به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) شب گذشته، 10 تیرماه نشست «آشنایی با منابع مطالعات قرآنی» با سخنرانی محسن معینی در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.

معینی در این جلسه یک از مهم‌ترین ویژگی‌ها و مباحث موجود در مورد دایرةالمعارف را زودیاب بودن آن خواند و گفت: مطالبی که در یک دایرةالمعارف ارایه می‌شود باید با موضوع آن ارتباط داشته باشد، در غیر این صورت به اصل کار خلل وارد می‌کند. از دیگر ویژگی‌های این نوع آثار نظم و ترتیب داشتن، جامع و کامل بودن آن است و این‌که باید معارف زمان خود را بیان کند.

این پژوهشگر قرآنی با اشاره به دایرةالمعارف‌های «فخرالدین رازی» و «نفایس الفنون» ادامه داد: دایرةالمعارف‌های فخرالدین رازی دربردارنده علوم مختلف است که سیدعلی آل داوود آن را در بنیاد محمود افشار به چاپ رسانده است که این اثر شامل مباحث کلامی و قرآنی است و همچنین «نفایس الفنون» شمس‌الدین آملی که در قرن هشتم نوشته شد نیز جنبه معارفی قوی‌ای دارد و قرائت، لغات، اعراب و ... در آن به چشم می‌خورد که آن را پیش از پیروزی انقلاب، انتشارات اسلامی به چاپ رسانده است.

این کارشناس قرآنی همچنین به «مفتاح السعاده و مصباح السیاده» و «کشاف الاصطلاحات الفنون» اشاره کرد و افزود: در «مفتاح السعاده و مصباح السیاده» علوم مختلف معرفی شده است و مباحث جذاب و خواندنی در آن قابل مشاهده است. این اثر همچنین در مباحث معروف علمی به معرفی کتب شاخص پرداخته است؛ «کشاف الاصطلاحات الفنون» طه نبی نیز از نظم الفبایی خوبی برخوردار است. طه نبی دانشمندی هندی است که مقالات عربی و فارسی را در این اثر ارایه کرده است و آن را به صورت منقه در لبنان به چاپ رسانده است.

معینی همچنین به معروف ترین و مهم‌ترین دایرةالمعارف در جهان اسلام اشاره کرد که با همین عنوان در لایدن هلند به چاپ رسیده و از آثار این حوزه در دوره معاصر است. این اثر به سه زبان انگلیسی، فرانسه و آلمانی به چاپ رسیده و مستشرقانی چون مونتگومری وات در چاپ نخست آن مقاله داشته‌اند و اکنون این اثر به چاپ سوم رسیده است.

وی دایرةالمعارف «اخلاق و دین» را دیگر اثر این حوزه دانست و ادامه داد: مقالات قرآنی مهمی در این اثر وجود دارد که بسیار ارزنده هستند. این اثر به زبان انگلیسی و مختص نخبگان است.

محسن معینی در ادامه گفت: در حکومت گذشته، دایرةالمعارفی فارسی زیر نظر غلامحسین مصاحب و به طور کامل از حرف الف تا ی نوشته شده است که بسیاری از مداخل قرآنی تألیف شده و برخی مقالات مهم آن توسط استادانی چون زریاب، زرین‌کوب و شفیعی کدکنی  نوشته شده‌اند و برخی مدخل‌های خوب غیر از مقالات قرآنی و تفسیر، مقاله اعجاز قرآن با معرفی تقاسیر جلال‌الدین، معرفی مفسرانی چون زمخشری و ... در این اثر موجود است.

این استاد علوم قرآنی همچنین از دایرةالمعارف تشیع یاد کرد و گفت: بنیاد اسلامی طاهر با سرپرستی مهدی محقق در سال 60 اقدام به چاپ و نشر دایرةالمعارف تشیع کرد که در ادامه با همکاری استادانی چون بهاءالدین خرمشاهی، کامران فانی و احمد صدر سیدجوادی این کار تکمیل شد.

وی افزود: اثر یاد شده هنوز ناتمام است و در 13، 14 جلد به چاپ رسیده، گفت: رویکرد اصلی این اثر به مطالب، با نگاه شیعی است و مدخل‌ها با مکتب تشیع ارتباط دارند. تمام تفاسیر شیعی در این اثر معرفی شده و سوره‌ها و مفاهیم قرآنی، قاریان قرآن، برخی نهادها و موسسات قرآنی به تفصیل در این اثر ذکر شده‌اند.

معینی به دانشنامه جهان اسلام اشاره کرد و افزود: نگارش این اثر از سال 62 در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی با سرپرستی مهدی محقق شروع شد. نصرالله پورجوادی، سیدمصطفی میرسلیم و هم اکنون غلامعلی حدادعادل به ترتیب با پذیرش مسوولیت، تا به امروز 18 جلد از آن را چاپ کرده‎اند. ویژگی‌های این دایرةالمعارف شروع این اثر با حرف «ب» و هم اکنون به حرف «ذ» رسیده است و در آن به معرفی مقالات، سوره‌ها، قاریان، مفسران قرآن، علوم قرآنی و ... می‌پردازد.

معینی همچنین از دایرةالمعارف قرآن و قرآن‌پژوهی برای عموم مردم یاد کرد که احکام، سوره‌های قرآن و آیه‎های نامدار را معرفی کرده است که در این راستا 99 آیه با شرح معرفی شده‌اند همچون آیه تطهیر، وضو، آیت الکرسی و نور.

به گفته این کارشناس، دانشنامه قرآن کریم نیز توسط قرآن‌پژوهشان غربی نوشته شده است که 43 دانشمند قرآنی مدخل‌های را نوشته‎اند. محمدحسین ابن غار آن را در موسسه اطلاعات ترجمه و به چاپ رسانده است. هم اکنون 11 جلد این اثر به چاپ رسیده است و این اقدام از سال 62 در مرکز فرهنگ و معارف قرآن شروع شده که تاکنون دو جلد از آن به فارسی ترجمه شده است.

بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از 4 تا 22 تیر ماه به مدت 20 روز از ساعت 18 تا 24 در محل باغ موزه دفاع مقدس واقع در میدان ونک، بزرگراه شهید حقانی، میزبان قرآن دوستان و روزه داران خواهد بود.