خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) ـ به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم، در اين نشست كه با سخنراني نغمه دانش آشتياني نويسنده و شاعر، و سيدعلي کاشفی خوانساری (مدیر آژانس ادبی حوا) برگزار شد، ابتدا كاشفي به معرفي طرح نشست‌های نقد و بررسي نمايشگاه‌هاي بزرگ دنيا و شكل‌گيري نهادي به‌نام آژانس ادبي حوا پرداخت. به گفته كاشفي، آژانس‌هاي ادبي نهادهايي در حوزه و چرخه نشرند كه به بحث بازاريابي يا Marketing Promotion و به‌ ويژه حق‌نشر يا Copyright مي‌پردازند. اين موسسات نمايندگي ناشر، نويسنده يا تصويرگر را برعهده مي‌گيرند و بر اساس قوانين بازار جهاني و مساله كپي‌رايت به معرفي اين كتاب‌ها به ناشران و توزیع‌کنندگان جهان مي‌پردازند.

كاشفي افزود: آژانس ادبي حوا از 1388 با كسب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي فعاليت خود را آغاز كرد و در بيش از ده نمايشگاه بين‌المللي حضور داشته است.

وي در ادامه به معرفي نمايشگاه بين‌المللي كتاب مالزي پرداخت. سي‌امين دوره اين نمايشگاه حدود سه هفته قبل در كشور مالزي برگزار شد. اين در حالي است كه سابقه حضور اين كشور در بين كشورهاي درحال توسعه چندان زياد نيست.

كاشفي تصريح كرد: دوستان مي‌دانند مالزيِ سي سال پيش كه در مراحل اوليه توسعه نهادهاي اجتماعي و مظاهر تمدن خود بود با تصوير امروزش خيلي تفاوت داشت. اين كشور حدود 35 سال پيش با روي كار آمدن مهاتيرمحمد مسير توسعه خود را آغاز و تسريع كرد و نمايشگاه كتاب جزو نخستين نهادهايي بود که مالزي براي رسيدن به قافله جهاني تاسيس كرد.

به گفته مدير آژانس ادبي حوا، مالزي در سال دو نمايشگاه برگزار مي‌كند، يكي در ماه هاي آوريل و مي و يك نمايشگاه كتاب كودك نيز در سپتامبر كه پاييز گذشته نخستين دوره آن برگزار شد و ايران با آژانس ادبي حوا، خانم نغمه دانش آشتياني نماينده خبرگزاري مهر، آقاي شاه‌آبادي معاون توليد كانون پرورش فكري، آقاي گنجي معاون روابط عمومي كانون، ابراهيم حسن‌بيگي نويسنده و عليرضا كريم‌باريان مدير آژانس الامين در اين نمايشگاه حضور داشت.

در ادامه نشست، نغمه دانش آشتياني شاعر و روزنامه‌نگار، نمايي كلي از نمايشگاه كتاب كوالالامپور ارايه و آن را از لحاظ ساختار اجرايي و فرهنگي با نمايشگاه كتاب تهران مقايسه كرد؛ نمايشگاه كوالالامپور در فضايي سربسته ولي خيلي بزرگ‌تر از فضاي مصلا در چهار طبقه برگزار مي‌شود. غرفه‌ها متراژهاي بيشتري دارند ولي امكانات رفاهي كمابيش مشابه نمايشگاه كتاب تهران است. جمعيت بازديدكننده بسيار زياد و نمايشگاه در دو بخش «كپي‌رايت» و «فروش» برگزار مي‌شود.

دانش معتقد است كه بخش كپي‌رايت تنها قسمتي بود كه وجهه بين‌المللي به نمايشگاه مي‌داد و برخلاف سال‌هاي گذشته چندروز زودتر از نمايشگاه اصلي شروع شد تا با ازدحام بازديدكنندگان بخش فروش مواجه نشود. در بخش كپي‌رايت به جز ايران، نمايندگاني از اندونزي، سنگاپور، فيليپين و برونئي حاضر بودند البته با حضوري پررنگ‌تر از آنچه در نمايشگاه كتاب تهران اتفاق مي‌افتد.

دانش افزود: يكي از دلايل حضور پررنگ آژانس‌هاي ادبي در مالزي آن است که مالزی‌ها از ضعف تولیدات ادبی خود مطلعند و مایلند این کمبود را با ترجمه آثاری از کشورهای با اشتراکات فرهنگی و دینی پر طرف کنند، به ويژه آثار ایرانی را که کیفیت بالایی دارند.

به گفته دانش، مالزی در این مسیر گام اول را حرفه‌ای برداشته و کاملا جدی به ادامه فعالیت می‌پردازد.

خبرنگار خبرگزاری مهر با تاکید بر نیاز مالزی به خرید حق انتشار آثار ایرانی، گقت: نکته عجیب برای ایشان یکسویه بودن این رابطه است، یعنی در عوض میل زیاد مالزی به خرید آثار، ایرانیان استقبال چندانی نمی‌کنند و حتی به ترجمه کتاب‌های مالزیایی به فارسی نيز حساس نشده‌اند.

در ادامه نشست، کاشفی گزارشی اجمالی از بازار کتاب مالزی و جنوب‌شرق آسیا ارایه کرد و ضمن اشاره به تجربیات به‌دست آمده از حضور در بیش از ده نمایشگاه کتاب، گفت: دو نوع  بازار عمده کتاب در جهان وجود دارد. نخست، بازار جدی و حرفه‌ای تری که در نمایشگاه‌های فرانکفورت، بولونیا و لندن می‌بینیم که متاسفانه خیلی در این مکان‌ها دست‌پری برای شناساندن خودمان نداریم. در این نمایشگاه‌ها فروش تضمینی انتظارمان را نمی‌کشد چون تحقق آن نیازمند تفاهم، زمینه‌سازی قبلی و برنامه‌ریزی است.

کاشفی ادامه داد: دسته دوم، نمایشگاه‌های بین‌المللی محلی اند، مثل نمایشگاه‌های مالزی، ترکیه، اندونزی، چین و هند. در این کشورها بازار دست‌به‌نقدتری برای کتاب‌های ما وجود دارد، زمینه و نیاز و اشتیاق هم بیشتر است. این کشورها عمدتا نگاه از پایین به بالا توام با تحسین و احترام به کتاب کودک ایران دارند و حتی بعضی تصویرگران ما را به اسم می‌شناسند.

دانش در تایید سخنان کاشفی افزود: این کشورها بر اشتراکات مذهبی خیلی تاکید داشتند و کتابی را که از بستر اسلام برخاسته است و طرح مناسبی از مباحث خانوادگی دارد، بیشتر می پسندند و بحث تصویر هم مورد توجه‌شان است.

او با تاکید بر لزوم توجه بیشتر به بازارهای محلی کتاب، اضافه کرد: البته بحث آژانس ادبی در ایران هم دچار خلاء هست و چرا باید تنها یک نماینده رسمی با یک غرفه در بخش فروش (کانون پرورش فکری) در این نمایشگاه‌ها حاضر شود؟

او در پایان تصریح کرد: لازم است نهادهای کشورمان نگاه خود را از کشورهای اروپایی بردارند و نگاهی جدی‌تر به بازارهای اطراف و حتی بازار عراق داشته باشند.

در خاتمه، مدیر آژانس ادبی حوا دستاوردهای فعالیت‌های خود را در نمایشگاه بین‌المللی کوالالامپور در چند مورد خلاصه کرد:
- پذیرش نمایندگی از ناشران خارجی که کمتر در کشور اتفاق می‌افتد، مانند پذیرش نمایندگی XACT که هر سال با 4000 عنوان کتاب جدید کودک در 45 نمایشگاه کتاب دنیا شرکت می‌کند.
- پذیرش نمایندگی دو ناشر هندی و اندونزیایی در بازار جهانی.
- پیش‌برد بحث کپی‌رایت با ناشران شرقی که هنوز به‌طور جدی وارد این حیطه نشده‌اند.
- زمینه‌سازی برای شرکت در نمایشگاه‌های اندونزی، چین، و برونئی، به‌ ويژه که اندونزی با 230 میلیون جمعیت و مسلمانانِ زیاد، بازار بکری برای کتاب ایران است. 

دانش نیز در جمع‌بندی نشست تاکید داشت که ایران هنوز عرصه فرامرزی را چندان جدی نگرفته و ناشران ایرانی حتی یک کاتالوگ از پنجاه اثر برتر خود به زبان انگلیسی ندارند تا در اختیار آژانس‌های ادبی بگذارند.

در پایان جلسه، آقای کاشفی در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا درباره برنامه‌های آژانس ادبی حوا برای نویسندگان ایرانی که قصد انتشار مستقیم آثاری در بازار جهانی کتاب دارند، گفت: اتفاقا یکی از کلیدی‌ترین نکات در جهانی شدن کتاب ایران همین است که نویسندگان ما یاد بگیرند به انگلیسی بنویسند، به ويژه در حوزه ادبیات کودک که حرف زیادی برای گفتن داریم. نکته دیگر این که نویسندگان ما شاید بیش از صد یا دویست عنوان کتاب داشته باشند ولی تا به‌حال شخصیت واحدی خلق نکرده‌اند و مجموعه کتابی درباره یک شخصیت ندارند.

او افزود: البته یک وظیفه آژانس ادبی خوب تلفیق و مجموعه ساختن از آثاری است که در واقع مجموعه نیستند.