كتاب «بيروني؛ استاد اخترشناسي و جغرافيا» از كتابهاي تقديرشده در نهمين جشنواره كتابهاي آموزشي رشد است. مترجم اين كتاب با بيان اينكه داوران علت انتخاب اين كتاب را بيان نكردهاند، گفت: در بیانیه داوران چشنواره به ویژگیهای آثار برگزیده و تقديري اشاره نشده است. بهتر بود ویژگیهای آثار از نگاه داوران نیز مطرح میشد تا نويسندگان از آن مطلع ميشدند.
وي افزود: در اين اثر، ویژگیهای فردی و علمی آن دانشمند بزرگ برشمرده و خواننده با خود ابوریحان بیرونی، شرایط اجتماعی که در آن میزیست و آثار وی آشنا میشود. بنابراین با کتابی جامع درباره این دانشمند بزرگ به زبان ساده ویژه نوجوانان و جوانان رو به رو هستیم.
اين مترجم و پژوهشگر فعال كتابهاي علمي، درباره ويژگيهاي اين اثر كه باعث شد در جشنواره رشد تقدير شود اظهار كرد: در بیانیه داوران جشنواره درباره ویژگیهای آثار برگزیده چیزی نوشته نشده است. فقط از کمبود آثار در زمینه جغرافیا گله كردهاند. بهتر بود ویژگیهای آثار نيز از نگاه داوران مطرح میشد.
وي افزود: به نظر من چگونگی پرداخت، سیمای گیرای کتاب و زبان ساده و کمبود آثار مناسب در زمینه معرفی دانشمندان ایران ـ آثاری که از بزرگ نماییهای بیهوده به دور باشند و بزرگی شخصیت را همچنان که بوده مطرح کنند ـ میتواند از ویژگیهای بارز این اثر باشد.
سالاري از ضرورتهاي آگاهي دادن به دانشآموزان در زمينه زندگي دانشمندان به ويژه دانشمندان كهن، گفت: دانشآموزان ما نه تنها باید با دانشمندان کهن ایران و جهان بلکه با دانشمندان امروز ایران و جهان آشنا باشند. برای دانشآموزی که میخواهد در راه دانشمندان گام بگذارد، آشنایی با زندگی، ویژگیها و روشهای پژوهش آنها میتواند انگیزهبخش و چراغ راهنما باشد.
وي ادامه داد: ابوریحان بیرونی از دانشمندانی است که در روزگاری ناآرام و پر از فراز و فرود زیست و پژوهش کرد. نویسنده کتاب به خوبی توانسته است آن روزگار پرآشوب را بازنمایی کند تا خواننده ببیند که رویدادهایی اجتماعی چگونه بر یک دانشمند و کوششهای علمی وی اثر میگذارد. همچنین نقش پشتیبانان علم در تولید آثار علمی به خوبی روشن میشود.
اين مترجم كتابهاي علمي براي نوجوانان درباره رابطه نجوم و جغرافيا در عنوان كتاب، گفت: من کتاب را ترجمه کردهام و هرجا که نیاز دیدم با راهنمایی ویراستار علمی اثر یونس کرامتی چیزهایی به متن کتاب افزودم. در گذشته برای این که بتوانند نقشههای جغرافیایی را آماده کنند باید از دانش اخترشناسی آگاهی میداشتند. موقعیت شهرها و مکانهای جغرافيایی با توجه به موقعیت ستارگان و سیارهها تعیین میشد. یعنی طول و عرض جغرافيایی موقعیتهای زمینی با توجه به موقعیتهای آسمانی تعیین میشد.
وي در پاسخ به اينكه در كتاب به تفاوتها و پيشرفتهاي اخترشناسي در گذشته با علم نجوم امروز پرداخته شده است يا خير؟ گفت: در این باره در کتاب مطالب جالبی آمده است. این که در گذشته زمین را ثابت میدانستند و گمان میکردند خورشید و سیارههای دیگر به دور زمین میگردند. فقط یکی از دانشمندان روزگار بیرونی باور داشت که زمین به دور خودش میچرخد.
وي از جمله ويژگيهاي ابوريحان بيروني گفت: مهمترین ویژگی بیرونی که وی را از بسیاري از دانشمندان کهن ایران و حتی یونان متمایز میكند، روش استناد بیرونی به آثار پیشینیان است. بسیاری از دانشمندان کهن هنگام آوردن سخن یا نظریهای از کتابهای دانشمندان دیگر، به منبع آن اشاره نمیکردند، گویی که همه نوشتههای کتاب را خودشان کشف کردهاند! اما رازی و بیرونی با دقت به آثار پیشینیان استناد کردهاند و ما از همین استنادها با بسیاری از دانشمندان آشنا میشویم که آثارشان به جا نمانده است.
كتاب «بيروني استاد اخترشناسي و جغرافيا» نوشته بيل شيلر با ترجمهي حسن سالاري در سال 88 از سوي انتشارات فاطمي روانه بازار كتاب شده است.
نظر شما