به گزارش خبرگزاری كتاب ایران (ایبنا) اين نشست تخصصي پنجشنبه (21 ارديبهشت) در غرفه سوره مهر نمايشگاه كتاب برگزار شد. در اين نشست حميدرضا شاه‌آبادي، مشاور مديرعامل کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان، جواد يزدان‌پناه، معاون توليد انتشارات سوره مهر، حامد محبي، مدير تحقيق و توسعه انتشارات فاطمي، سيدمحمدكاظم شمس، مدير مسوول انتشارات كتاب ناب و عضو هيات مديره مجمع ناشران انقلاب اسلامي و شاه‌وردي از بخش واحد تحقيق و توسعه سوره مهر (دبير نشست) حضور داشتند. 

در ابتداي نشست، شمس با اشاره به اهميت مكان كتابفروشي‌ها در چرخه توزيع كتاب گفت: كتابفروشي ها را بايد در مكاني راه اندازی کنیم كه محل حضور مخاطبان است.

وي با اشاره به اين‌كه اولين كاري كه بايد در حوزه صنعت نشر انجام دهيم، در بخش توزيع است گفت: معضل اصلی ما در این بخش است و می دانیم که وضعيت به صورت فاجعه‌بار درآمده است. 

وي با اشاره به اين‌كه وظيفه نظارتي و زيرساخت‌ها بر عهده دولت است عنوان كرد: وضعيت توزيع كتاب به گونه‌اي است كه بايد دولت در اين بخش حضور داشته باشد و سامان‌ بخشيدن به حوزه توزيع کتاب وظيفه  ملي است.

اين فعال حوزه نشر با اشاره به اين‌كه بايد شعار دائمي همه اهالي نشر، بهبود حوزه توزيع باشد گفت: ابتدا بايد از كلان شهرها شروع كنيم و در فازهاي بعدی سراغ شهرهاي ديگر برويم. مشكل اصلي ما نداشتن ويترين به اندازه كتاب‌هاي متنوعي است كه در كشور توليد مي‌شود و بايد به صورت ريشه‌اي اين معضل را برطرف كنيم.

در ادامه اين نشست شاه‌آبادي ادامه داد: توزيع به فرآيندي گفته مي‌شود كه كتاب را از دست ناشر مي‌گيرد و به كتابفروش مي‌رساند. وقتي از مقوله توزيع صحبت مي‌كنيم منظور ما نه ناشر و نه كتابفروش است. منظور موزعاني هستند كه شركت دارند و وظيفه‌شان توزيع كتاب است و همچنین سهم خودشان را از اين كار مي‌گيرند. 

وي درباره نقش ناشر و كتابفروش گفت: اگر كالايي را توليد كنيم بدون اين كه به مخاطب فكر كرده باشيم، خود به خود در حوزه مخاطب دچار مشكل مي شويم. بعضاً ناشران ما به مخاطباني كه بايد كتاب‌ها را بخوانند فكر نمي‌كنند، همچنين به بازاري كه قرار است كتاب را توزيع كند بي‌توجه اند.

وي درباره وضعيت كتاب‌ها و بي‌توجهي به مخاطب گفت: برخي از عناوين كتاب‌ها و روي جلد به گونه‌اي‌است كه مخاطب را با مشكل روبه‌رو مي كند. به اين ترتيب در انتخاب مخاطب و فروش كتاب از همان ابتداي راه با مشكل مواجه می شویم.

شاه‌آبادي همچنين درباره قطع و سايز كتاب‌ها گفت: سايز و قطع كتاب‌هاي ما به گونه‌اي است كه كتابفروشان را در چيدمان ويترين با شكل مواجه مي‌سازد و در نهايت منجر به مشكل توزيع مي‌شود. البته اگر عميق‌تر نگاه كينم، مي‌توان گفت مشكل توزيع از چاپخانه‌ها شروع مي‌شود و بسته‌بندي كردن كتاب در چاپخانه‌ها نيز سبب مشكلاتي در حوزه توزيع مي‌شود.

مشاور مديرعامل کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان افزود: بالا بودن قيمت مسكن در كشور ما سبب فلج شدن اقتصاد كشور شده و بنابراين اجاره مكان براي هر شغلي مشكلاتي دارد. اين مشكل گريبان كتابفروشان را هم گرفته و منجر به اجاره مكان‌هاي كوچك از سوي كتابفروشان شده است. فضاي كم كتابفروشي‌ها نيز باعث شده كتابفروش‌ نتواند كتاب‌هاي خود را به خوبي بچیند و مخاطب هم نمي‌تواند به خوبي كتابش را انتخاب كند.

وي در ادامه گفت: متأسفانه در كشور ما كتابفروش‌ها نمي‌توانند به خانواده‌ها و مخاطبان خود راهنمايي‌هاي ارزنده‌اي برای انتخاب كتاب داشته باشند. 

شاه‌آبادي با تاكيد بر اين‌كه در حوزه كتاب فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي در ايران وجود ندارد گفت: چنين مجموعه‌هايي در كشورهاي ديگر رواج يافته و مخاطب مي‌تواند در همان مكان‌ها كتاب بخواند و در ايران هم نيازمند چنين فروشگاه‌هايي هستيم.

در ادامه، محبي با اشاره به اين‌كه روند توزيع، بخشي از بازاريابي است گفت: ناشر بازاريابي كتاب‌ها را برعهده دارد. نخستین گام براي راه افتادن كانال‌هاي توزيع اين است كه مصرف‌كننده جذب كتاب شود و كتاب را مناسب نيازهايش بداند و آن را خريداري كند.

وي افزود: وظيفه ديگر ناشر اطلاع‌رساني و مخاطب‌سنجي است كه بايد بتواند بسته‌بندي خوبي از كتاب ارايه دهد.

محبي با اشاره به اين‌كه مولفه آخر كانال توزيع، بازاريابي است گفت: بهترين زمان ممكن و بهترين مكاني كه كتاب بايد در دسترس مخاطب قرار گيرد از اهميت بالايي برخوردار است.

وي استفاده از شبكه‌هاي اينترنتي را يكي از روش‌هاي مهم توزيع كتاب دانست و گفت: استفاده از اينترنت از اهميت بالايي در اين حوزه برخوردار است.

در بخش ديگر نشست يزدان‌پناه با اشاره به اين‌كه سيستم نشر كتاب، از اطلاع‌رساني شروع مي‌شود، افزود: حتي بازخوردي كه مخاطب دارد در اين سيستم قرار مي‌گيرد. نبايد فرآيند توزيع كتاب را مجزا از بخش‌هاي ديگر حوزه نشر در نظر بگيريم.

وي با تاكيد بر اين كه علاوه بر مشكلات سيستمي در حوزه نشر، مشكلات فراسيستمي هم وجود دارد، گفت: مردم هنوز نيازي اساسي به فروش كتاب پيدا نكردند. تا وقتي اين نياز به وجود نيايد، كتاب يك كالاي لوكس در نظر گرفته مي‌شود.

يزدان‌پناه با اشاره به فرآيند تاريخي مشكلات حوزه نشر گفت: به دليل اين كه ورود چاپ به ايران از خارج از مرزهاي كشور بوده، مشكلات ريشه‌اي در اين حوزه داريم و اين حوزه در ايران هنوز سنتي است.

وي با اشاره به تجربه ژاپن در چاپ روزنامه آساهي شيمبون گفت: ايجاد دفترهاي محلي در سراسر كشور كه چاپ روزنامه از روي نسخه الكترونيك آن در همان جا رخ مي‌دهد مي‌تواند الگوي خوبي براي توزيع اصولي باشد.

شاهوردي نيز با اشاره به اين كه بايد به طور زيرساختي بررسي شود كه چرا سرانه مطالعه در كشور پايين است؟ گفت: سبك زندگي مردم در ايران تغيير كرده و كتاب از يك كالاي اساسي تبديل به يك كالاي لوكس و غير ضروري شده است.

شاه‌آبادي نيز با اشاره به فروش كتاب‌هاي آموزشي و كنكور در ايران گفت: اين امر نشان دهنده اين است كه قيمت و محتواي كتاب چندان در فروش مهم نيست. بلكه مهم بازاريابي و مخاطب‌سنجي است.

وي دليل پايين بودن سرانه مطالعه در ايران را جدي تلقي كردن اين حوزه دانست و گفت: ما به مردم ياد نداديم كه مطالعه براي سرگرمي نيز هست. كتاب‌هاي حوزه سرگرمي را نازل تلقي مي‌كنيم و مطالعه كتاب را براي مردم سخت جلوه داديم.

شمس با اشاره به تيراژ كتاب در كشور گفت: ما در رساندن همين مقدار تيراژ كتاب در كشور به دست مخاطب مشكل داريم و بايد در اين رابطه فكري كرد و اگر فكري در اين حوزه نشود، سرمايه گذاري در صنعت نشر به صرفه نخواهد بود. 

وي با تاكيد بر اين كه بعد از سرمايه‌گذاري در بخش توزيع و حمايت‌هاي دولتي، كار تمام نمي‌شود، گفت: بايد فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي كتاب را در مرحله بعد تأسيس كنيم.

محبي نيز در ادامه افزود: در شرايط حاضر به جاي پرداختن به مشكلات سنتي توزيع در كشور، لازم است كه به شيوه‌هاي نوين توزيع بپردازيم. يكي از نمونه‌هاي خوب كه الگوي مناسبي براي ماست، سايت آمازون است كه الان بزرگترين سايت فروش كتاب جهان است. 

در بخش پاياني نشست، محبي در پاسخ به «ايبنا» در زمينه نبود زير ساخت‌ها در حوزه فروش اينترنتي گفت:
فروش اينترنتي كتاب با ساير محصولات فرق مي‌كند و نياز به لمس محصول مثل لباس نيست، به همين دليل فروش اينترنتي كتاب در جهان موفق بوده و فضاي مجازي در توزيع كتاب مفيد خواهد بود. بنابراين لازم است زير ساخت‌هاي اينترنت در كشور فراهم شود تا بتوانيم در كنار فروشگاه‌هاي فيزيكي، فروشگاه‌هاي مجازي را راه‌اندازي كنيم.