به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به نقل از موسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بعد از کودتای 28 مرداد 1332، رژيم شاه که توانسته بود با کمک اربابان به اريکه قدرت بازگردد، درصدد برآمد تا پايه‏های حکومت خود را تثبيت کند، غافل از اين‌که مردم در نخستین فرصت، خشم و انزجار خويش را نشان خواهند داد. سه ماه و نيم بعد «نيکسون» معاون رييس جمهوری آمريکا، راهی ايران شد تا نتيجه سرمايه‌گذاری 21 ميليون دلاری  سيا را که در راه کودتا و سرنگونی دولت مصدق هزينه کرده بود، از نزديک مشاهده کند. در اعتراض به اين سفر، دانشجويان دانشگاه‏های تهران، تظاهرات پرشوری عليه رژيم کودتا برپا کردند که اين اعتراضات در روز پانزدهم آذر، به خارج از دانشگاه کشيده شد. صبح روز 16 آذر 1332، گارد شاهنشاهی  نخستین بار وارد صحن دانشگاه شد تا فرياد مخالفان را در گلو خفه کند. به دنبال آن، تعدادی از ماموران نيروی ويژه گارد شاهنشاهی، سه نفر از دانشجويان معترض را به نام‏های مصطفی بزرگ‏نيا، احمد قندچی و مهدی شريعت‌رضوی  به شهادت رساندند. رژيم،  روز بعد بی توجه به اين جنايت خود، دکترای افتخاری حقوق را در اين دانشگاه به «نيکسون» اعطا کرد. از آن تاريخ، به‌ويژه پس از پيروزی انقلاب اسلامی، اين روز به عنوان روز دانشجو نام گرفته است.

کتاب «تاریخ‌ شفاهی جنبش دانشجویی مسلمان»

جنبش دانشجویی در ایران قدمتی به اندازه عمر دانشگاه و نهاد آموزش عالی دارد و نتیجه‌ واكنش دانشجویان به مشكلات جامعه و بازتاب دغدغه‌های آن‌ها در قبال حل معضلات است. آرمان‌خواهی و عدالت‌طلبی از مشخصه‌های ویژه این جنبش به شمار می‌آید كه در طول تاریخ طولانی این جنبش، همواره مطرح است.

در دوران حكومت پهلوی به‌دلیل ممنوع بودن فعالیت نهادهای مدنی، احزاب و گروه‌های برخاسته از بطن جامعه، جنبش دانشجویی جای خالی این تشكل‌ها و نهادها را پُر می‌كرد و ضمن فعالیت در عرصه‌ علم و دانشگاه عرصه اجتماع و سیاست را نیز زیر نظر داشت. پس از كودتای 28 مرداد و تعطیلی احزاب و دستگیری و منزوی‌كردن رهبران نهضت ملی‌شدن نفت، جنبش دانشجویی از معدود جریان‌هایی بود كه در مقابل استبداد و دیكتاتوری حكومت پهلوی ایستاد و پرونده‌ای درخشان از خود به ‌جا گذاشت، همچنان‌ كه تلفات سنگینی را نیز متحمل شد.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران كه گام بزرگی در تحقق مردم‌سالاری دینی در كشور و حاكم شدن اراده مردم بر سرنوشت خویش بود، با پیشگامی جنبش دانشجویی در بیشتر حوادث سرنوشت‌ساز پس از انقلاب همراه بود. تسخیر لانه‌ جاسوسی، انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها و حضور در جبهه‌های جنگ تحمیلی و ... از اقدام‌های درخشان جنبش دانشجویی در دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. به هر روی، جنبش دانشجویی با وجود همه فراز و نشیب‌ها و دگردیسی در برخی تشكل‌های دانشجویی همچنان ایفای نقش می‌كند.

این اثر، روایت‌های دانشجویان قدیم و فعلی از روند جنبش دانشجویی در برهه‌های مختلف و میزان تاثیرگذای آن‌ها در سیر حوادث است.

کتاب «جنبش دانشجویی در ایران از تاسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی»

بی‌شك یكی از روش‌های شناخت یك پدیده، مطالعه و دقت در اجزای به وجود آورنده آن است. البته لازم است كه اجزای منفك‌شده برای مطالعه، به درستی انتخاب شده باشند. به عبارت دیگر، اجزای انتخاب شده باید به بهترین نحو ممكن ما را در شناسایی پدیده به مثابه كل، یاری کنند. این روش شناسایی هر چند دقیق و یاری‌رسان، کاربرد دارد، اما درباره پدیده‌های مربوط به اجتماعات انسانی (مسایل اجتماعی) پیچیده می‌شود. به عنوان مثال، در تحقیق پیرامون ماهیت پدیده انقلاب اسلامی ایران، مطابق این روش‌شناسی، اجزای پدیده از جمله عوامل و ریشه‌ها، رهبران، وقایع سیاسی، گروه‌های مختلف انقلابی و ... قابل شناسایی هستند. به وضوح قابل مشاهده است كه تحقیق به این نحو مستلزم شناسایی و مطالعه بیش از 10 جزء از اجزای تشكیل‌دهنده كلیت پدیده اجتماعی است و همین كار تحقیق را مشكل و پیچیده می‌كند.
 
به نظر می‌رسد كتاب «جنبش دانشجویی در ایران» اثر علیرضا كریمیان كه در سال 1381 توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی در دسترس محققان و علاقه‌مندان قرار گرفته است، تلاشی در راستای بررسی اجزای ساختار پدیده انقلاب اسلامی در ایران محسوب می‌شود. به زعم نویسنده «در ایران هر چند دانشجویان و دانشگاهیان در طی چندین دهه نتوانسته‌اند به لحاظ علمی و فنی به موفقیت چشمگیری در پیشرفت و توسعه این سرزمین دست یابند، لیكن از بعد اجتماعی و سیاسی، دانشگاه از بدو تاسیس همواره از جایگاه و ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده است.»

کتاب «اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور به روایت اسناد»

اتحادیه‌ انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج کشور از جمله تشکل‌های دانشگاهی بود که به‌عنوان پایگاهی برای متحد کردن دانشجویان سالیانه و مناسبتی یا به واسطه‌ نشریات اتحادیه، ضمن آشنایی بیشتر با آموزه‌های مکتب اسلام، ذهنیت مناسبی از وضع سیاسی نامساعد داخل کشور، همچنین تلاش کشورهای غربی برای عقب ‌نگه‌داشتن کشورهای اسلامی پیدا می‌کردند. همچنین این اتحادیه با پیام‌ها و بیانیه‌های خود به‌صورت مستمر پیوند خود را با حرکت اصیل امام خمینی(ره)، علمای مبارز و حوزه‌های علمیه اعلام می‌کرد. البته در این میان دور بودن آن‌ها از دسترس ساواک باعث می‌شد تا دانشجویان با فراغت بیشتری به مبارزات خود ادامه داده و اغلب برخی دشواری‌های مبارزاتی برای نیروهای انقلاب داخل کشور را جبران می‌کردند. نقطه‌ عطف فعالیت‌های اتحادیه انجمن‌های اسلامی اروپا و آمریکا به هنگام عزیمت امام خمینی(ره) از نجف به پاریس در ماه‌های منتهی به انقلاب اسلامی و تلاش آن‌ها در همراهی با نهضت امام خمینی (ره) محسوب می‌شود.

کتاب «دانشجویان و گروگان‌ها(تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام)» 

پیروزی انقلاب اسلامی اگرچه نفوذ آمریكا را در ایران تحلیل برد، اما منجر به زوال كامل قدرت و دخالت‌های آن نشد. تساهل دولت  در برخورد با حركت‌های تجزیه‌طلبانه داخلی كه كشور را به سوی اغتشاش می‌برد و عدم اتخاذ مواضع انقلابی در مقابل استكبار جهانی، انجمن‌های اسلامی دانشجویان را بر آن داشت تا با حركتی انقلابی اعتراض خود را به عملكرد دولت  نشان دهند. دانشجویان چند دانشگاه تهران تحت عنوان «دانشجویان پیرو خط امام» لانه‌ جاسوسی آمریكا را تسخیر كردند و به افشای عملیات این سفارتخانه در قبال انقلاب و نظام اسلامی پرداختند. 

کتاب «دانشجویان و گروگان‌ها(تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام)» شامل مصاحبه‌هایی است با چندین نفر از دانشجویان پیرو خط امام  كه هرکدام با رجوع به حافظه‌ خود و فراخوار پرسش‌هایی كه از آن‌ها شده است، به بازگویی حوادث لانه و حال و هوای آن روزها پرداخته‌اند. 

علاقه‌مندان برای تهیه کتاب‌های یادشده می‌توانند به فروشگاه این مرکز واقع در خیابان انقلاب، خیابان 12 فروردین، بعد از خیابان شهدای ژاندارمری، نبش ساختمان مجتمع ناشران مراجعه کنند یا با شماره‌های تلفن 66953607 و 66961536 تماس بگیرند.