خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- رضا اسماعیلی، شاعر و متولد سال 1339 تهران و کارشناس رشته علوم اجتماعی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران است.
«حنجره سرخ عشق»، «نی نامه»، «گزیده ادبیات معاصر»(شماره 6)، «بر آستان جانان»، «آسمانی‌ها»، «عاشقانه‌های شرقی»، «از جنس باران»، «عاشقانه‌های سرخ»، «بوی گل در می‌زند»، «این مریم همیشه»، «ملکوت کلمات» «آب، بابا... آزادی»، «لهجه شرقی عشق», مجموعه شعر عاشورایی «ناگهان دریا» و مجموعه شعر رضوی «کبوترانه بخوان آسمان هشتم را» نام برخی از مجموعه شعرهای وی به شمار می‌آیند. این شاعر پیشنهادهای خود را در زمینه ارتقای فرهنگ مطالعه درپی سخنان رئیس‌جمهوری مبنی بر نظر دادن نخبگان در حوزه‌های مختلف، در گفت‌وگو با اینبا ارائه داده است که در ادامه می‌خوانید.
رئیس جمهور در هفته گذشته از نخبگان خواستند تا در حوزه‌های مختلف برای بهبود اوضاع نظر بدهند. پیشنهاد شما برای رونق وضع کتاب چیست؟
برای رونق وضع کتاب خیلی کارها می‌شود انجام داد که متأسفانه تا‌کنون انجام نگرفته. بسیاری از نهادهای فرهنگی باید دغدغه رونق کتاب داشته باشند تا اتفاق مبارکی در این حوزه بیفتد. متأسفانه در سال‌‌های اخیر حرکت‌هایی را می‌بینیم که یکدیگر را خنثی می‌کنند.
جزیی‌تر بفرمایید.
به طور مثال یک نهاد فرهنگی کاری انجام می‌دهد که همزمان در تقابل با این کار نهاد دیگری آن را خنثی می‌کند. یکی از ضعف‌هایی که در حال حاضر داریم، ضعف تبلیغات کتاب است. اغلب دوستانی که اهل کتابخوانی‌اند و مشتاقند و چاپ کتاب‌های جدید را دائم پیگیری می‌کنند، برخی مواقع از چاپ کتاب‌های درخشان بی اطلاع‌اند.
فهرست کتاب‌های منتشر شده را می‌توان هر هقته در اختیار داشت. منظور شما از بی‌اطلاع ماندن در این عرصه چیست؟
این کار به ضعف اطلاع‌رسانی بازمی‌گردد و این‌که اطلاع رسانی مناسبی در این حوزه نداریم. اطلاع ار نام کتاب‌ها در حوزه‌های مختلف کافی نیست، بلکه کتاب باید به شیوه درست معرفی شود. چند سال پیش گفتم اگر مؤلف و ناشر بخواهد در بیلبوردهای شهری کتاب تبلیغ کند، هزینه سنگینی را باید تقبل کنند در حالی که شهرداری می‌تواند این کار را ساده کند. در مترو و اتوبوس کتاب‌های درخشان تبلیغ شود یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری بیلبوردهایی را بسازند تا همیشه در اختیار خودشان باشد و کتاب را به شیوه درست تبلیغ و طرح روی جلد کتاب و عکس نویسنده را چاپ کنند. حتی می‌توانند در مترو کتاب نیز بفروشند. یکی از ضعف‌های مهم حوزه کتاب، ضعف تبلیغات است. در شبکه‌های تلویزیونی گاهی کالاهایی بی ارزش مثل چیبس و پفک به کرّات تبلیغ می‌شود، ولی کتاب به دلیل آن که از لحاظ مالی هیچ اسپانسری ندارد، معمولا مظلوم واقع می‌شود. در ضمن برنامه‌هایی که صدا و سیما در مورد کتاب تهیه می‌کند باید در ساعات مناسبی پخش شود تا بیننده داشته باشد.
آیا صدا سیما برنامه‌های قابل توجهی در حوزه کتاب می‌سازد؟
البته گاهی می‌بینیم برنامه‌ای کتابی در تلویزیون تهیه شده، ولی این برنامه در ساعت مرده‌ای پخش می‌شود که در آن مواقع یا بینندگانش خوابند یا صبح زود است که مخاطبان عجله دارند به سرکار بروند و این برنامه‌ها در واقع هدر می‌روند. نهادهای فرهنگی نیز باید به مؤلفانی که کتاب دارند، کمک کنند. به طور مثال برخی اهالی قلم می‌گویند 10 جلد کتاب آماده انتشار داریم، اما هیچ ناشری حاضر نیست آنها را چاپ کند. ناشرانی هم که حاضر می‌شوند آن را چاپ کنند به مؤلف می‌گویند یا خودت سرمایه‌گذاری کن یا 50 درصد هزینه کتاب را بپرداز. در نهایت کتاب هم که چاپ می‌شود، در صورتی که هزار نسخه شمارگان داشته باشد، 500 جلدش را به مؤلف می‌دهد و می‌گوید هر طور که خودت دوست داری، آنها را توزیع کن.
چه‌گونه می‌توان چنین کتاب‌های ارزشمندی را رصد کرد و به چاپ آنها همت گماشت؟ آیا درباره کتاب‌هایی با مضامینی آزاد و غیر دفاع مقدس نوشته می‌شوند هم می‌توان چنین کاری انجام داد؟
بله، در تمام حوزه‌ها قابل اجراست. می‌توانیم سامانه هوشمندی را طراحی کنیم که در طول سال با مؤلفان و ناشران در تماس باشد و از این روش مطلع شویم که فلان نویسنده، در سال 93 چند جلد کتاب تألیف کرده و هر کدام از کتاب‌ها در چه مرحله‌ای است؟ کدام کتاب‌های او آماده چاپ است و آیا او با ناشری برای چاپ کتابش صحبت کرده یا نه؟ این اطلاعات را می‌توان از طریق یک سامانه هوشمند به روز کرد تا سعی شود این اطلاعات را در رسانه‌ها منعکس کنند.
نمونه‌ای از راه‌اندازی چنین سامانه هوشمندی را در کشورهای دیگر دیده‌اید؟
من دقیقاً اطلاع ندارم که چنین کاری در کشورهای دیگر انجام شده یا نه، اما این کار پیشنهادی است که در هر حال به نویسنده کمک می‌کند. می‌توانند با توجه به این اطلاعات محترمانه با من نویسنده تماس بگیرند و بگویند کاری برای چاپ داری؟ و اگر نویسنده کتاب خوبی دارد، خودشان درخواست کنند تا آن کتاب به شیوه‌ای مناسب و مطلوب چاپ شود. این اتفاق در شرایط کنونی به ندرت می‌افتد، مگر ناشرانی که به قول معروف دغدغه دارند و به شکل حرفه‌ای کار می کنند.
برخی‌ها با رویکرد شما مخالفند و معتقدند دولت نباید در مسایل فرهنگی مستقیما دخالت کند. این کار نوعی سیاست‌گذاری در عرصه فرهنگی است که دخالت در امر فرهنگ و ادب محسوب می‌شود؟
این کار بیشتر جنبه حمایتی دارد نه دخالت مستقیم. در واقع دوستان با این کار می‌توانند راه را هموار کنند تا کتاب‌های ارزشمند چاپ شود، نه این‌که خودشان کتاب چاپ کنند یا سفارش دهند. می‌توانند به ناشران بگویند که فلان نویسنده 10 جلد کتاب دارد، به او مراجعه کنید تا زمینه چاپ آن آثار فراهم شود.
این سامانه می‌تواند کار دیگری انجام دهد؟ مورد دیگری وجود دارد که بتواند به حل مشکلات در حوزه کتاب کمک کند و باعث رونق اقتصادی در این بخش شود؟
یکی دیگر از مشکلات حوزه کتاب حقوق مؤلفان است. اغلب نویسندگان با گذشت سال‌ها از چاپ کتابشان هنوز حق و حقوقی دریافت نکرده‌اند. می‌دانید که اهل فرهنگ نیز روحیه شکایت کردن و رفتن به دادگاه را ندارد و نهادی هم وجود ندارد که به شکل جدی به شکایت آنها رسیدگی کند. یک بار به دوستانمان در حوزه هنری گفتم که اگر تخلفی در حوزه فرهنگ رخ دهد، آیا شما دفتری حقوقی دارید که به کار آنها رسیدگی کند؟ چنین مساله‌ای را نیز باید به صورت جدی در وزارت ارشاد و حوزه هنری پی گرفت تا به چنین مشکلات و تخلفاتی رسیدگی کنند. دایر کردن چنین مرجعی در وزارت ارشاد یا حوزه هنری می‌تواند به نویسندگانی که به آنها ظلمی شده و حق و حقوقشان پرداخت نشده، در طرح شکایت‌ها کمک کند. در ردیف‌های بودجه‌ای، هم وزارت ارشاد و هم حوزه هنری می‌توانند اعتبار خاصی را به چاپ کتاب اختصاص دهند تا این امر موجب شکوفایی جامعه ادبی‌مان شود و ناشران با علاقه‌مندی به چاپ کتاب ترغیب شوند. اما در حال حاضر اغلب ناشران چنین انگیزه‌ای ندارند، چون هم هزینه‌های چاپ سنگین است و هم این‌که چون روی کتاب تبلیغات نمی‌شود، کتاب‌ها در انبار می‌مانند و طبیعتاً وقتی سودآوری ندارد، انگیزه‌ای برای چاپ کتاب هم نیست. به گمانم باید حمایت‌هایی از ناشران و مؤلفان انجام شود تا خود ناشر به دنبال نویسنده برود. به گمانم اگر این کارها صورت گیرند، شاهد رونقی در عرصه فرهنگ و کتاب‌خوانی خواهیم بود.
پیشینه این سوژه در خبرگزاری کتاب:
گفت‌وگوی احمد پوری را اینجا بخوانید
گفت‌وگوی عبدالحسین فرزاد را اینجا بخوانید
گفت‌وگوی قزوه را اینجا
گفت‌وگوی علی باباچاهی را اینجا دنبال کنید
چهارشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۳ - ۱۵:۱۹
نظر شما