حجت‌الاسلام والمسلمین جواد یاوری در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره وقایع‌نگاری عاشورا گفت: پرداختن به مساله وجود امام حسین(ع) به عنوان امام سوم شیعیان و وقایع تاریخی زندگانی ایشان که واقعه عاشورا برجسته‌ترین گزاره از گزاره‌های تاریخی ایشان است، مورد توجه قرار گرفته است.
 
وی ادامه داد: درک ماهیت امام حسین(ع)، یاران ایشان و مسیر حرکت امام، قیام و نحوه ارتباط امام با اصحاب‌شان، سرفصل‌هایی محسوب می‌شوند که برای مردم مهم‌اند و توجه تاریخ‌نگاران را برای ثبت وقایع به خود جلب کرده‌اند.
 
حجت‌الاسلام والمسلمین یاوری گفت: شیعیان بیش از دیگران به ثبت حوادث دوره زندگی امام حسین(ع) پرداخته‌اند تا امام حسین(ع) بین مردم ماندگار شود. نخستین مورخ در میان شیعیان که تاریخ‌نگاری قیام را آورده است «اسبق ‌بن‌ نباته» نام دارد که علمای شیعه وی را به عنوان ستون شیعه و فردی مورد اعتماد یاد کرده‌اند و به گزارش منابع رجالی، وی کتابی دارد با عنوان «مقتل ابی عبدالله(ع)» که به بیان تاریخ‌نگاری عاشورا می‌پردازد.
 
این مدرس حوزه و دانشگاه به توضیح روند مقتل‌نویسی ادامه داد و گفت: دومین شخصی که به مساله عاشورا پرداخت «جابر‌بن یزید جعفی»است. وی هم یک مقتل دارد به عنوان «ابی عبدالله(ع)» که علاوه بر امام حسین(ع) به امام علی(ع) هم اشاراتی دارد. جابر از شیعیان و اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بوده است.
 
وی افزود: «جعفر بن عفان طائی» متوفی به سال 150قمری، شاعر و مرثیه سرا بود که در محضر امام صادق(ع) مرثیه می‌خواند و کتاب «المراثی» وی در 200 برگ کاغذی مشهور است. همچنین «لوط بن یحیی بن سعید» معروف به «ابومخنف» مقتل ابی عبدالله را نگاشته که از منابع کهن در زمینه مقتل و مورد اعتماد شیعیان و اهل سنت است. 

وی جایگاه «مقتل ابومخنف» را با اهمیت دانست و بیان کرد: «مقتل ابومخنف» در کتاب‌های شیخ مفید و تاریخ طبری به عینه روایت ابومخنف بیان می‌شود؛ بنابراین در منابع اهل سنت مقتل امام حسین(ع) از طریق ابومخنف وارد شده و شیخ مفید در کتاب «الراشاد» خود نیز به آن ارجاع داده است. همچنین مزیت دیگر کتاب این است که با یک واسطه از واقعه کربلا نقل شده است. البته اصل کتاب از بین رفته اما حسن غفاری این روایت‌ها را از کتاب‌های طبری و شیخ مفید جمع آوری و منتشر کرده است و هادی یوسفی غروی در سال 1367 هجری شمسی دوباره تحقیقاتی را درباره این کتاب انجام داد و آن را به عنوان «وقعت الوطف» منتشر کرد.
 
وی عنوان کرد: گروه تاریخ موسسه آموزشی پرورشی امام خمینی(ره) در قم 10 سال تحقیقات انجام داده و «مقتل جامع سیدالشهدا» را در دو جلد نگاشته است. این کتاب تحقیق و پژوهشی حاصل همکاری استادان دانشگاه و حوزه است که از گزارش‌های معتبر انتخاب شده و از پرداختن به گزارش‌های تحریفی امتناع کرده و تاکنون بر این کتاب نقدی وارد نشده است.
 
این مدرس دانشگاه و حوزه سپس به واکاوی واژه اربعین و دلایل اهمیت آن پرداخت و گفت: اربعین برای شیعیان واژه مقدسی است. ما دو روایت در شیعه داریم که دلیل بر قداست اربعین است. نخست این‌که بر قداست عدد چهل تاکید شده و نگاه بعدی اهمیت زیارت امام حسین(ع) است. در یک روایت از امام حسن عسکری(ع) داریم که یکی از نشانه‌های مومن خواندن «زیارت اربعین سیدالشداء(ع)» است.
 
وی یادآور شد: اربعین یک نشانه است. هدف از گرامیداشت اربعین، علاوه بر قداستی که دارد پاسداشت یک جریان به نام کربلاست.
 
حجت‌الاسلام والمسلمین یاوری در پاسخ به این سووال که «چرا برای سایر ائمه(ع) مراسم بزرگداشت اربعین برگزار نمی‌شود؟» اظهار کرد: نخست این‌که شرایط سیاسی امام حسین(ع) با شرایط سیاسی سایر ائمه(ع) متفاوت است. دیگر این‌که نحوه شهادت امام حسین(ع) با نحوه شهادت ائمه(ع) بعد از ایشان هم تفاوت دارد. بعد از شهادت امام حسین(ع) حکومت‌های وقت می‌ترسیدند که واقعه عاشورا تکرار شود و برای همین از روش‌هایی مانند زهر برای کشتن امامان(ع) استفاده می‌کردند.
 
 
وی به کتاب‌هایی در زمینه اربعین اشاره کرد و گفت: از سوی دفتر تبلیغات اسلامی کتابی با عنوان «اربعین» منتشر شده که یک تحقیق کامل و جامع است. این کتاب به اختلاف نظرها درباره اربعین اول و اربعین دوم(سال دوم شهادت امام حسین) اشاره دارد. همچنین مرحوم «محمد علی قاضی طباطبایی» تحقیقی دارد درباره نخستین اربعین که شامل نقل قول‌ها و گزارش‌هاست و می‌تواند برای مخاطبان مرجع مناسبی باشد. همچنین جلد دوم کتاب «مقتل سیدالشهدا(ع)» جامع‌ترین و به‌روزترین اسناد است که پاسخ به شبهات و وقایع بعد از عاشورا مثل سرخی آسمان و اتفاقاتی که در زمین افتاده، در این کتاب منعکس شده است.