یک به روایت خود بهار را وصف کردهاند. نظامی در عاشقانههایش و سنایی و عطار در عارفانههایشان بهار را با عشق و عرفان پیوند زدهاند.
وی توضیح داد: در قرن هفتم مولوی رستاخیز طبیعت را نشانهای از تصرف خداوندگار در کائنات میخواند و پرشور و پرگداز از وصف بهار و عشق و وصال میگوید. سعدی چنان به وصف بهار مینشیند که نوزایی و طربانگیزی گل و گیاه و باغ و صحرا در جان انسان شور میانگیزد؛ مانند این بیت «درخت، غنچه برآورد و بلبلان مستند/ جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند» یا در قصاید خود میسراید «بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار/ خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار».
کمالیسروستانی در ادامه به ابیات دیگری از سعدی مانند «باد بوی سمن آورد و گل و نرگس و بید/ در دکان به چه رونق بگشاید عطار» اشاره کرد.
وی همچنین از حافظ یاد کرد و توضیح داد: پس از سعدی در شیراز، حافظ با آمیزهای از نگاه عاشقانه و عارفانه به بهار میپردازد. برای حافظ نیز طبیعت و انسان هر دو بهاری میشوند و نشاط بهاری را بهانه توبهشکنی میشناسد و میسراید «به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم/ بهار توبهشکن میرسد چه چاره کنم»
مدیر مرکز سعدیشناسی شیراز اظهار کرد: بهار شعر فارسی در سبک هندی و بازگشت ادبی و نیز شاعران دوران مشروطه و شاعران معاصری چون ملکالشعرا بهار، هوشنگ ابتهاج، فریدون مشیری، احمد شاملو، قیصر امینپور، منصور اوجی و بسیاری دیگر دیده میشود.
کمالیسروستانی در پایان تاکید کرد: بیشک یکی از زیباترین توصیفهای بهاری در دیباچه گلستان سعدی آمده است که میگوید: «فراش باد صبا را گفته تا فرش زمردی بگسترد و دایه ابر بهاری را فرموده تا بنات نبات در مهد زمین بپرورد. درختان را به خلعت نوروزی قبای سبز ورق دربرگرفته و اطفال شاخ را به قدوم موسم ربیع، کلاه شکوفه بر سر نهاده».
کمالی سروستانی در سال 1341 در سروستان فارس متولد شد. وی علاوه بر عضویت در مؤسسات مختلف از سال 1372 تاکنون دبیر اجرایی و علمی برگزاری بیش از 40 کنگره، سمینار، نشست علمی و فرهنگی، منطقهای و ملی و بینالمللی همچون کنگرههای بزرگ فارسشناسی، 9 یادروز سعدی، هفت یادروز حافظ، ماه فرهنگ آلمان، فلسفه و حکمت در فارس، بزرگداشت مجدالدین فیروزآبادی، بزرگداشت عبدالحسین لاری، کنگره بینالمللی مکتب فلسفی شیراز و... بوده است.
سروستانی در سال 1376 پس از اعلام و تثبیت یادروز حافظ در بیستم مهرماه و یادروز سعدی در اول اردیبهشت ماه جلالی، در سال 1378 به عضویت هیأت مؤسس و هیأت مدیره مرکز حافظشناسی و نیز عضو هیأت مؤسس و مدیر عامل و رئیس هیأت مدیره مرکز سعدیشناسی رسید.
نظر شما