به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، بيست‌وسومين نشست علمي ـ تخصصي مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس با محوريت نقد و بررسی کتاب"مهران در تحولات جنگ ايران و عراق"نوشته مهدي خداوردي‌خان، عصر دیروز (22 تیر ماه 90) برگزار شد. 

دكتر حسين اردستاني، رييس مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس در اين نشست به دفاع از اين اثر پرداخت و گفت: بخشي از خلاءهاي موجود در اين اثر، مربوط به اين است كه موضوع مهران در جنگ، بيشتر تابع نبردهاي منجر به اشغال يا آزادسازي آن است تا تابع خود مهران.

وي با اشاره به تصحيح شدن اشتباهات كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق" در آينده و در پاسخ يكي از فرماندهان ايلامي در دوران دفاع‌مقدس كه سايه سنگين عمليات كربلاي يك بر محتواي كتاب را باعث كم‌توجهي به ايلام در اين اثر ارزيابي كرده بود، تاكيد كرد: در سفري كه در تاريخ 25 فروردين ماه امسال به مناطق غرب كشور داشتيم، تصميم گرفتيم كه درباره سه محور اساسي در استان ايلام كار كنيم كه عبارتند از: بررسي مقاومت در مقابل تجاوز دشمن به ايلام، شهر ايلام در تحولات جنگ تحميلي عراق عليه ايران و چگونگي شكل‌گيري يگان‌هاي رزمي ايلام. تاريخ شفاهي فرماندهان و نقش نيروها در طول جنگ، محتواي اين محورها هستند.

رييس مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس در ادامه، خطاب به منتقدان كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق" يادآوري كرد: اگر از روحانيون تاثيرگذار در جنگ مانند آيت‌الله حاج شیخ عبدالرحمن حيدري ايلامي، شخص ديگري را مي‌شناسيد، آن‌ها را به ما معرفي كنيد.

اين راوي دوران دفاع‌مقدس در پايان سخنانش از نقش موثر عمليات كربلاي يك در شكست دفاع متحرك ارتش صدام گفت و تاكيد كرد: مهران در جنگ را بايد در سطح ملي ديد. تجربه ما نشان داده كه كتاب‌هاي مربوط به شهرها و استان‌ها در جنگ، بيش از بقيه آثار مورد نقد و مطالعه مسوولان آن شهر قرار مي‌گيرند.

سپس برخي از حاضران در جلسه نقد كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق"، انتقادات خود درباره اين اثر مانند كم‌توجهي به نقش نيروي هوايي در عمليات‌هاي صورت گرفته در مهران را بيان كردند و مهدي خداوردي‌خان، نويسنده كتاب در دفاع از اثر خود گفت: بخش اعظم اين اثر، در سال 1378 نوشته شده و بنا به دلايلي، در آن سال‌ها به چاپ نرسيد. تا اين ‌كه حدود سه سال پيش، به درخواست مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس، مجددا" تحقيقات ميداني صورت دادم و اين اثر با بازنگري به چاپ رسيد.

وي ادامه داد: من در انتخاب عنوان كتاب، نقشي نداشتم. اما به نظرم، عبارت بدون معنايي نيست. مهران و عمليات‌هاي انجام شده در جنگ، مبناي كتاب بوده و به همين سبب، عنوان "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق" مناسب به نظر مي‌رسد.

نويسنده كتاب "اول‍ی‍ن ع‍م‍ل‍ی‍ات‌ دری‍ای‍ی‌ س‍پ‍اه‌ پ‍اس‍داران‌ در خ‍ل‍ی‍ج‌ ف‍ارس‌: ن‍ب‍رد ال‍ع‍م‍ی‍ه‌" تاكيد كرد: روش تحقيق كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق"، ميداني و تاريخي بوده و فراز و فرودهايي كه در سبك نگارش كتاب ديده مي‌شوند، متاثر از دستورالعمل‌هاي نظامي مندرج در اثرند. چون اين‌گونه اسناد در قالب روايي جاي نمي‌گيرند، هر نكته‌اي بايد با توجه به اهميت و منزلت آن تبيين شود.

خداوردي‌خان از ثبت و ضبط تاريخ ‌شفاهي فرمانده وقت لشكر 11 اميرالمومنين(ع) در جمع همرزمانش ياد كرد و با تاكيد بر حفظ استناد در كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق" اظهار داشت: وقتي اين فرمانده، خاطرات خود از عمليات‌هاي رخ داده در مهران را بيان مي‌كرد، هيچ‌يك از همرزمانش، هيچ تصحيحي وارد نمي‌كردند و اين سكوت، نشانگر تاييد سخنان او بود.

وي درباره اطلاعات جغرافيايي منتشر شده در كتاب نيز گفت: تمامي اين اطلاعات، با تكيه بر كتاب‌هاي منتشر شده دراين‌باره انتخاب شده‌اند و تمامي اسناد آن‌ها موجودند.

اين پژوهشگر جنگ يادآوري كرد: گستردگي اسناد مربوط به عمليات والفجر 3، يكي از دلايل توجه بيشتر به آن در كتاب است. همچنين من راوي اين عمليات بودم و تسلط بيشتري بر آن داشتم. اگر درباره نقش نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در مهران نيز صحبتي به ميان نيامده،‌ به محدوديت همكاري فرماندهان نيرو در آن مقطع است.

مهدي خداوردي‌خان در پايان سخنانش تاكيد كرد: اگر نواقصي در كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق" ديده مي‌شود، ناشي از دسترسي محدود نويسنده به منابع و اسناد بوده است.

در ادامه نشست نقد و بررسي اين كتاب، دكتر حسين علايي، يكي از فرماندهان دوران دفاع‌مقدس و يكي از داوران شاخه نظامي جايزه كتاب فصل گفت:‌ اين اثر به چند دليل براي تجليل در شانزدهمين دوره جشنواره كتاب فصل ‌انتخاب شد. اول اين ‌كه سير تدوين چنين اثري با چنين حجم و اطلاعاتي، نيازمند وقت زياد است و مهدي خداوردي‌خان،‌ اين كار را انجام داده است. دوم اين‌كه كتاب‌هاي‌ زيادي درباره مهران در جنگ نوشته نشده و تنها كتاب مناسب، همين اثر است.

وي افزود: مهدي خداوردي‌خان براي تدوين كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق"، چندين سفر به مناطق استان ايلام و شهر مهران داشته و به افراد زيادي مراجعه كرده است. اين امر به اعتبار كتاب مي‌افزايد. كتاب‌‌هايي مانند اين اثر، ناظر علمي دارند. اما بهتر است كه افراد محلي حاضر در منطقه نبرد نيز به عنوان ناظران كمكي، در جريان تدوين كتاب قرار گيرند.

اين فرمانده دوران دفاع‌مقدس در پايان، ايران را يكي از كشورهاي مهم خاورميانه خواند و نگارش اثر درباره جنگ ‌تحميلي عراق عليه ايران را مهم دانست. وي خاطرنشان كرد: ايران جنگ‌هاي زيادي را به خود ديده و در طول تاريخ، به اندازه حدود مساحت كنوني ايران، از كشور جدا شده است. ارتش صدام در جنگ‌ تحميلي عراق عليه ايران، قصد داشتند كه مناطقي از جنوب و غرب مانند خوزستان را جدا كنند. تمامي مقدمات اين كار از جنبه‌هاي نظامي، سياسي و ديپلماتيك نيز فراهم بود. اما نيروهاي ايراني با تكيه بر فرهنگ عاشورا، رهبري امام‌خميني (ره) و تركيب و اتحاد نيروهاي مسلح و مردم، از وقوع چنين اتفاقي جلوگيري كردند.

كتاب "مهران در تحولات جنگ ايران و عراق"، در 5 فصل با عناوين "تهاجم ارتش عراق و اشغال مهران"، "عمليات والفجر 3: آزادسازي مهران"، "استراتژي دفاع متحرك ارتش عراق: اشغال مجدد مهران"، "عمليات كربلاي يك: طرح‌ريزي، شناسايي، آماده‌سازي" و "عمليات كربلاي يك: شرح عمليات"، توسط مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس به چاپ رسيده است.