به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» اثر حجت‌الاسلام محمد محمدیان، عصر سه‌شنبه 24 شهریورماه 93 با حضور حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی راد و حسن بلخاری در مركز فرهنگي شهر کتاب برگزار شد.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید
در آغاز نشست نقد و بررسی کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان»، حجت‌الاسلام محمد محمدیان رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، به پیشینه شکل‌گیری این پژوهش اشاره کرد و گفت: اندیشه نگارش این کتاب به سال 1384 و زمانی که مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی تهران بودم، بازمی‌گردد. در آن ایام عده‌ای از استادان پیشنهاد کردند جلسات قرآنی هفتگی در دانشگاه برگزار شود و من پذیرش این پیشنهاد را مشروط به این کردم که استادان هم در این جلسات مشارکت فعال داشته باشند. بنابراین قرار شد تعدادی از آیات انتخاب و سوالاتی هم که باید درباره آنها تدبر شود، توسط استادان طرح شود. به این ترتیب هر استادی، سوالی را مطرح می‌کرد، سپس به مطالعه آن در قرآن می‌پرداخت و در جلسات هفتگی، سوالات و پاسخ آنها مطرح می‌شد. این شیوه مبنای اولیه شکل‌گیری کتاب حاضر شد.
محمدیان در ادامه با اظهار این که کتاب وی صرفاً به آیاتی توجه دارد که با عبارت «یا ایها الذین آمنوا» آغاز شده‌اند، گفت: امروز در همه جوامع اسلامی، افراد از مسائل کلان در دین و شناخت آن دوری می‌کنند چرا که آنها به دنبال دستورالعملی برای زندگی هستند و همین موضوع از دلایل عمده گرایش افراد به عرفان‌های کاذب است. این در حالی است که این دسته از آیات دستورالعمل‌هایی بسیار دقیق و روشن برای بندگان خداوند دارند.
نگارنده کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» از منظری دیگر نیز علت انتخاب این آیات را تشریح کرد و گفت: عبارت «یا ایها الذین آمنوا»، در نگاه مخاطبان، عبارتی لطیف است که از سوی خداوند بیان می‌شود و او با این نوع خطاب قرار دادن بندگان، سختی انجام تکالیف الهی را در نظر آنان از بین می‌برد. این آیات تمام ابعاد زندگی فردی، اجتماعی، عرفانی، اجتماعی و بسیاری از ابعاد دیگر حیات بشر را پوشش می‌دهند.
حجت‌الاسلام محمدیان به ضرورت تدبر در آیات قرآن اشاره کرد و افزود: خود قرآن به صراحت از مخاطبانش می‌خواهد که در آیات الهی تدبر کنند به این معنی که بندگان در ظاهر قرآن باقی نمانند و به لایه‌های زیرین مفاهیم برسند و یکی از راه‌های رسیدن به عمق قرآن نیز سوال کردن است. از این‌رو سوال، کلید تدبر در قرآن محسوب مي‌شود و موجب درک مفاهیم عمیق آن است تا جایی که حضرت علی (ع) همواره داشتن زبان «سَئول» به معنای «بسیار پرسشگر» را از افتخارات خود می‌دانست.
وی در ادامه به معرفی اثر خود پرداخت و گفت: کتاب حاضر ضمن ارائه آیاتی که با عبارت «یا ایها الذین آمنوا» آغاز می‌شوند، در مورد هر آیه حدود هفت تا هشت سوال نیز طرح می‌کند که در متن، پاسخ‌هاي آنها موجود است. در مقدمه کتاب هم از خوانندگان خواسته شده است تا پیش از مراجعه به پاسخ سوالات، در ذهن خود به پاسخ‌های احتمالی آنها بیندیشند. محتوای کتاب هم در سطح دانشجویی نگارش یافته و سعی شده تا برای عموم قابل فهم باشد.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها به مسئله ایمان نیز اشاره کرد و درباره این که محور این آیات مؤمنان هستند، اظهار کرد: قطعاً از نظر قرآن، ایمان دارای سلسله مراتب و درجات متعدد است و تدبر در همین آیات می‌تواند ما را مرحله به مرحله در راه ایمان ارتقا دهد و به بالاترین مراحل ایمان برساند.
محمدیان در بخش پایانی سخنان خود گفت: جلد دهم این مجموعه، شامل فهرست موضوعی این اثر است که 250 کلیدواژه اصلی را در بر می‌گیرد و امید است که برای پژوهشگران حوزه علوم قرآن مفید واقع شود. علاوه بر این در برگردان فارسی آیات قرآنی این مجموعه، از تلفیقی از ترجمه‌های مختلف استفاده و سعی شده است تا ترجمه‌هایی مورد توجه قرار گیرند که به فهم امروزی جامعه نزدیکتر باشند.
قرآن هدی للناس و بیان للناس است
سخنران بعدی این نشست، حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌‌راد بود که در ابتدای مباحث خود، کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» را در راستای هدف نهایی نزول قرآن دانست و با اشاره به آفت قرآن‌گریزی گفت: جامعه امروز ما در حال فاصله گرفتن از قرآن است و این حاصل دو ظلم بزرگی است که از سوی خواص و عامه مردم بر این متن الهی رفته‌است؛ چرا که خواص، همیشه مدعی هستند برای نزدیک شدن به قرآن باید دانش زیادی داشت و عامه مردم این اجازه را ندارند. از سوی دیگر عامه نیز انس با قرآن را قطع کرده‌اند. این در حالی است که در روایات متعدد اشاره شده که حتی نگاه کردن صرف به آیات قرآن، نورانیت می‌آورد.
این استاد دانشگاه و قرآن‌پژوه ادامه داد: بنده معتقدم اگر مؤمن بخواهد قرآنی زندگی کند، صرفاً لازم است که به آیات با نگاه ایمان نظر بیندازد و آنها را با زبان ایمان بخواند. تنها در موقعیتی نیاز به انبوه دانش است که با نگاه فقیهانه، فلسفی، عرفانی و نظایر آن به سراغ قرآن برویم. در غیر این صورت، یک بنده معمولی هم می‌تواند بدون دانشی خاص از قرآن استفاده کند. به عنوان مثال یک کاسب در معاملات خود به‌راحتی می‌تواند از آیات روشن قرآن درس بگیرد بی آن که نیازی به تفسیری خاص داشته باشد.
مهدوی راد در ادامه طرح مبحث فراگیربودن پیام‌های قرآنی برای انسان‌ها تاکید کرد: قرآن «هدی للناس» است یعنی برای هدایت همه مردم نازل شده و اگر «بیان للناس» نباشد، نقض غرض رخ می‌دهد. کما این که در بسیاری از روایات، فقیه به کسی اطلاق می‌شود که عمق حقیقت را می‌فهمد نه کسی که صرفاً با فقه آشنایی کامل دارد.
این قرآن پژوه ضمن برشمردن کتاب مورد نقد جلسه در دسته تفاسیر موضوعی، به کلیت مفهوم تفسیر اشاره کرد و گفت: تفسیر قرآن از همان زمان پیامبر آغاز شد چرا که قرآن ادبیاتی تازه آورده بود؛ ادبیاتی که اگرچه تا آن زمان در زبان عربی موجود بود اما در قرآن مفهومی دگردیسی‌یافته، داشت. مثلاً اعراب معنای «و الفجر» را به‌خوبی می‌دانستند ولی زمانی که قرآن آن را در عبارت «و الفجر و لیال عشر» آورد کسی آن را درک نمی‌کرد و نیاز به توضیح و تبیین داشت.
مهدوی راد همچنین برای روشن‌تر شدن تعریف تفسیر موضوعی، به ارائه طبقه‌بندی سه‌گانه‌ای از آن پرداخت و اظهار کرد: در اولین نوع تفسیر موضوعی، مفسر به سراغ قرآن می‌رود، موضوع تفسیر را از آن دریافت می‌کند و برای پاسخ به سوالاتش مجدداً به قرآن مراجعه می‌کند. از «زید بن علی» به عنوان بنیانگذار این نوع تفسیر می‌توان یاد کرد. وی با جمع‌آوری آیات مرتبط با «قلّت» و «کثرت» نشان داد که حق معیار است و قلت پیروان اهل‌بیت و کثرت اهل‌ظلم، مبنای حقانیت نیست. این نوع تفسیر در قرن چهاردهم هجری به اوج غنای خود رسید و در آثاری نظیر «منشور جاوید» آیت‌الله سبحانی و تفسیر شیخ شلتوت جلوه کرد.
به گفته وی، دسته دوم تفاسیر موضوعی، ناظر به این روایت امام علی (ع) هستند که معتقد است، کل قرآن به منزله یک سوره، کل یک سوره به منزله یک آیه، هر آیه به منزله یک جمله و جمله نیز به منزله کلمه است. به این معنا که کل قرآن وضعیتی یکپارچه دارد. در این سبک، قرآن به صورت سوره‌ای تفسیر می‌شود. تفسیر «عبدالله درّاز» اولین نمونه از این نوع تفسیر است.
این قرآن‌پژوه اضافه کرد: در نوع سوم تفاسیر موضوعی که محمدباقر صدر را می‌توان بنیانگذار آن دانست، مفسر، پرسش‌ها و گره‌های اجتماعی موجود را به قرآن ارائه و از آن پاسخ دریافت می‌کند. لازمه این نوع تفسیر موضوعی که صورتی زنده و زاینده دارد، آن است که مفسر با موضوعات روز، آشنایی کامل داشته باشد.
در ادامه این مباحث، مهدوی راد، به یکی دیگر از ویژگی‌های كتاب مورد نقد اشاره کرد و گفت: ما در حوزه فرهنگ دینی، نیازمند حرکت‌هایی برای عمومی‌سازی تفکر دینی هستیم نه ساده‌سازی و بی‌محتوا کردن آن. این کتاب در راستای عمومی‌سازی فرهنگ دینی قرار دارد و به‌گونه‌ای است که همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.
باید قرآن را به سخن درآوریم
حسن بلخاری، آخرین سخنران این نشست بود که کتاب را از منظر روش‌شناسی ویژه‌اش مورد نقد و بررسی قرار داد و با تأکید بر مبحث ماهیت تفسیر، تأویل و کشف هندسه معرفتی در قرآن گفت: محمدیان در این اثر، فرازی مشترک، تحت عنوان «یا ایها الذین آمنوا» را مبنا قرار داده است زيرا بر خلاف تفاسیر خطی رایج در روزگار ما با این فراز، می‌توان قرآن را در هندسه‌اي دیگر نیز دید.
این استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه فلسفه و حکمت، ضمن ستایش این اثر، زبان به تحسین نویسنده آن گشود و گفت: عظمت محمدیان را در ساده کردن زبان می‌ستایم. کسی می‌تواند انتقال‌دهنده معنا باشد که خود بر آن اشراف داشته باشد. افزون بر اين، یکی از راه‌های کشف معنا، رسیدن به ادراکات نوین است.
وی همچنین با تأکید بر این که تأویل قرآن دارای قاعده است، مبنای بحث خود را بر ماهیت متن قرآن قرار داد و تصریح کرد: قرآن، هم در معنا و هم در ساختار، متنی مقدس، وحیانی و فرابشری است و جز عربی، هیچ زبانی در جهان، ظرفیت معنای قرآن را نداشت. ما باید تلاش کنیم تا بنا به روایت علی (ع) قرآن را به سخن درآوریم.
بلخاری با اشاره مجدد به فراز انتخاب شده در این تفسیر گفت: کنار هم قرار دادن فرازهای مشترک قرآنی در این کتاب، سپهری می‌سازد که از طریق آن می‌توان به عمق آیات قرآن رسید و درک نوینی از آن داشت. البته باید در نظر گرفت که درک قرآن به این روش، مسیری بسیار لغزنده و انحرافی است و تنها انسان‌هایی که جانشان به تقوا و روحشان به خرد آراسته است، می‌توانند بطن قرآن را استخراج کنند.
وی در پایان سخنانش توجه همگان را به اهمیت عقل در ادراک قرآن جلب کرد و گفت: قرآن به عقل ادراک می‌شود. عقل نیز هویتی الوهی و قدسی دارد و از آنجایی که نمی‌توان قرآن را با قواعد بشری سنجید، عقل به عنوان یک منبع الوهی ما را در شناخت قرآن به عنوان امری قدسی و الوهی، یاری می‌رساند. همانا حقیقت مهجوران این است که به عقل زمانه خود، قرآن را درک نمی‌کنند و همین مسئله سبب می‌شود تا عقب بمانند.
کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» اثر ده‌جلدی حجت‌الاسلام محمد محمدیان است که به تازگی از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی در دو هزار نسخه به بهاي 95 هزار ریال روانه بازار شده است.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید
در آغاز نشست نقد و بررسی کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان»، حجت‌الاسلام محمد محمدیان رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، به پیشینه شکل‌گیری این پژوهش اشاره کرد و گفت: اندیشه نگارش این کتاب به سال 1384 و زمانی که مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی تهران بودم، بازمی‌گردد. در آن ایام عده‌ای از استادان پیشنهاد کردند جلسات قرآنی هفتگی در دانشگاه برگزار شود و من پذیرش این پیشنهاد را مشروط به این کردم که استادان هم در این جلسات مشارکت فعال داشته باشند. بنابراین قرار شد تعدادی از آیات انتخاب و سوالاتی هم که باید درباره آنها تدبر شود، توسط استادان طرح شود. به این ترتیب هر استادی، سوالی را مطرح می‌کرد، سپس به مطالعه آن در قرآن می‌پرداخت و در جلسات هفتگی، سوالات و پاسخ آنها مطرح می‌شد. این شیوه مبنای اولیه شکل‌گیری کتاب حاضر شد.
محمدیان در ادامه با اظهار این که کتاب وی صرفاً به آیاتی توجه دارد که با عبارت «یا ایها الذین آمنوا» آغاز شده‌اند، گفت: امروز در همه جوامع اسلامی، افراد از مسائل کلان در دین و شناخت آن دوری می‌کنند چرا که آنها به دنبال دستورالعملی برای زندگی هستند و همین موضوع از دلایل عمده گرایش افراد به عرفان‌های کاذب است. این در حالی است که این دسته از آیات دستورالعمل‌هایی بسیار دقیق و روشن برای بندگان خداوند دارند.
نگارنده کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» از منظری دیگر نیز علت انتخاب این آیات را تشریح کرد و گفت: عبارت «یا ایها الذین آمنوا»، در نگاه مخاطبان، عبارتی لطیف است که از سوی خداوند بیان می‌شود و او با این نوع خطاب قرار دادن بندگان، سختی انجام تکالیف الهی را در نظر آنان از بین می‌برد. این آیات تمام ابعاد زندگی فردی، اجتماعی، عرفانی، اجتماعی و بسیاری از ابعاد دیگر حیات بشر را پوشش می‌دهند.
حجت‌الاسلام محمدیان به ضرورت تدبر در آیات قرآن اشاره کرد و افزود: خود قرآن به صراحت از مخاطبانش می‌خواهد که در آیات الهی تدبر کنند به این معنی که بندگان در ظاهر قرآن باقی نمانند و به لایه‌های زیرین مفاهیم برسند و یکی از راه‌های رسیدن به عمق قرآن نیز سوال کردن است. از این‌رو سوال، کلید تدبر در قرآن محسوب مي‌شود و موجب درک مفاهیم عمیق آن است تا جایی که حضرت علی (ع) همواره داشتن زبان «سَئول» به معنای «بسیار پرسشگر» را از افتخارات خود می‌دانست.
وی در ادامه به معرفی اثر خود پرداخت و گفت: کتاب حاضر ضمن ارائه آیاتی که با عبارت «یا ایها الذین آمنوا» آغاز می‌شوند، در مورد هر آیه حدود هفت تا هشت سوال نیز طرح می‌کند که در متن، پاسخ‌هاي آنها موجود است. در مقدمه کتاب هم از خوانندگان خواسته شده است تا پیش از مراجعه به پاسخ سوالات، در ذهن خود به پاسخ‌های احتمالی آنها بیندیشند. محتوای کتاب هم در سطح دانشجویی نگارش یافته و سعی شده تا برای عموم قابل فهم باشد.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها به مسئله ایمان نیز اشاره کرد و درباره این که محور این آیات مؤمنان هستند، اظهار کرد: قطعاً از نظر قرآن، ایمان دارای سلسله مراتب و درجات متعدد است و تدبر در همین آیات می‌تواند ما را مرحله به مرحله در راه ایمان ارتقا دهد و به بالاترین مراحل ایمان برساند.
محمدیان در بخش پایانی سخنان خود گفت: جلد دهم این مجموعه، شامل فهرست موضوعی این اثر است که 250 کلیدواژه اصلی را در بر می‌گیرد و امید است که برای پژوهشگران حوزه علوم قرآن مفید واقع شود. علاوه بر این در برگردان فارسی آیات قرآنی این مجموعه، از تلفیقی از ترجمه‌های مختلف استفاده و سعی شده است تا ترجمه‌هایی مورد توجه قرار گیرند که به فهم امروزی جامعه نزدیکتر باشند.
قرآن هدی للناس و بیان للناس است
سخنران بعدی این نشست، حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌‌راد بود که در ابتدای مباحث خود، کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» را در راستای هدف نهایی نزول قرآن دانست و با اشاره به آفت قرآن‌گریزی گفت: جامعه امروز ما در حال فاصله گرفتن از قرآن است و این حاصل دو ظلم بزرگی است که از سوی خواص و عامه مردم بر این متن الهی رفته‌است؛ چرا که خواص، همیشه مدعی هستند برای نزدیک شدن به قرآن باید دانش زیادی داشت و عامه مردم این اجازه را ندارند. از سوی دیگر عامه نیز انس با قرآن را قطع کرده‌اند. این در حالی است که در روایات متعدد اشاره شده که حتی نگاه کردن صرف به آیات قرآن، نورانیت می‌آورد.
این استاد دانشگاه و قرآن‌پژوه ادامه داد: بنده معتقدم اگر مؤمن بخواهد قرآنی زندگی کند، صرفاً لازم است که به آیات با نگاه ایمان نظر بیندازد و آنها را با زبان ایمان بخواند. تنها در موقعیتی نیاز به انبوه دانش است که با نگاه فقیهانه، فلسفی، عرفانی و نظایر آن به سراغ قرآن برویم. در غیر این صورت، یک بنده معمولی هم می‌تواند بدون دانشی خاص از قرآن استفاده کند. به عنوان مثال یک کاسب در معاملات خود به‌راحتی می‌تواند از آیات روشن قرآن درس بگیرد بی آن که نیازی به تفسیری خاص داشته باشد.
مهدوی راد در ادامه طرح مبحث فراگیربودن پیام‌های قرآنی برای انسان‌ها تاکید کرد: قرآن «هدی للناس» است یعنی برای هدایت همه مردم نازل شده و اگر «بیان للناس» نباشد، نقض غرض رخ می‌دهد. کما این که در بسیاری از روایات، فقیه به کسی اطلاق می‌شود که عمق حقیقت را می‌فهمد نه کسی که صرفاً با فقه آشنایی کامل دارد.
این قرآن پژوه ضمن برشمردن کتاب مورد نقد جلسه در دسته تفاسیر موضوعی، به کلیت مفهوم تفسیر اشاره کرد و گفت: تفسیر قرآن از همان زمان پیامبر آغاز شد چرا که قرآن ادبیاتی تازه آورده بود؛ ادبیاتی که اگرچه تا آن زمان در زبان عربی موجود بود اما در قرآن مفهومی دگردیسی‌یافته، داشت. مثلاً اعراب معنای «و الفجر» را به‌خوبی می‌دانستند ولی زمانی که قرآن آن را در عبارت «و الفجر و لیال عشر» آورد کسی آن را درک نمی‌کرد و نیاز به توضیح و تبیین داشت.
مهدوی راد همچنین برای روشن‌تر شدن تعریف تفسیر موضوعی، به ارائه طبقه‌بندی سه‌گانه‌ای از آن پرداخت و اظهار کرد: در اولین نوع تفسیر موضوعی، مفسر به سراغ قرآن می‌رود، موضوع تفسیر را از آن دریافت می‌کند و برای پاسخ به سوالاتش مجدداً به قرآن مراجعه می‌کند. از «زید بن علی» به عنوان بنیانگذار این نوع تفسیر می‌توان یاد کرد. وی با جمع‌آوری آیات مرتبط با «قلّت» و «کثرت» نشان داد که حق معیار است و قلت پیروان اهل‌بیت و کثرت اهل‌ظلم، مبنای حقانیت نیست. این نوع تفسیر در قرن چهاردهم هجری به اوج غنای خود رسید و در آثاری نظیر «منشور جاوید» آیت‌الله سبحانی و تفسیر شیخ شلتوت جلوه کرد.
به گفته وی، دسته دوم تفاسیر موضوعی، ناظر به این روایت امام علی (ع) هستند که معتقد است، کل قرآن به منزله یک سوره، کل یک سوره به منزله یک آیه، هر آیه به منزله یک جمله و جمله نیز به منزله کلمه است. به این معنا که کل قرآن وضعیتی یکپارچه دارد. در این سبک، قرآن به صورت سوره‌ای تفسیر می‌شود. تفسیر «عبدالله درّاز» اولین نمونه از این نوع تفسیر است.
این قرآن‌پژوه اضافه کرد: در نوع سوم تفاسیر موضوعی که محمدباقر صدر را می‌توان بنیانگذار آن دانست، مفسر، پرسش‌ها و گره‌های اجتماعی موجود را به قرآن ارائه و از آن پاسخ دریافت می‌کند. لازمه این نوع تفسیر موضوعی که صورتی زنده و زاینده دارد، آن است که مفسر با موضوعات روز، آشنایی کامل داشته باشد.
در ادامه این مباحث، مهدوی راد، به یکی دیگر از ویژگی‌های كتاب مورد نقد اشاره کرد و گفت: ما در حوزه فرهنگ دینی، نیازمند حرکت‌هایی برای عمومی‌سازی تفکر دینی هستیم نه ساده‌سازی و بی‌محتوا کردن آن. این کتاب در راستای عمومی‌سازی فرهنگ دینی قرار دارد و به‌گونه‌ای است که همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.
باید قرآن را به سخن درآوریم
حسن بلخاری، آخرین سخنران این نشست بود که کتاب را از منظر روش‌شناسی ویژه‌اش مورد نقد و بررسی قرار داد و با تأکید بر مبحث ماهیت تفسیر، تأویل و کشف هندسه معرفتی در قرآن گفت: محمدیان در این اثر، فرازی مشترک، تحت عنوان «یا ایها الذین آمنوا» را مبنا قرار داده است زيرا بر خلاف تفاسیر خطی رایج در روزگار ما با این فراز، می‌توان قرآن را در هندسه‌اي دیگر نیز دید.
این استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه فلسفه و حکمت، ضمن ستایش این اثر، زبان به تحسین نویسنده آن گشود و گفت: عظمت محمدیان را در ساده کردن زبان می‌ستایم. کسی می‌تواند انتقال‌دهنده معنا باشد که خود بر آن اشراف داشته باشد. افزون بر اين، یکی از راه‌های کشف معنا، رسیدن به ادراکات نوین است.
وی همچنین با تأکید بر این که تأویل قرآن دارای قاعده است، مبنای بحث خود را بر ماهیت متن قرآن قرار داد و تصریح کرد: قرآن، هم در معنا و هم در ساختار، متنی مقدس، وحیانی و فرابشری است و جز عربی، هیچ زبانی در جهان، ظرفیت معنای قرآن را نداشت. ما باید تلاش کنیم تا بنا به روایت علی (ع) قرآن را به سخن درآوریم.
بلخاری با اشاره مجدد به فراز انتخاب شده در این تفسیر گفت: کنار هم قرار دادن فرازهای مشترک قرآنی در این کتاب، سپهری می‌سازد که از طریق آن می‌توان به عمق آیات قرآن رسید و درک نوینی از آن داشت. البته باید در نظر گرفت که درک قرآن به این روش، مسیری بسیار لغزنده و انحرافی است و تنها انسان‌هایی که جانشان به تقوا و روحشان به خرد آراسته است، می‌توانند بطن قرآن را استخراج کنند.
وی در پایان سخنانش توجه همگان را به اهمیت عقل در ادراک قرآن جلب کرد و گفت: قرآن به عقل ادراک می‌شود. عقل نیز هویتی الوهی و قدسی دارد و از آنجایی که نمی‌توان قرآن را با قواعد بشری سنجید، عقل به عنوان یک منبع الوهی ما را در شناخت قرآن به عنوان امری قدسی و الوهی، یاری می‌رساند. همانا حقیقت مهجوران این است که به عقل زمانه خود، قرآن را درک نمی‌کنند و همین مسئله سبب می‌شود تا عقب بمانند.
کتاب «پیمان‌های الهی با اهل ایمان» اثر ده‌جلدی حجت‌الاسلام محمد محمدیان است که به تازگی از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی در دو هزار نسخه به بهاي 95 هزار ریال روانه بازار شده است.
نظر شما