محمود آموزگار در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به اهمیت حضور ناشران و نمایندگان صنعت نشر ایران در رویدادهای بینالمللی، گفت: حضور در رویدادهای بینالمللی برای نشر ایران اهمیت بسیار زیادی دارد، اما واقعیت این است که سالها از این حوزه غفلت کردهایم، البته این غفلت فقط از سوی ناشران نبوده، بلکه دولت هم در آن سهم جدی داشته است.
وی ادامه داد: تا پیش از سال ۱۳۹۲، به بازار جهانی نشر، خرید رایت کتاب و دیپلماسی فرهنگی توجه چندانی نمیشد و مهمترین حضور ایران در خارج، یعنی نمایشگاه کتاب فرانکفورت، که هنوز هم معتبرترین نمایشگاه دنیاست، بدون برنامهریزی انجام میشد.
آموزگار، با بیان اینکه تا پیش از سال ۱۳۹۲ عمدتاً کتابهای نفیس، برای نمایش در غرفه ایران انتخاب میشَد، افزود: در آن زمان اغلب آثار نفیس را به غرفه میبردند همرا، با مقداری سوغاتی مثل پسته و گز و غرفه ایران به جای معرفی نشر، به محل ارائه سوغات تبدیل شده بود.
مدیر انتشارات کتابآمه، با طرح این موضوع که نقطه عطف ایرانیان برای حضور در نمایشگاههای کتاب خارجی، سال ۱۳۹۲ بود، گفت: در آن سال نخستینبار اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران را وارد مدیریت غرفه ایران در نمایشگاههای خارجی کردند، اتحادیه هم فراخوان داد تا ناشران بتوانند کتابها را ارائه کنند، خلاصهنویسیها آماده شود، نشستهای کاری هماهنگ شود و برنامهریزی صورت بگیرد.
به گفته آموزگار، این اتفاق واقعاً پنجرهای تازه محسوب میشد، چون تا آن زمان این مسیر کاملاً بسته بود، حتی نهادهای دولتی هم بهتدریج فهمیدند که «دیپلماسی فرهنگی» بسیار کارآمدتر از «دیپلماسی سیاسی» است و فرهنگ میتواند حرفی را بزند که سیاست نمیتواند.
وی با ذکر مثالی در این زمینه، گفت: یکسال نسبت به حضور مخالفان در مقابل غرفه ایران اعتراض شد، همان موقع چند ناشر بزرگ ایرانی در نمایشگاه حاضر بودند مثل مدیر نشر ثالث، ققنوس، فرهنگ معاصر، هرمس، نگاه و تعدادی دیگر، همه با هم نامهای نوشتند و امضا کردند و ما هم از طرف اتحادیه امضا کردیم و گفتیم در صورت تکرار این عمل، ما ناشران عضو اتحادیه در نمایشگاه شرکت نخواهیم کرد، این کار کاملاً فرهنگی و حرفهای بود، اما اثر سیاسی هم داشت.
آموزگار ادامه داد: سال بعد پلیس نمایشگاه بسیار دقیقتر مراقب بود و اجازه نمیداد چنین تنشهایی شکل بگیرد. این نشان میدهد که حضور منظم و برنامهریزیشده در نمایشگاهها میتواند حتی فضای امنیتی و سیاسی اطراف غرفه را هم مدیریت کند.
فلوشیپها؛ سفیران فرهنگی ایران
وی همچنین درباره برگزاری فلوشیپ نشر تهران، گفت: فلوشیپ یا گرنت ترجمه، مجموعهای از برنامههایی است که کشورها برای حمایت از معرفی آثارشان در بازار جهانی اجرا میکنند. بسیاری از کشورها این برنامهها را جدی گرفتهاند. در فلوشیپ شارجه ۲۰۲۵ یش از یک هزار و ۲۰۰ ناشر از سراسر جهان دعوت شده بودند: از مکزیک و آرژانتین گرفته تا کشورهای آسیایی و اروپایی، دو روز کامل نشستهای مذاکرات حقوق ترجمه و انتشاربرقرار بود.
وی با بیان اینکه آنها حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار دلار بودجه برای گرنت ترجمه گذاشته بودند، یادآور شد: فلوشیپ شارجه فقط برای ترجمه از عربی نیست؛ حتی به قراردادهای مربوط به زبانهای دیگر هم ثبت میشود، طبیعی است که اولویت با زبان عربی است، اما ساختار برنامه طوری طراحی شده که اشتیاق جهانی ایجاد کند.
آموزگار در پاسخ به این سوال که ایران در این زمینه چه فاصلهای دارد، گفت: متأسفانه هنوز اهمیت این موضوع را در سطح تصمیمگیران عالی درک نکردهایم، برای مثال، بودجه ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار دلاری برای گرنت، اصلاً عدد بزرگی نیست، اما همین مبلغ میتواند موجب شود صدها ناشر از کشورهای مختلف به ایران سفر کنند.
به گفته وی، وقتی هزار ناشر در شارجه جمع میشوند، این یعنی شارجه تبدیل شده به یک برند جهانی در صنعت نشر، در ایران نیز اگر چنین برنامههایی اجرا شود، ناشر خارجی خودش بهترین سفیر است.
آموزگار درباره تجربه ترکیه در برگزاری فلوشیپ نیز گفت: ترکیه همزمان با ایران، کارش را شروع کرد، اما میبینیم که بسیار جلوتر از ما است. اسفند گذشته دهمین دوره فلوشیپ یا برنامه گرنتشان برگزار شد و حدود ۳۰۰ ناشر دعوت شده بودند، از نظر حجم، شاید هنوز به شارجه نرسیده باشند، اما صنعت نشر ترکیه جهش بسیار چشمگیری داشته و این بدون توجه به بازار جهانی ممکن نبود؛ بنابراین فقط کافی است نگاه کنید که امروزه چقدر کتاب ترکی به دنیا صادر میشود و معتقدم همه اینها نتیجه سالها برنامهریزی است.
نظر شما