به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «آباده، شهر فرهنگ و ادب» در یازده فصل با عناوین «تاریخ آباده»، «موقعیت جغرافیایی آباده»، «جغرافیای اجتماعی آباده»، «جغرافیای اقتصادی آباده»، «جغرافیای سیاسی آباده»، «چهره‌های ماندگار»، «اوضاع اجتماعی آباده»، «آموزش و پرورش در آباده»، «فرهنگ عمومی مردم آباده»، «استعدادهای بالقوه آباده» و «آثار باستانی و اماکن دیدنی آباده» تهیه و تنظیم شده است.

«آباده کلمه‌ای است فارسی، اسم خاص که معمولا در محاوره (هاء) آخر آن تلفظ نمی‌شود. بعضی گویند اصل این کلمه از آباد گرفته شده است که در زبان پهلوی از واژه آپاتیه به معانی دایر، معمور، مسکون و... ریشه گرفته است. برخی نیز گویند از کلمه (آب + اد) است و این صرفا به دلیل اهمیت آب در عمران و آبادی می‌باشد، سپس (ه) مکان به آخر واژه آباده اضافه شده و محل آباد را می‌رساند.» این وجه تسمیه شهر آباده است که در نخستین فصل کتاب آمده است. این فصل همچنین وضعیت این شهر را در دوره‌های مختلف با استناد به کتاب‌های تاریخی بررسی می‌کند.

فصل دوم موقعیت جغرافیایی شهر و راه‌های ارتباطی آن را موضوع خود قرار می‌دهد و فصل سوم به جغرافیای اجتماعی آباده اختصاص یافته است. در این فصل خصوصیات مردم آباده و موقعیت شهرهای تابعه آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. ایزد‌خواست، بهمن، سورمق و صغاد برخی از توابع آباده را تشکیل می‌دهند که در این فصل کتاب وجه تسمیه هریک نیز بیان می‌شود.

در بخشی از این فصل درباره خصوصیات رفتاری اهالی آباده می‌خوانیم: «مردم آباده،‌ افرادی زودآشنا هستند. با هر گروه و صنفی و هر اعیان و اشرافی می‌توانند نشست و برخواست کنند که این موضوع شاید بیشتر به لحاظ قرار گرفتن این شهر در مسیر راه اصلی و مواجهه دائم مردم با افراد گوناگون است. اکثر مسافرینی که به قصد استان فارس یا از استان فارس به قصد استان‌های دیگر از این شهر عبور می‌کنند، خواه ناخواه هرچند کوتاه توقفی در آباده دارند. تا حدود 40 سال پیش آباده دو سه تا قهوه‌خانه بیشتر نداشت که همه در وسط شهر واقع بود و تمامی ماشین‌ها چه اتوبوس، چه سواری و چه باری مجبور بودند از وسط شهر عبور کنند. مردم این شهر باهوش و فراستی که داشتند نه تنها تحت تاثیر آداب و رسوم افراد شهرهای دیگر قرار نمی‌گرفتند بلکه خودشان در هرجایی بودند سعی می‌کردند خودی نشان دهند و دیگران را تحت تاثیر فرهنگ خود قرار دهند.»

فصل چهارم جغرافیای اقتصادی آباده را مورد بررسی قرار می‌دهد. بر اساس مندرجات کتاب، آباده منطقه‌ای خوش آب‌ و هوا بود که ایل عرب و عشایر قشقایی در فصل تابستان به آنجا می‌آمدند. همین آب و هوای خوش موجب شد که کشاورزی و دامداری شغل اصلی ساکنان آن باشد.

فصل بعدی به جغرافیای سیاسی آباده می‌پردازد و حکام و فرمانروایان آن را در طول تاریخ معرفی می‌کند. حزب دموکرات، اخوان‌المسلمین، آزادیخواه، توده، دموکرات فارس، عدالت، نیروی سوم، ایران، ناسیونالیست سوسیالیست آریا، مردم، ملیون، ایران‌نوین و رستاخیز از احزابی بودند که در آباده فعالیت می‌کردند. در این میان حزب دموکرات نخستین حزب تشکیل شده در آباده بود که اعضای آن در یکی از اتاق‌های تیمچه صرافیان تشکیل جلسه می‌دادند.

ملا ابوطالب، حاج محمدجعفر مجتهدآباده‌ای، حاج ملا عبدالله واعظ شیرازی، شیخ احمد امام جمعه، حاج محمد ظهیر الشریعه، شیخ علی‌اکبر شریف الواعظین، شیخ عباس فرخی، حجت‌الاسلام محمد مهدی مهندسی، حاج عبدالرحیم رضانیا، مسرت دایی، قمرالزمان دانش‌پژوه، برادران آگاه، علی اکبر حمزه‌پور، حاج مراد خان صرافیان و مهدی وکیلی برخی از چهره‌های ماندگار آباده‌اند که در فصل ششم معرفی می‌شوند.

در فصل هفتم شغل‌های قدیم آباده همچون آهک‌پزی، آهنگری، ارازی، ارسی‌دوزی، اره و اره چاقو سازی، بادام‌شکنی، پارچه‌بافی، صابون‌پزی، قاصدی، گبه‌بافی، ملکی‌دوزی و میزان‌داری معرفی و داستان‌هایی از هنرمندان آباده‌ای آورده می‌شود.

فصل بعدی به تاریخچه آموزش و پرورش آباده و روسای آن از ابتدا تا کنون اختصاص دارد. در فصل نهم فرهنگ عمومی و آداب و رسوم و سرگرمی‌های اهالی آباده مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در فصل دهم استعدادهای بالقوه این شهر بیان می‌شوند. نویسنده درباره افزودن این فصل به کتاب می‌نویسد: «این بخش را بدین مناسبت به کتاب اضافه کردم تا افرادی که مایلند از موفقیت‌های این شهرستان مطلع شوند و انشاالله در حد امکان نسبت به توسعه والای آن دل بسوزانند.»

فصل پایانی کتاب به آثار باستانی و اماکن دیدنی آباده اختصاص دارد. قلعه ایزدخواست، قلعه گبری، کاروانسرای شاه عباسی، باغ مندلی خان قشقایی، خانه شاه اسماعیل، حمام قلعه کهن، تیمچه مسعودی، تیمچه صرافیان، قلعه نارنجی و قلعه میرپنج از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی آباده‌اند که در این فصل اطلاعات کلی از آنها در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.

چاپ نخست کتاب «آباده، شهر فرهنگ و ادب» نوشته حسین نمازی در 386 صفحه با شمارگان 500 نسخه و بهای 25 هزار تومان از سوی انتشارات بهجت راهی بازار کتاب شد.