خدایار به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: دلیل اصلی ماندگار شدن بهاریه‌ها در ادبیات فارسی رویکرد زمینی شاعران در سرودن شعرها بود. رودکی، منوچهری، عنصری و فرخی آغازگر این طرز در سبک خراسانی به شمار می‌روند.
 
وی اضافه کرد: بهترین بهاریه‌ها مربوط به دوره مکتب خراسانی است. آن دوره دوران شگفت انگیزی است و در جهت‌گیری‌های شاعران، نمایش زندگی روزمره مردم و شادی‌هایشان بیشتر نمایان است.
 
وی افزود: اوج سرودن بهاریه‌ها قبل از حمله خانمان سوز مغول است. اگر بخواهیم از میان این چهار شاعر دو نفر را نام ببریم رودکی و منوچهری دامغانی از دیگران یک سر و گردن بزرگترند. آنان در کنار ستایشی که از پادشاهان وقت می‌کردند، در بخشی از قصیده‌ها که سهم خودشان بود به وصف بهار یا خران می‌پرداختند. از این بابت به آن بخش بهاریه یا خزانیه می‌گفتند.
 
این پژوهشگر ادامه داد: شاعران اغلب، آرزوهای خود را در قالب بهاریه بیان می‌کردند. در این شعرها منِ شاعر به نمایش گذاشته می‌شد و این شعرها نیز زیباترین شعرهای شخصی محسوب می‌شد. آغاز ظهور غزل هم همین دوره بود. پیش از این ما قالب مستقل غزل نداشتیم. عنصری بلخی در بیتی می‌نویسد: «غزل رودکی وار نیکو بود/ غزل‌های من رودکی وار نیست».
 
خدایار اضافه کرد: عنصری بلخی وقتی این حرف را می‌زند نمی‌خواهد بگوید رودکی غزلسراست بلکه اشاره به بخش تغزلی قصاید او دارد.
 
وی به بهاریه‌هایی که توسط شاعران معاصر سروده شده اشاره کرد و گفت: ملک الشعرا بهار در شعرهایش بهار را دستاویزی قرار می‌دهد تا به بیان موضوعات مورد نظر خودش بپردازد. او در یکی از قصایدی که در پاریس نوشته بهار را بهانه می‌کند و وارد مسایل سیاسی می‌شود. اما در مجموع آنچه در مکتب خراسان اتفاق افتاد و تقلیدش را در دوران بازگشت شاهد بودیم، معادلی در عصر حاضر نداشت.
 
نویسنده کتاب «سمرقند چو قند» یادآور شد: شعر «بنفشه‌ها» محمدرضا شفیعی کدکنی یک بهاریه است. این شعر جزو شعرهای درخشان در این عرصه محسوب می‌شود. اگر از ایران پا را فراتر بگذاریم در زمینه سرودن بهاریه در کشورهای افغانستان، تاجیکستان و حتی ازبکستان می‌توان کتاب مفصلی نوشت.
 
صاحب کتاب «غریبه‌های آشنا» یادآور شد: دلیل روی آوردن شاعران تاجیک و ازبک به بهاریه‌ها جشنواره‌هایی هست که در این کشورها در طول سال برگزار می‌شود. در ازبکستان هر سال جشنواره ترانه‌سرایی نوروزی با حضور رئیس جمهوری آن کشور برپا می‌شود و شاعران بهترین نوروزنامه‌های خود را می‌خوانند و بهترین‌ها هم برای ساخت ترانه انتخاب می‌شوند.
 
وی ادامه داد: در دوران شوروی کمونیستی حکومت نمی‌خواست تاجیک‌ها به موضوع نوروز بپردازند. وقتی 21 و 22 مارس تاجیکستان تعطیل شد آنها انباشت احساسات خود را با سرودن نوروزنامه‌ها بیان کردند. شاعران تاجیک بزرگداشت بهار را در قالب اشعار مختلف سرودند و این باعث پررنگ شدن نوروز در شعرهایشان شد.
 
ابراهیم خدایار متولد اشتهارد کرج، پژوهشگر و استاد دانشگاه است. «سفر به مشرق»، «از سمرقند چو قند»، «غريبه‌هاي آشنا»، «سرود باران»، «ضرب المثلهاي مشترك ازبكي – فارسي»، «باغ بسيار درخت»، «ديوان ميرزا هادي سمرقندي»، «رخسار انديشه» و «دعا در مثنوي» نام برخی از آثار اوست.

دراین باره بخوانید: