خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- لوئی ماسینیون از مهم‌ترین چهره‌های شرق‌شناس به‌شمار مي‌رود. او در حوزه‌های گوناگون علمی فعالیت کرده است؛ از تصوف و دین گرفته تا باستانشناسی و سیاست فعالیت‌هایی است که این محقق فرانسوی به آنها پرداخته است. ماسینیون علاوه بر تحقیقات دامنه‌داری که درباره جهان اسلام، جهان عرب و تا حدی ایران انجام داده است، به پژوهش‌های اروپائیان و فرانسویان و فرهنگ‌های این منطقه هدف بخشید و تاثیر مهمی برجاي گذاشت.
وي با وجود این‌که کاتولیک‌مذهب بود، سعی کرد اسلام را به‌خوبی بشناسد، و به‌این‌ترتیب تأثیر عمیقی بر نگاه غرب بر اسلام گذاشت. همچنین وی ازجمله استادان علی شریعتی در دانشگاه سوربن پاریس بود که بر شریعتی تأثیری عمیق گذاشت.
منصور حلاج نقش ویژه‌ای برای ماسينيون دارد
لوئی ماسینیون سرفصل‌های نوینی را در ایرانشناسی گشود که پس از او نه فقط توسط ایرانشناسان ادامه یافت، بلکه بر پژوهش‌های محققان ایرانی نیز تأثیر اساسی گذاشت. از 10 اثر بزرگ لوئی ماسینیون دو مورد به طور مستقیم به جهان ایرانی مربوط می‌شود؛ نخست بزرگترین پژوهش این محقق یعنی «مصائب حلاج» و دوم «سلمان پاک» و دو اثر دیگر به عرفان مربوط می‌شود که عبارت‌اند از «رساله‌ای بر خاستگاه‌های واژگان فنی عرفان اسلامی» و سپس مجموعه متون منتشر نشده مربوط به تاریخ عرفان در سرزمین‌های اسلامی.
در میان این آثار و شخصیت‌های مورد مطالعه وي، منصور حلاج نقش ویژه‌ای دارد. هانری کربن در این‌باره می‌گوید: «آثار و تألیفات علمی ماسینیون، هر چند هم متنوع بوده و مباحث و موضوع‌هایی که خاطرش را به خود معطوف داشته‌اند، هر چه گوناگون هم باشند، ولی به هر حال، خود ذاتا و با تمام وجودش، به جانب سرگذشت پرشور و هیجان حلاج گرایش داشته و همه آثار نیز بدان متوجه و متمایل است و خود آن حوادث و سوانح را در دوران زندگی، درک و احساس کرده است.»
ماسینیون در سال‌های آخر عمر خود منابع و مستنداتی را گردآورده بود که اعتقاد داشت با بررسی و تبیین آنها می‌توان به کشمکش‌های میان شیعه و سنی و همچنین میان مسلمانان و مسیحیان پایان داد. این مدارک به فاطمه زهرا (س) مربوط می‌شد. به همین دلیل از هانری کربن درخواست می‌کند تا این پژوهش‌ها را ادامه دهد اما آنگونه که ژان مونسلون نیز اشاره دارد، این خواسته ماسینیون هیچ گاه محقق نمی‌شود.
خاورشناس و اسلام‌شناس فرانسوي در يك نگاه
لویى ماسینیون، خاورشناس نامدار فرانسوى در 25 ژوئیه سال 1883 در نوژان فرانسه به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتى و دانشگاهى را در کشور خود گذراند و با زبان‌هاى عربى، فارسى، ترکمن، آلمانى و انگلیسى آشنا شد و در دو مؤسسه علمى «کلژ دوفرانس» و دیگرى «مؤسسه مطالعات عالیه سوربن» به تدریس پرداخت. عضویت وى در بنیاد فرانسوى باستانشناسى که در قاهره به‌پا شده بود او را با کشورهاى اسلامى آشنا کرد و این آشنایى موجب مسافرت‌هایى به مصر، عراق، سوریه، الجزایر، حجاز و ایران شد.
ماسینیون سال‌هایى چند در کلژ دوفرانس تدریس جامعهشناسى اسلامى را به عهده داشت و از سال 1932 به بعد، موضوع «اسلامشناسى» را در مدرسه مطالعات عالیه نیز بر درس پیشین افزود. در طى مسافرت‌هایش به مشرق زمین، یک‌سال در دانشگاه قدیمى مصر به تدریس تاریخ اصطلاحات فلسفى پرداخت. در حفاری‌هاى عراق براى کشف قصر الاخیضر، نیز حضور و مشارکت داشت. در سوریه به پژوهش درباره فرقه نصیریه همت گماشت و در اثر مطالعه کتاب «تذکرة الاولیاء» اثر شیخ عطار، سخت به پژوهش در زندگى حسین بن منصور مشهور به حلاج دلبستگى پیدا کرد و به ایران سفر كرد و از شهر بیضا (از توابع فارس) که زادگاه حلاج بود، دیدن کرد. از آن پس محور اساسى مطالعات وى، زندگى حلاج و عرفان ایرانى بود.
«تفکرات در بناى اولیه تجزیه نحوى در زبان عرب»، «بررسى ریشههاى فنى عرفان اسلامى»، «سلمان پاک و نخستین شکوفههاى معنویت اسلام در ایران»، «منحنى زندگى حلاج»، «مصیبت حلاج، صوفى شهید اسلام»، « نیایش ابراهیم در سدوم...»، «هفت خفته افسس (اصحاب کهف)»، «شهر مردگان در قاهره» برخي از مهمترين آثار ماسینیون را تشكيل مي‌دهند.
وي همچنين در نگارش «دائرة‌المعارف اسلام» نیز شرکت داشت و به عنوان نمونه، مقالات «تصوف» و «قرامطة» و «حسین بن روح» در دائرة‌المعارف از اوست. کتاب «الطواسین» اثر حسین بن منصور حلاج را هم ماسینیون به چاپ رسانده است. این ایرانشناس و اسلام‌شناس سرانجام در ۳۱ اکتبر ۱۹۶۳ در فرانسه بدرود حيات گفت.
نظرات