به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اهمیت مرجع و منابع تاریخی به‌دلیل علاقه ایرانیان به تاریخ و مطالعه کتاب‌های تاریخی مساله‌ای است که باید به آن توجه داشت. بازار کتاب‌های تاریخی همیشه مملو از کتاب‌هایی است که گاه بدون رعایت منابع دست اول منتشر می‌شوند که تنها جنبه بازاری و تجاری بودن آن‌ها اهمیت دارند و در واقع فاقد ارزش تاریخی درستند.کتاب‌های تاریخی با منبع‌های دست اول از پژوهشگران و تاریخ‌نگاران شناخته شده، یکی از راه‌های انتخاب کتاب است اما صحت و درستی منابع این کتاب‌ها را چگونه می‌توان تایید کرد؟
الهام ملک‌زاده، عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره شیوه انتخاب کتاب‌های تاریخی معتبر، به «ایبنا» گفت: اهمیت شناخت منابع و متون تاریخی و به‌کار بردن آن‌ها در پژوهش‌های امروزی از اصلی‌ترین اهداف گردآورندگان فهرست‌های توصیفی کتاب‌های تاریخی به‌شمار می‌رود. هر پژوهشی که در حوزه‌های مختلف تاریخ ایران و جهان انجام می‌شود، نیازمند مراجعه به این منابع و متون است.
این پژوهشگر تاریخ درباره شناخت منابع تاریخی اظهار کرد: منابع تاریخی بسته به شرایط موجود، به دو دسته منابع اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. منابع دست اول و اصلی، کتاب‌های تاریخی‌اند که در همان دوران و معمولا به دستور حاکم وقت نوشته شده‌اند اما منابعی هم وجود دارند که تاریخ صرف نیستند؛ مانند سفرنامه‌ها یا کتاب‌های ادبی که همزمان ممکن است روایت‌های تاریخی را نیز دربرگیرد.
نویسنده کتاب «نگاهی به امور خیریه ایران در دوره قاجار» گفت: برای گردآوری منابع و فهرست‌بندی آن‌ها سه شرط اساسی وجود دارد. نخست، انتخاب پژوهشگری متخصص در تاریخ‌شناسی و منبع‌شناسی، همچنین فردی که علاوه بر تاریخ به ادبیات و کتابداری نیز آگاه باشد و پیدا کردن چنین فردی کار آسانی نیست، بنابراین هر کسی این صلاحیت را ندارد.
ملک‌زاده در ادامه سخنانش گفت: شرط دوم برای گردآوری منابع تاریخی، جداسازی و تخصصی کردن حوزه‌های مختلف تاریخ است و در نهایت باید نهاد یا مرجعی ایجاد کرد تا بر این فهرست‌نویسی‌ها نظارت کنند. در مجموعه فهرست‌های توصیفی منتشر شده تا کنون، این شرایط همزمان فراهم نبوده است.
نویسنده کتاب «سرگذشت صفاریان براساس کتاب سیستان» درباره راه حل این مساله بیان کرد: باید به تشکیل بانک‌های اطلاعاتی و به دنبال آن تهیه فهرست‌های توصیفی تخصصی در حوزه‌های مختلف تاریخ ایران در دوره‌های باستان و اسلامی پرداخت، همچنین در دیگر حوزه‌های مطالعات تاریخ جهان و تاریخ علم نیز باید همین روال را دنبال کرد.
الهام ملک‌زاده، متولد 1352 در اهواز و دارای دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی از دانشگاه الزهرا است. از کتاب‌های این پژوهشگر می‌توان به «زندگینامه دکتر عبدالحسین نوایی و خدمات علمی و فرهنگی او»، «سرگذشت صفاریان براساس کتاب سیستان»، «نگاهی به امور خیریه ایران در دوره قاجار»، «روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه (تصحیح نسخه خطی) با همکاری دکتر عبدالحسین نوایی» اشاره کرد. «تاریخ موسسات رفاهی و بهداشتی در دوره رضاشاه» و «جنگ جهانی اول و دوم به روایت اسناد مجلس شورای ملی» نیز از وی در دست انتشار است.
دوشنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما