ذوالفقاری در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) اظهار کرد: نقد کتاب ضمن توسعه فرهنگ کتابخوانی در کشور، در ترویج انتشار کتاب‌های خوب و پیشگیری از برخی آسیب‌های حوزه نشر مانند کتابسازی نقش به‌سزایی دارد.
مدیر گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ادامه داد: نقد با وجود همه این محسنات، با چالش‌هایی مواجه است؛ نخست این که متاسفانه مفهوم نقد به درستی و به دقت، در جامعه تبیین نشده است. برخی از نقد به عنوان ابزاری برای تعریف (این نوع نقد بیشتر در نقدهای ژورنالیستی و کلاسیک دیده می‌شود) و برخی دیگر از نقد به عنوان ابزاری برای تحقیر استفاده می‌کنند!
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، با بیان این که نقد و بررسی به ساختار کتاب کمک می‌کند، گفت: متاسفانه هنوز نقد سالم در جامعه رواج نیافته است. در بیشتر موارد منتقدان برای این که دلخوری و کدورت میان آن‌ها و صاحبان آثار به وجود نیاید، دچار خودسانسوری می‌شوند در نتیجه در لفافه و با ادبیات «اما» و «اگر» صحبت می‌کنند.
مدیر مسئول و سردبیر فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، با بیان این که هنوز صراحت بیان و اخلاق نقد در جامعه رواج نیافته است، گفت: باید مسائل زیرساختی، اخلاقی و اجتماعی نقد در جامعه ما حل شوند و منتقدان با شیوه‌های نقد عادلانه و معتدل آشنا شوند. همچنین باید نویسندگان قدرت پذیرش نقد خود را ارتقا دهند.
عضو پیشین شورای پژوهشی کتابخانه مجلس شورای اسلامی توضیح داد: تصور کنید اثری بعد از چاپ و انتشار، نقد شود اگر این نقد آن قدر مؤثر بوده باشد که باعث خروج اثر از گردونه نشر شود، طبیعتاً کسی که بیشترین آسیب را می‌بیند، ناشر است بنابراین، به اقتصاد نشر آسیب جبران ناپذیری وارد می‌شود. بنده پیشنهاد می‌کنم برای پیشگیری از وقوع چنین اتفاقاتی در عرصه نشر، قبل از این که اثر چاپ شود یعنی زمانی که اثر در حال تکوین است، نقد شود؛ به این معنا که قبل از چاپ اثر، نسخه‌ای از آن میان صاحب‌نظران و منتقدان حرفه‌ای توزیع شود تا نقاط ضعف آن را برطرف کنند؛ این طرح نظیرش در دانشگاه‌ها به عنوان پیش دفاع وجود دارد.
مؤسس و عضو هیات مدیره انجمن علمی نقد ادبی ایران ادامه داد: تحقق طرح مذکور باعث می‌شود کتاب با کیفیت بهتر و بیشتر چاپ شود. همچنین ضمن ایجاد تحول در صنعت نشر، باعث صرفه جویی در هزینه‌ها می‌شود و بُرد کتاب را بیشتر می‌کند.
ذوالفقاری با اشاره به سایر ملزومان نقد حرفه‌ای در جامعه، گفت: باید نقد دانشگاهی و آکادمیک را میان منتقدان جا بیندازیم. متاسفانه هنوز بعضی‌ها با اصول و چارچوب نقد آشنا نیستند البته حق دارند چرا که تاکنون رشته دانشگاهی در این عرصه وجود نداشته است. ناگفته نماند که اقداماتی برای ایجاد رشته نقد در دانشگاه‌ها در حال رُخ دادن است که امیدوارم هرچه سریع‌تر به نتیجه برسند.
وی ادامه داد: نقش انجمن‌های علمی به ویژه انجمن علمی نقد ادب ایران در ترویج فرهنگ نقد انکارناپذیر است. بنابراین این انجمن‌ها باید شیوه‌های نقد اصولی و علمی را میان منتقدان جا بیندازند. البته انجمن علمی نقد ادب ایران به صورت ماهانه جلسات نقد ادبی برگزار می‌کند و از حضور استادان و صاحب‌نظران حوزه نقد بهره‌مند می‌شود.
این نویسنده حوزه ادبیات عامیانه ایران، گفت: برگزاری جشنواره‌های نقد نیز در طول این سال‌ها نقش بسیار حیاتی برای ترویج فرهنگ نقد داشته و دارد. اما بنده پیشنهاد می‌کنم بحث علمی این جشنواره‌ها به بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی واگذار شود تا هم از وقوع برخی سوگیری‌های احتمالی پیشگیری شود و هم اعتماد نویسندگان جلب شود.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان این که برخی اوقات حمایت نکردن از بعضی کتاب‌ها، کمک به صنعت نشر محسوب می‌شود، گفت: امروزه با توجه به اقتصاد معیوب کتاب در جامعه، باید در این عرصه حمایت‌هایی از سوی مسئولان فرهنگی دیده شود. این حمایت‌ها به صورت اخص باید در بخش خرید کتاب منظور شوند. البته باید توجه داشت که لزومی ندارد از همه کتاب‌ها حمایت صورت بگیرد. به عبارت دیگر کمیته خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند کتاب‌هایی را در فهرست خرید خود قرار دهد که از فیلتر نقد عبور کرده باشند. چرا که بدون تردید کتاب‌هایی که از این فیلتر عبور کرده‌اند، سالم شناخته شده‌اند.
ذوالفقاری ادامه داد: البته کارشناسان این کمیته باید توجه داشته باشند که کتاب‌هایی که از فیلتر نقد عبور کرده‌اند و قصد خریدشان را دارند، کجا و توسط چه افرادی نقد شده‌اند و این که آیا این کتاب‌ها بر اساس نقد علمی ارزیابی شده‌اند.
وی افزود: حجت‌الاسلام سید حسن روحانی، رئیس جمهوری در آغاز مهرماه سال 1392 به وزیر آموزش و پرورش پیشنهاد دادند که نخست، ساعت انشاء را به ساعات درسی دانش آموزان برگردانند و دوم این که بحث نقد را در مدارس احیا کنند. من هم تاکید می‌کنم مساله ترویج نقد را باید از آموزش و پرورش شروع کنیم. یعنی دانش آموزان باید یاد بگیرند که چگونه یک کتاب را مطالعه و درک کنند و چگونه می‌توانند آن را به بوته نقد بکشند.
*دراین باره بخوانید:
(1)شاکری: وقتی نقد تاثیری در تجارت کتاب نداشته باشد عملا اهمیتی پیدا نمی‌کند (اینجا)
(2)جُربزه‌دار: نشریات خانه کتاب می‌توانند نقش موثری در ترویج فرهنگ نقد ایفا کنند/ نقد، چراغی فراسوی سیاستگذاران روشن می‌کند(اینجا)
(3)کیانفر: ضرورت راه‌اندازی کتابخانه تخصصی نقد(اینجا)
(4)جعفری مذهب:جامعه ما نیاز به نقد را احساس نکرده است/ پدیده‌ای به نام «اورژانس نقد»(اینجا)
(5)حسینی: آیین نقد کتاب‌های تازه‌تالیف برگزار شود(اینجا)
(6)عبدالعلی دستغیب: بسیاری از نقدها تبدیل به مدح شده‌اند/ مسئولان برای راه‌اندازی مجامع نقد کتاب بکوشند.(اینجا)
(7)رفیعی: پیش‌نیازهای نقد مطلوب و مدخلی بر اخلاق نقد.(اینجا)
(8)آژند: اکثر نقدها یا نان قرض دادن است یا خرده حساب شخصی/ لزوم اهتمام دانشگاه‌ها برای ایجاد رشته نقد(اینجا)
(9) مهدوی‌راد: نقد باعث گسترش و سلامت نشر می‌شود.(اینجا)
(10) خدایار: برای نهادینه کردن فرهنگ نقد در جامعه باید مسئولان نیز نقدپذیر باشند.(اینجا)
(11) سرشار: بعضی به دلیل نقدی که بر آثارشان نوشته‌ام بامن قهرند.(اینجا)
(12) اسلامی اردکانی: کتاب‌های خوب، محصول نقدند/ اغلب نویسندگان ظرفیت پذیرش نقد را ندارند (اینجا)
(13) مهدی محقق: تنزل جایگاه نقد به دلیل تنزل اخلاق در جامعه است.(اینجا)
(14) تفرشی: در ایران نقد حرفه‌ای و روشمند وجود ندارد/ عیار نقدها در فضای مجازی بیشتر در معرض قضاوتند (اینجا)
شنبه ۱۵ شهریور ۱۳۹۳ - ۰۸:۳۴
نظر شما