پژوهشهای نویسنده کرمانی درباره ادبیات فولکلوریک منتشر میشود
محبّی: فرهنگ فولکلوریک کرمان وضعیت اورژانسی دارد
مهدی محبی، نویسنده و پژوهشگر ساکن استان کرمان که مجموعهای از مقالات پژوهشیاش را درباره ادبیات عشایری، روستایی و فولکلوریک استان کرمان آماده انتشار کرده، معتقد است که فرهنگ شفاهی این استان در احتضار و حالت اورژانسی است._
وی با یادآوری ضرورت رسیدگی به این فرهنگ توضیح داد: راویان و نگهدارندههای اصلی فرهنگ شفاهی استان کرمان شامل اشخاصی هستند که بیشتر آنها سنشان بالاتر از 70 سال است و اگر این افراد به دلیل کهولت سن از دنیا بروند، همراه آنها تمام آن نقلقولهای شفاهی هم از بین میروند.
این عضو شورای طنز حوزه هنری استان کرمان عنوان کرد: اکنون سبک زندگی کوچنشینان، روستاییان و شهرنشینان عوض شده؛ بهطوری که مردم ایل هم با کمک کمپرسی اثاثیه خود را جابهجا میکنند و دیگر اثری از تبادلات فرهنگی در آن دور هم نشینیهای فامیلی و صمیمی وجود ندارد.
وی با یادآوری سابقه تاریخی استان کرمان گفت: متاسفانه فرهنگ کرمان یک فرهنگ زخم خورده است، به ویژه طی حمله آقا محمد خان قاجار و درآوردن چهار هزار جفت چشم از سر مردم، این فرهنگ قدیمی بهشدت مجروح و آسیب دیده است. از آنرو که وحشت این جنایت بر اذهان غالب شده، بنابراین مردم بهطور شفاهی، سینه به سینه و به شکل طنز در دور همنشینیها حرفهایشان را میگفتند.
محبی اظهار کرد: به خاطر دارم که در کودکی، پیرزنان و گاهی پیرمردان داستانهای بسیار زیبا و راز گونهای را نقل میکردند که در کنه این داستانها و حکایتها، پندهای بسیار پر معنایی وجود داشت.
وی تاکید کرد: اگر غفلت شود ما این راویان را از دست میدهیم و به اعتقاد من مسوولیت این موضوع با دانشگاهیان استان کرمان است. ما 18 دانشکده ادبیات در کشور استان کرمان داریم که متاسفانه بیشتر دانشجویان و استادان محترم آن همچنان مشغول تحلیل قابوسنامه، حافظ و سعدی هستند.
محبی با یادآوری یکی از رویکردهای مثبتی که در دانشگاههای کرمان شده عنوان کرد: مثلا مجتبی احمدی، دانشجوی دانشگاه باهنر کرمان پایان نامه فوق لیسانساش را با عنوان «تحلیلی بر طنز چهار عشایر استان کرمان» ارایه کرد و مورد توجه بسیاری از محافل ادبی ایران و جهان قرار گرفت.
این پژوهشگر فرهنگی اظهار کرد: ظرفیت بسیار بکر و ناشناختهای در حوزه فرهنگ شفاهی و فولکلوریک استان کرمان وجود دارد که میتواند مورد توجه دانشگاهیان قرار بگیرد.
وی گفت: به نظرم بهتر است متولی این پژوهشها اداره ارشاد یا موسسات خصوصی نباشند، چون آنها نیروهای جوان، پیگیر و مستعد برای این کار بزرگ فرهنگی، پژوهشی ندارند. این کار نیاز به تحقیق گسترده میدانی دارد و محقق باید با یک کوله پشتی، قمقمه و دوربین به روستا، ایلات و محلههای قدیمی برود.
محبی درباره ویژگی این فرهنگ شفاهی عنوان کرد: بسیاری از فرهنگهای شفاهی و فولکلوریک استان کرمان به شکل ایما و اشاره مثلا حرکت چشم و ابرو ارایه میشوند و بههمین دلیل لازم است تا محقق شخصا در محل حضور داشته و این اشارات را بهشکل کامل و ماندگار ثبت کند.
وی درباره روش تحقیق یا چگونگی ثبت فرهنگ شفاهی استان گفت: استادان دانشگاه میتوانند با یک فهرستبندی مناسب سراغ این پژوهشها بروند. همچنان که قبلا هم گفتهام با فهرستبندی خوشهای و شاخه شاخه کردن موضوع تحقیق میتوان این آثار را به روش علمی جمعآوری کرد. مثلا موضوع طنز شفاهی را به داستانها، متلها، شعرها، لالاییها تقسیم کرد و سپس هر یک از آنها را در بخشهای مجزا به طبقهبندی درآورد.
محبی با یادآوری یکی از جذابیتهای این تحقیق گفت: مثلا ایل «افشار» که بهدلیل کوچ اجباری از خراسان شمالی به کرمان آمدند، همواره درگیریهای قومی و قبیلهای با دیگر قبایل داشتند. آنها غیر از جنگها و زد و خوردها، به لطایفالحیل و داستان پردازی قبایل دیگر را استهزا میکردند. این نیش و کنایهها به اشکال مختلف مانند متل، مثل و حکایت بیان میشدند.
وی تاکید کرد: ما فرصت زیادی نداریم، راویان این قصهها افراد مسنی هستند که با مرگ آنها این همه تجربه و دستآورد هم از بین میرود. این وظیفه مهم بر عهده استادان، دانشجویان و روسای دانشگاههاست تا با برنامهریزی صحیح به وضعیت این فرهنگ عمیق در حال مرگ بشتابند.
به گفته محبی این کتاب از سوی نشر نون به چاپ میرسد.
مهدي محبی متولد 1329 كرمان، فارغالتحصيل رشته اقتصاد از دانشگاه تهران و بازنشسته شركت ملی صنايع مس ايران است. دو مجموعه شعر با عنوانهای «صبح نارنجستان» و «سرود سرد گلايه» و همچنین دو مجموعه داستان با عنوانهای «کت زوک» و «آل» از نمونه آثار وی هستند که از سوی نشر آموت به بازار کتاب راه یافتهاند.
نظر شما