وی در پاسخ به این سوال که دسترسی به منابع این پروژه تاریخ شفاهی برای پژوهشگران به چه صورت خواهد بود گفت: منابع در محل سازمان اسناد ملی قابل دسترس هستند و شرایط برای دسترسی تا پایان سال در همه شعب سازمان اسناد ملی و در کلیه استان‌ها نیز فراهم می‌شود.
وی در زمینه ارتباط کتابخانه ملی با کتابخانه کنگره آمریکا بیان کرد: در سال 1379 کتابخانه کنگره آمریکا قرارداد همکاری با کتابخانه ملی را امضا کرد که در شمار آن همکاری، موضوع تاریخ شفاهی نیز قرار داشت.
همکاری با کتابخانه کنگره آمریکا از جنس اسنادی بود
دهباشی افزود: از آنجا که بخش بزرگی از این پروژه در کشور آمریکا انجام می‌شد، کتابخانه کنگره حاضر شد در برابر در اختیار داشتن یافته‌های این کار، همکاری اسنادی با ما داشته باشد؛ اسنادی که ما برای دسترسی به آنها با مشکل روبه‌رو بودیم. جنس همکاری ما با این کتابخانه از جنس اسنادی بوده و این مرکز مستقیما پرداخت مالی به ما نداشته است.
مسئول مرکز تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره یافته‌های این پروژه گفت: در این کار با 57 نفر از مقامات عصر پهلوی که عمده آنها از رتبه وزارت به بالا بودند، مصاحبه انجام شده که شامل 600 ساعت مصاحبه صوتی و تصویری، هزار و 500 ساعت فایل صوتی، 400 قطعه عکس و 20 هزار برگ از منابع آرشیوی اسناد ساواک، کارگزینی ارتش، اسناد شخصی و اسنادی از کشورهای بریتانیا و آمریکا بوده است.
مصاحبه با رجال عصر پهلوی و انتشار کتاب‌های تاریخ شفاهی
وی ادامه داد: چهار کتاب نخست این مجموعه را «حکمت و سیاست»، «فرماندهی و نافرمانی»، «آیندگان و روندگان» و «اقتصاد و امنیت» تشکیل می‌دهند و طبق برنامه‌ریزی انجام گرفته تا پایان سال نیز شش جلد دیگر منتشر خواهد شد.
دهباشی افزود: در این مجموعه تاریخ شفاهی با افرادی همچون دریادار امیر هوشنگ آریانپور (معاون فرماندهی نیروی دریایی)، دکتر عبدالمجید مجیدی (وزیر مشاور و رییس سازمان برنامه و بودجه)، دکتر اکبر اعتماد (رییس سازمان انرژی اتمی) و شجاع الدین شفا (معاون فرهنگی دربار) و بسیاری دیگر از رجال و وزرای رژیم پهلوی مصاحبه شده است.
مصاحبه‌های انجام شده و مجال سخن گفتن به دیگران
وی در پاسخ به این پرسش که در انجام مصاحبه‌ها تا چه میزان جانب امانت‌داری رعایت شده است گفت: این گفت‌وگوها صاف و شفاف بودند و به افراد مجال سخن گفتن داده شد. در این کار کسانی بودند که دیگران را متهم کردند و ما در مقابل به کسانی که انگشت اتهام به سوی آنها گرفته شده بود، تماس گرفته و اصرار بر پاسخ از سوی آنها داشتیم و اگر کسانی در این میان فوت کرده بودند، با بازماندگان آنها صحبت کردیم.
مسئول مرکز تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در معرفی سه عضو اصلی این پروژه گفت: حسن بهشتی‌پور و حسام‌الدین آشنا با من در این زمینه همکاری کردند و ما سه عضو اصلی شورای سیاست گذاری پروژه تاریخ شفاهی ایران-عصر پهلوی بودیم که در طول 14 سال به طور ثابت در این پروژه فعالیت کردیم.
دهباشی در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر اینکه تعدادی از رجال پهلوی در سمت‌های گوناگونی حاضر بودند و شما در این کار به کدام یک از سمت‌های آنها پرداخته‌اید، گفت: مصاحبه‌های تاریخی ارزش‌های زیادی دارند که با تکنیک‌های متفاوتی انجام می‌شوند. تاریخ شفاهی هنگامی به شکل صحیح انجام می‌شود که درباره سمت‌هایی که شخص در آن به طور مستقیم حضور داشته، گفت‌وگو کند.
امکان گفت‌وگوی مستقیم درباره بعضی مسائل فراهم نبود
وی ادامه داد: گفت‌وگوهای ما در این پروژه از به دنیا آمدن افراد تا رسیدن به مدارج مختلف را شامل می‌شود، اینکه این افراد در چه فضایی رشد کردند مد نظر بوده است اما به هر دلیل هم امکان گفت‌وگوی مستقیم درباره بعضی مسائل فراهم نبود.
دهباشی در پاسخ به این پرسش که آیا در انجام این پروژه با «فرح پهلوی» مصاحبه و گفت‌وگویی انجام شده است، گفت: در این کار، مصاحبه‌ای با فرح پهلوی صورت نگرفته اما مقدمات آن فراهم آمده که با شرایط سختی همراه بوده است.
سرپرست پروژه تاریخ شفاهی ایران-عصرپهلوی دوم در پاسخ به این پرسش که مقامات دولتی رژیم پهلوی چگونه راضی به انجام مصاحبه شدند، بیان کرد: همه این افراد در ابتدا پاسخ منفی برای انجام مصاحبه دادند زیرا بسیاری از آنها کهنسال و نگران تحریف حرف‌هایشان بودند.
سرمایه ما اعتبار کتابخانه ملی است
وی افزود: سرمایه ما اعتبار کتابخانه ملی است که در داخل و خارج از کشور از خوشنامی برخوردار است. همچنین این افراد در این کار احساس کردند با پروژه‌ای علمی روبه‌رو هستند و این دلیل باعث شد تمایل به همکاری ایجاد شود.
نشست خبری تبیین مراسم رونمایی از پروژه تاریخ شفاهی ایران- عصر پهلوی دوم با حضور دکتر سیدرضا صالحی امیری، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حسین دهباشی، مسئول مرکز تاریخ شفاهی سازمان و سرپرست پروژه و دکتر فریبرز خسروی، معاونت پژوهش، برنامه‌ريزي و فناوری کتابخانه ملی یکشنبه 23 آذرماه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد. متن سخنان دکتر سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را اینجـــا بخوانید.
نظر شما