هاشمی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: رودکی پدر شعر فارسی است اما تاکنون درباره او به جز اثر سعید نفیسی به صورت سازمان‌مند کاری انجام نشده است و جای خالی یک مرجع در این‌باره دیده می‌شود.
وی درباره قلمرو استفاده چنین مرجعی افزود: اگر یک فرهنگ یا کتاب مرجع درباره رودکی تدوین شود این قابلیت را دارد که توسط پژوهش‌گران عرصه شعر کشورهای ایران، افغانستان، پاکستان و تاجیکستان به کار گرفته شود.
هاشمی ادامه داد: از سوی دیگر رودکی از قابلیت و پتانسیل ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند در گسترش فرهنگ و زبان فارسی در سراسر جهان کاربرد داشته باشد؛ چراکه زبان او فراتر از مرزهای جهانی است.
وی با تاکید بر این موضوع که در تدوین این کتاب وام‌دار سعید نفیسی است، اظهار داشت: از دیوان رودکی به تصحیح سعید نفیسی و کتاب او با عنوان «محیط زندگی و احوال و آثار رودکی» در تدوین این کتاب بهره بسیاری گرفته‌ام. همچنین از دیگر منابع عربی، انگلیسی و فارسی نیز استفاده کرده‌ام.
این پژوهش‌گر در پایان به شیوه پژوهش برای تدوین «رودکی‌نامه» اشاره کرد و یادآور شد: اگر شاعر را در زمان خودش نشناسیم نمی‌توانیم داوری صحیحی نسبت به کارهای او داشته باشیم. رودکی شاعری فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز بوده است. در این کتاب درباره تولد، زندگی، مذهب و نابینایی رودکی مطالبی ارایه شده است.
معرفی «رودکی‌نامه»
کتاب پژوهشی «رودکی‌نامه» هشت فاصل را شامل می‌شود که به ترتیب به «روزگار کودکی»، «زندگی رودکی»، «آثار رودکی»، «ویژگی‌های سخن رودکی»، «ممدوحان رودکی»، «آموزه‌های اشعار رودکی»، «رودکی در آیینه دیگران» و «کتاب‌شناسی آثار رودکی» پرداخته‌اند. پژوهش‌گر در این کتاب بر آن است تا فشرده و گذرا به زندگی و آثار رودکی بپردازد.
هاشمی مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته و در آن بر تاثیر رودکی بر نویسندگان و متفکران پس از خود تاکید کرده و معتقد است این تاثیرگذاری به میزان شناخت فرهنگ‌های مختلف نسبت به او بیشتر شده است.
در نیمه دوم قرن سوم هجری یعنی در همان زمان که شعر عروضی پارسی نخستین مراحل حیات خود را می‌پیمود، رودکی سمرقندی متولد شد. رودکی شعر فارسی را از حالت ابتدایی و ساده خود بیرون آورد، در انواع مضامین و اقسام مختلف شعر از قبیل قصیده، مثنوی، رباعی و ترانه وارد شد و از تمامی آن‌ها پیروز بیرون آمد.
هاشمی به آراء مختلف درباره تعداد ابیات رودکی اشاره کرده و آورده است: «به قولی که معقول‌تر و مقبول‌تر است رودکی نزدیک به صد هزار بیت(صد دفتر) و به قولی دیگر یک میلیون و 300 هزار بیت شعر از خود به یادگار گذاشته است. کتاب «کلیله و دمنه» را به نظم فارسی درآورد، قصیده‌های بزرگ ساخت و غزل‌های لطیفی سرود.»
هاشمی سخن رودکی را شیرین و کلام او را لطیف همراه با طبعی خالی از هرگونه اشکال می‌داند و معتقد است سخن او را باید همان‌قدر ساده و سهل بدانیم که سخن فردوسی و سعدی را چنین می‌انگاریم. به همین دلیل شاعران پس از وی او را «استاد شاعران» و «سلطان شاعران» لقب داده‌اند.
مولف در این مقدمه نسبت به این موضوع که از زندگی شخصی رودکی، پدر شعر فارسی، آگاهی‌های فراگیر و روشنگر در دست نیست ابراز تاسف کرده و معتقد است بیشتر آن‌چه تاریخ‌نگاران و تذکره‌نویسان سده‌های پس از رودکی درباره زندگی او و پیوندش با هم‌روزگارانش نوشته‌اند پایه و بنیاد پژوهشی درست و استواری ندارد و از گونه افسانه‌پردازی‌هاست.
هاشمی در بخش پایانی مقدمه خود بر این نکته تاکید داشته است که استفاده از اشعار رودکی برای ما تنها از زاویه تاریخ ادبیات مهم نیست بلکه با معیارهای امروز شعر نیز می‌توانیم از این آثار بهره هنری ببریم. از همین روی رودکی را می‌توان از نادر شاعرانی دانست که شعرش تا امروز حضور دارد و ارزش هنری خود را حفظ کرده است.
همچنین مولف به دیگر ویژگی‌های شعر رودکی اشاره کرده و آورده است: «رودکی با سبک خراسانی معنویت را به زبانی ساده و گویا جاری ساخت و در قطعات سرآمد دیگر شاعران است.»
این پژوهش‌گر در هریک از فصل‌ها سراغ مباحث جزئی‌تر رفته است. فصل نخست به موضوع سلسله سامانیان، تشکل ادبیات دری در عهد سامانیان، ادبیات عهد سامانی، شاعران دوره سامانی، محتوای شعر شاعران دوره سامانی، سبک دوره سامانی، ویژگی‌های سبک خراسانی، قالب‌های ادبی رایج در سبک خراسانی و شاعران هم عصر رودکی پرداخته است.
فصل دوم که به زندگی رودکی اختصاص دارد مباحثی چون تولد و زادگاه، مذهب، کنیه و لقب، داستان نابینایی رودکی، ماجرای نبش قبر، استادان رودکی، خاموشی نیای بزرگ شعر فارسی و رودکی در دربار سامانیان را شامل می‌شود.
در فصل سوم مباحثی چون رباعیات و رودکی، رودکی و قصیده، رودکی و غزل، رودکی و مثنوی، قطعات، مراثی، مدایح، اشعار غنایی و تعداد اشعار آمده است.
سبک و شیوه سرایش رودکی و جنبه‌های زیباشناختی شعر او مانند مَثَل، هجو، تلمیح، مجاز، استعاره، تشخیص، کنایه و تشبیه از جمله مباحثی اند که در بخش چهارم گنجانده شده است.
فصل پنجم، به ممدوحان رودکی چون ابوالفضل بلعمی، ابوالحسن کسایی، ابوطیب مصعبی، ماکان کاکی، عماره مروزی، ابوالفتح بستی، ابوالحسن مرادی و شهید بلخی اختصاص یافته است.
اعتقاد به توحید، قرآن و احادیث، عبرت از روزگار، تجربه اندوزی، اهمیت دوستی، قناعت، تواضع و فروتنی، امتناع از حرص و آز، ریاستیزی، جشن مهرگان، اهمیت دانش، طبیعت در شعر رودکی و فرهنگ و زندگی مردم از جمله موضوعات فصل ششم این اثرند.
در فصل هفتم با عنوان «رودکی در آیینه دیگران» موضوع هاي تاثیر رودکی بر شاعران پارسی، رودکی‌شناسی، رودکی از دیدگاه تذکره‌نگاران شبه قاره هند، معرفی رودکی‌شناسان تاجیکستان و تاثیر رودکی بر دیگر کشورها بررسی شده است.
فصل آخر به «کتاب‌شناسی آثار رودکی» اختصاص دارد. در این بخش مفاهیم پاره‌ای از واژگان در شعر رودکی و منابع تدوین این اثر آورده شده است. در بخش کتاب‌شناسی مولف آثار ایرانی و غیرایرانی نوشته شده درباره رودکی را معرفی کرده است. این آثار کتاب‌ها، تذکره‌ها، پایان‌نامه‌ها و مقاله‌ها را شامل می‌شود.
ایوب هاشمی، مولف این کتاب، متولد 1339 است.
«رودکی‌نامه» (با عنوان فرعی: بررسی احوال و اشعار پدر شعر فارسی) در 408 صفحه، شمارگان دو هزار نسخه و قیمت 10 هزار تومان توسط انتشارات بنیاد رودکی منتشر و راهی بازار کتاب شده است.
شنبه ۱ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۳:۴۵
نظر شما