به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مراسم رونمایی از رمان «مفتون و فیروزه» عصر دیروز، چهارشنبه 26 شهریور با حضور حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان، سعید تشکری، نویسنده اثر ، قاسمعلی فراست و عبدالرضا فریدزاده در سالن شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.
وجه اشتراک انتظامی و تشکری
حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این نشست اظهار کرد: رمان «مفتون و فیروزه» سه روز پیش به دستم رسید و زمانی که آن‌را گشودم متوجه شدم چرا آقای شجاعی (مدیر انتشارات نیستان) مرا برای حضور در این جلسه انتخاب کرده است. وقایع این رمان در مشهد می‌گذرد و من هم مشهدی و همشهری سعید تشکری هستم.
انتظامی افزود: این اثر طبعاً یک رمان تاریخی حساب می‌شود. در این نوع کارها، باید جنبه‌های دراماتیک طراحی شود تا داستان به جلو حرکت کند.
وی درباره مکان‌های داستان «مفتون و فیروزه» توضیح داد: بخشی از داستان در خیابان دانشگاه مشهد روایت می‌شود. من اهل خیابان «اسرار» این شهر هستم که برخی دانشکده‌های مشهد آنجا قرار دارد. بخش دیگری از داستان هم در خیابان‌های اطراف چهارراه نادری و بخشی هم در خارج از مشهد و در طرقبه می‌گذرد که البته این بخش حجم کمتری را در برمی‌گیرد.
معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه «مفتون و فیروزه» طرح روی جلد بسیار زیبایی دارد، افزود: انتخاب اسامی این داستان هم کاملا به دل می‌نشیند و بسیاری از اسامی، شخصیت‌های واقعی‌اند. این اثر حوالی انقلاب 57 می‌گذرد و از دو جلد با نام‌های سال نهنگ و سال بعد که اسب است تشکیل شده و کسانی که اهل نامگذاری سال‌ها هستند، می‌دانند که سال اسب هرچند دوره یک بار آتشین می‌شود و اتفاقات بزرگی در این سال‌های آتشین می‌افتد.
انتظامی اضافه کرد: مشهد در کنار تهران، قم، تبریز و اصفهان یکی از کانون‌های انقلاب اسلامی بود و خاستگاه گروه‌های فکری مذهبی است؛ حتی مکتب تفکیک که در مباحث حوزوی بسیار مهم است، در این شهر به وجود آمد.
جریان خزنده و وظیفه ادبیات رئالیستی
وی درباره جریان‌هایی که هنگام انقلاب در مشهد فعالیت می‌کردند توضیح داد: خاستگاه بسیاری از گروه‌های سیاسی غیرمسلمان که قبل و بعد از انقلاب فعالیت می‌کردند، مشهد بود. حتی مسعود رجوی (سرکرده گروهک منافقین) هم مشهدی است. متاسفانه جریان خزنده‌ای، مخصوصاً در تاریخ‌نویسی اخیر به وجود آمده که واقعیت‌های انقلاب اسلامی را جور دیگری نشان می‌دهد. این جریان کنار امام خمینی (ره) شریک می‌گذارد و می‌خواهد بگوید انقلاب اسلامی حاصل نهضت امام (ره) نبود.
انتظامی با بیان اینکه یکی از وظایف ادبیات رئالیستی، زنده نگه داشتن نهضت امام خمینی (ره) است، افزود: برخی عوامل و فعالان زمان انقلاب، متاثر از نهضت امام خمینی (ره) یا زاییده همین نهضت بودند اما هیچ‌کدامشان تاثیر امام (ره) را نداشتند.
وی درباره نهضت امام خمینی (ره) در مشهد، گفت: این نهضت در مشهد دارای سه شخصیت اصلی بود؛ شهید هاشمی نژاد، آیت‌الله واعظ طبسی و رهبر معظم انقلاب. این سه شخصیت یا در تبعید به سر می‌بردند یا زندان بودند اما موتور محرک انقلاب در مشهد به شمار می‌آمدند.
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ساخت مذهبی مردم مشهد، اظهار کرد: «مفتون و فیروزه» مسائل آن سال‌ها را بررسی می‌کند و به جریان مذهبی سهم خودش را می‌دهد و واقعیت را بیان می‌کند.
انتظامی با اشاره به اینکه در رمان به شخصیت رهبر معظم انقلاب به شکل غیر مستقیم اشاره شده، اضافه کرد: این کتاب به نقش و سهم مسجد کرامت در مشهد هم اشاره می‌کند. جایی که مقام معظم رهبری آنجا نماز می‌خواندند و درس نهج‌البلاغه می‌دادند و محلی برای رجوع جوانان و نوجوانان مذهبی برای انجام مبارزات انقلابی بود. این مسجد پایگاه افراد متدین بود.
شخصیت بی‌بدیل سیدمهدی شجاعی
انتظامی در ادامه از سیدمهدی شجاعی، مدیر انتشارات نیستان به عنوان شخصیتی بی‌بدیل در فرهنگ یاد کرد و گفت: او از نیروهای مسلمان و انقلابی در حوزه فرهنگ است. شجاعی هرجا بوده جریان‌سازی کرده است. وقتی در نشر برگ بود، بسیاری از بزرگان ادبیات را مدنظر داشت.
وی افزود: شجاعی یک انسان چند وجهی است. او نویسنده‌ای در ژانرهای مختلف، مترجم و فعال مطبوعاتی و مدیرفرهنگی است. ابتدای انقلاب کارش را با روزنامه جمهوری اسلامی آغاز کرد و در حوزه موسیقی هم با چکناواریان همکاری داشته است. شجاعی همان‌طور که حرف می‌زند زندگی می‌کند. شجاعی در نیستان هم یک جریان مشخص ایجاد کرد و خیلی هم بدون سر و صدا کار می‌کند. با شناختی که از شجاعی دارم، می‌دانم او برای نویسندگان وقت می‌گذارد، با آنها حرف می‌زند و همدلی می‌کند و می‌کوشد تا کارشان بهتر دیده شود.
وارونگی فرهنگی
مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان در ابتدای این برنامه با بیان اینکه سابقه آشنایی‌اش با سعید تشکری به سه دهه قبل برمی‌گردد، اظهار کرد: وقتی تشکری در مشهد بود، من در سبزوار بودم و همدیگر را می‌شناختیم، وقتی هم که به تهران آمدیم، با هم در حوزه تئاتر ارتباط داشتیم. همیشه او را یک نویسنده خلاق، سخت‌کوش و ژرف‌نگر می‌دانم. خوشحالم که همچنان می‌نویسد و امیدوارم در کنار رمان، نیم‌نگاهی هم به ادبیات نمایشی داشته باشد.
وی درباره زمینه ادبیات و نوع نگرش از سوی مدیران، افزود: اوضاع فرهنگ و هنر به حدی آشفته و نگران کننده است که اگر بخواهیم درباره آن حرف بزنیم، دنیایی از درددل به ذهن‌مان می‌آید. ان‌شاالله آقای انتظامی پیام رسان ما به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند و بخشی از دغدغه‌های ما را به ایشان منتقل کنند.
مدیرعامل خانه هنرمندان، فرهنگ را دچار معضل وارونگی دانست و افزود: این مشکل درست مانند وارونگی هواست که گاهی هوای سالم پایین می‌رود و هوای ناسالم بالا می‌آید. متاسفانه به دلیل نداشتن استراتژی درست ما مشحون از وارونگی شده‌ایم.
سرسنگی اضافه کرد: انقلاب اسلامی به گقته امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری و مسئولان ارشد نظام، انقلابی فرهنگی بود و بیشتر از وجهه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی، حوزه فرهنگ را نشانه رفته بود. حوزه فرهنگی، حوزه‌ای میانبخشی است، که هم تعلق به دیگر حوزه‌ها دارد، هم مانند بندی است که آجرها را سفت می‌کند. هیچ کشوری تا فرهنگ درخور نداشته باشد، در دیگر حوزه‌ها هم موفق نیست.
دخالت عناصر سیاسی
وی با بیان اینکه بدترین شکلی که ممکن است برای فرهنگ پیش بیاید، دخالت عناصر سیاسی و کنترل سیاسی فرهنگ است، توضیح داد: در جامعه ما دو نوع نگرش مدیریتی به فرهنگ وجود دارد. در یک دیدگاه چنان سلبی به اسم دین و ولایت برخورد می‌کنیم و چنان چهر‌ه‌ای از اسلام نشان می‌دهیم که تا مدت‌ها باید هزینه‌هایش را بپردازیم. در صورتی‌که نظام اسلامی مبتنی بر محبت و آرامش است اما در دوره‌ای منافع ما ایجاب می‌کند بنابر سلایق خود به گونه‌ای برخورد کنیم که چهره درستی از فرهنگ اسلامی و ایرانی نشان داده نشود و این موضوع دست‌مایه رسانه‌های بیگانه هم می‌شود.
سرسنگی در توضیح نگاه مدیریتی دوم به مقوله فرهنگ، گفت: در دیدگاه دیگر هم چنان با تسامح و تساهل رفتار می‌کنیم تا هنرمندان از ما خوششان بیاید و بگویند این مدیران چقدر آزاداندیشند. جالب است که با نام آزاداندیشی تا حدی پیش می‌رویم که متاسفانه خیلی از مبانی و ارزش‌هایی که طی سی و چند سال داشته‌ایم، زیر علامت سوال می‌رود.
انتقاد از فعالیت یک ناشر
وی افزود: من در یکی از کتاب‌هایم با عنوان «تئاتر مدرن در نظریه و عمل» که زحمت انتشارش برعهده کتاب نیستان بود، نوشتم از اجرای برخی آثار استریندبرگ و ایبسن به مدت 15 سال در اروپا جلوگیری به عمل آمد. در همه جای دنیا این محدودیت‌ها اعمال می‌شود اما ما در ایران همیشه دچار افراط و تفریط هستیم. دلیل عمده این موضوع هم به مدیرانی که تخصص و تجربه‌ای در هنر ندارند و فرهنگ و هنر را از دریچه تنگ سیاست نگاه می‌کنند مربوط می‌شود.
کتاب توهین‌آمیز سعودی‌ها
این نویسنده و مترجم با بیان اینکه امروز تکنیک مبارزه با دین از مسیر فرهنگ می‌گذرد، افزود: در کشور عربستان سعودی، کتابی منتشر شده که در آن تصویری از حضرت علی (ع) به چشم می‌خورد. در این تصویر پرچم داعش روی دوش مولای متقیان است! این خطر جدی است. آنها می‌دانند از کجا باید لطمه بزنند تا جامعه اسلامی ما از ارزش‌هایش دور شود. امیدوارم در دوره‌ای که دوستان خوبی در ارشاد و سایر نهادهای فرهنگی حضور دارند، به این نکات توجه شود.
وی افزود: فرهنگ و هنر ما مبانی نظری ندارد. این مثل کسی است که روی یخ راه می‌رود و زمانی به هدفش نزدیک و زمانی از آن دور می‌شود. وقتی به سوی هدفمان محکم قدم برمی‌داریم باید پشتوانه نظری داشته باشیم. امیدوارم مسئولان فرهنگی در این موقعیت که جامعه جهانی کمر به قتل فرهنگی ما بسته و از سویی در کشورمان به دلیل نبودن استراتژی مکتوب و نظری ادبیات ماهمیشه از مردم و جریانات انقلاب عقب بوده، در این دوره تعریف‌های درستی از ارزش‌های انقلابی ارائه شود.
وجه اشتراک انتظامی و تشکری
حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این نشست اظهار کرد: رمان «مفتون و فیروزه» سه روز پیش به دستم رسید و زمانی که آن‌را گشودم متوجه شدم چرا آقای شجاعی (مدیر انتشارات نیستان) مرا برای حضور در این جلسه انتخاب کرده است. وقایع این رمان در مشهد می‌گذرد و من هم مشهدی و همشهری سعید تشکری هستم.
انتظامی افزود: این اثر طبعاً یک رمان تاریخی حساب می‌شود. در این نوع کارها، باید جنبه‌های دراماتیک طراحی شود تا داستان به جلو حرکت کند.
وی درباره مکان‌های داستان «مفتون و فیروزه» توضیح داد: بخشی از داستان در خیابان دانشگاه مشهد روایت می‌شود. من اهل خیابان «اسرار» این شهر هستم که برخی دانشکده‌های مشهد آنجا قرار دارد. بخش دیگری از داستان هم در خیابان‌های اطراف چهارراه نادری و بخشی هم در خارج از مشهد و در طرقبه می‌گذرد که البته این بخش حجم کمتری را در برمی‌گیرد.
معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه «مفتون و فیروزه» طرح روی جلد بسیار زیبایی دارد، افزود: انتخاب اسامی این داستان هم کاملا به دل می‌نشیند و بسیاری از اسامی، شخصیت‌های واقعی‌اند. این اثر حوالی انقلاب 57 می‌گذرد و از دو جلد با نام‌های سال نهنگ و سال بعد که اسب است تشکیل شده و کسانی که اهل نامگذاری سال‌ها هستند، می‌دانند که سال اسب هرچند دوره یک بار آتشین می‌شود و اتفاقات بزرگی در این سال‌های آتشین می‌افتد.
انتظامی اضافه کرد: مشهد در کنار تهران، قم، تبریز و اصفهان یکی از کانون‌های انقلاب اسلامی بود و خاستگاه گروه‌های فکری مذهبی است؛ حتی مکتب تفکیک که در مباحث حوزوی بسیار مهم است، در این شهر به وجود آمد.
جریان خزنده و وظیفه ادبیات رئالیستی
وی درباره جریان‌هایی که هنگام انقلاب در مشهد فعالیت می‌کردند توضیح داد: خاستگاه بسیاری از گروه‌های سیاسی غیرمسلمان که قبل و بعد از انقلاب فعالیت می‌کردند، مشهد بود. حتی مسعود رجوی (سرکرده گروهک منافقین) هم مشهدی است. متاسفانه جریان خزنده‌ای، مخصوصاً در تاریخ‌نویسی اخیر به وجود آمده که واقعیت‌های انقلاب اسلامی را جور دیگری نشان می‌دهد. این جریان کنار امام خمینی (ره) شریک می‌گذارد و می‌خواهد بگوید انقلاب اسلامی حاصل نهضت امام (ره) نبود.
انتظامی با بیان اینکه یکی از وظایف ادبیات رئالیستی، زنده نگه داشتن نهضت امام خمینی (ره) است، افزود: برخی عوامل و فعالان زمان انقلاب، متاثر از نهضت امام خمینی (ره) یا زاییده همین نهضت بودند اما هیچ‌کدامشان تاثیر امام (ره) را نداشتند.
وی درباره نهضت امام خمینی (ره) در مشهد، گفت: این نهضت در مشهد دارای سه شخصیت اصلی بود؛ شهید هاشمی نژاد، آیت‌الله واعظ طبسی و رهبر معظم انقلاب. این سه شخصیت یا در تبعید به سر می‌بردند یا زندان بودند اما موتور محرک انقلاب در مشهد به شمار می‌آمدند.
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ساخت مذهبی مردم مشهد، اظهار کرد: «مفتون و فیروزه» مسائل آن سال‌ها را بررسی می‌کند و به جریان مذهبی سهم خودش را می‌دهد و واقعیت را بیان می‌کند.
انتظامی با اشاره به اینکه در رمان به شخصیت رهبر معظم انقلاب به شکل غیر مستقیم اشاره شده، اضافه کرد: این کتاب به نقش و سهم مسجد کرامت در مشهد هم اشاره می‌کند. جایی که مقام معظم رهبری آنجا نماز می‌خواندند و درس نهج‌البلاغه می‌دادند و محلی برای رجوع جوانان و نوجوانان مذهبی برای انجام مبارزات انقلابی بود. این مسجد پایگاه افراد متدین بود.
شخصیت بی‌بدیل سیدمهدی شجاعی
انتظامی در ادامه از سیدمهدی شجاعی، مدیر انتشارات نیستان به عنوان شخصیتی بی‌بدیل در فرهنگ یاد کرد و گفت: او از نیروهای مسلمان و انقلابی در حوزه فرهنگ است. شجاعی هرجا بوده جریان‌سازی کرده است. وقتی در نشر برگ بود، بسیاری از بزرگان ادبیات را مدنظر داشت.
وی افزود: شجاعی یک انسان چند وجهی است. او نویسنده‌ای در ژانرهای مختلف، مترجم و فعال مطبوعاتی و مدیرفرهنگی است. ابتدای انقلاب کارش را با روزنامه جمهوری اسلامی آغاز کرد و در حوزه موسیقی هم با چکناواریان همکاری داشته است. شجاعی همان‌طور که حرف می‌زند زندگی می‌کند. شجاعی در نیستان هم یک جریان مشخص ایجاد کرد و خیلی هم بدون سر و صدا کار می‌کند. با شناختی که از شجاعی دارم، می‌دانم او برای نویسندگان وقت می‌گذارد، با آنها حرف می‌زند و همدلی می‌کند و می‌کوشد تا کارشان بهتر دیده شود.
وارونگی فرهنگی
مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان در ابتدای این برنامه با بیان اینکه سابقه آشنایی‌اش با سعید تشکری به سه دهه قبل برمی‌گردد، اظهار کرد: وقتی تشکری در مشهد بود، من در سبزوار بودم و همدیگر را می‌شناختیم، وقتی هم که به تهران آمدیم، با هم در حوزه تئاتر ارتباط داشتیم. همیشه او را یک نویسنده خلاق، سخت‌کوش و ژرف‌نگر می‌دانم. خوشحالم که همچنان می‌نویسد و امیدوارم در کنار رمان، نیم‌نگاهی هم به ادبیات نمایشی داشته باشد.
وی درباره زمینه ادبیات و نوع نگرش از سوی مدیران، افزود: اوضاع فرهنگ و هنر به حدی آشفته و نگران کننده است که اگر بخواهیم درباره آن حرف بزنیم، دنیایی از درددل به ذهن‌مان می‌آید. ان‌شاالله آقای انتظامی پیام رسان ما به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند و بخشی از دغدغه‌های ما را به ایشان منتقل کنند.
مدیرعامل خانه هنرمندان، فرهنگ را دچار معضل وارونگی دانست و افزود: این مشکل درست مانند وارونگی هواست که گاهی هوای سالم پایین می‌رود و هوای ناسالم بالا می‌آید. متاسفانه به دلیل نداشتن استراتژی درست ما مشحون از وارونگی شده‌ایم.
سرسنگی اضافه کرد: انقلاب اسلامی به گقته امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری و مسئولان ارشد نظام، انقلابی فرهنگی بود و بیشتر از وجهه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی، حوزه فرهنگ را نشانه رفته بود. حوزه فرهنگی، حوزه‌ای میانبخشی است، که هم تعلق به دیگر حوزه‌ها دارد، هم مانند بندی است که آجرها را سفت می‌کند. هیچ کشوری تا فرهنگ درخور نداشته باشد، در دیگر حوزه‌ها هم موفق نیست.
دخالت عناصر سیاسی
وی با بیان اینکه بدترین شکلی که ممکن است برای فرهنگ پیش بیاید، دخالت عناصر سیاسی و کنترل سیاسی فرهنگ است، توضیح داد: در جامعه ما دو نوع نگرش مدیریتی به فرهنگ وجود دارد. در یک دیدگاه چنان سلبی به اسم دین و ولایت برخورد می‌کنیم و چنان چهر‌ه‌ای از اسلام نشان می‌دهیم که تا مدت‌ها باید هزینه‌هایش را بپردازیم. در صورتی‌که نظام اسلامی مبتنی بر محبت و آرامش است اما در دوره‌ای منافع ما ایجاب می‌کند بنابر سلایق خود به گونه‌ای برخورد کنیم که چهره درستی از فرهنگ اسلامی و ایرانی نشان داده نشود و این موضوع دست‌مایه رسانه‌های بیگانه هم می‌شود.
سرسنگی در توضیح نگاه مدیریتی دوم به مقوله فرهنگ، گفت: در دیدگاه دیگر هم چنان با تسامح و تساهل رفتار می‌کنیم تا هنرمندان از ما خوششان بیاید و بگویند این مدیران چقدر آزاداندیشند. جالب است که با نام آزاداندیشی تا حدی پیش می‌رویم که متاسفانه خیلی از مبانی و ارزش‌هایی که طی سی و چند سال داشته‌ایم، زیر علامت سوال می‌رود.
انتقاد از فعالیت یک ناشر
وی افزود: من در یکی از کتاب‌هایم با عنوان «تئاتر مدرن در نظریه و عمل» که زحمت انتشارش برعهده کتاب نیستان بود، نوشتم از اجرای برخی آثار استریندبرگ و ایبسن به مدت 15 سال در اروپا جلوگیری به عمل آمد. در همه جای دنیا این محدودیت‌ها اعمال می‌شود اما ما در ایران همیشه دچار افراط و تفریط هستیم. دلیل عمده این موضوع هم به مدیرانی که تخصص و تجربه‌ای در هنر ندارند و فرهنگ و هنر را از دریچه تنگ سیاست نگاه می‌کنند مربوط می‌شود.
کتاب توهین‌آمیز سعودی‌ها
این نویسنده و مترجم با بیان اینکه امروز تکنیک مبارزه با دین از مسیر فرهنگ می‌گذرد، افزود: در کشور عربستان سعودی، کتابی منتشر شده که در آن تصویری از حضرت علی (ع) به چشم می‌خورد. در این تصویر پرچم داعش روی دوش مولای متقیان است! این خطر جدی است. آنها می‌دانند از کجا باید لطمه بزنند تا جامعه اسلامی ما از ارزش‌هایش دور شود. امیدوارم در دوره‌ای که دوستان خوبی در ارشاد و سایر نهادهای فرهنگی حضور دارند، به این نکات توجه شود.
وی افزود: فرهنگ و هنر ما مبانی نظری ندارد. این مثل کسی است که روی یخ راه می‌رود و زمانی به هدفش نزدیک و زمانی از آن دور می‌شود. وقتی به سوی هدفمان محکم قدم برمی‌داریم باید پشتوانه نظری داشته باشیم. امیدوارم مسئولان فرهنگی در این موقعیت که جامعه جهانی کمر به قتل فرهنگی ما بسته و از سویی در کشورمان به دلیل نبودن استراتژی مکتوب و نظری ادبیات ماهمیشه از مردم و جریانات انقلاب عقب بوده، در این دوره تعریف‌های درستی از ارزش‌های انقلابی ارائه شود.
نظر شما