به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،کتاب «سالهای طلایی و یک نمایشنامه دیگر» دو نمایشنامهی رادیویی از آرتور میلر را در خود جای داده است؛ آثاری که نشان میدهند این نمایشنامهنویس بزرگ آمریکایی، تنها خالق درامهای اجتماعی و رئالیستی پرآوازهای چون مرگ فروشنده یا همه پسران من نیست، بلکه در ژانرهای دیگر نیز توانایی خلق جهانهای تازه و تجربهگریهای ادبی دارد.
میلر در این دو نمایشنامه، بیش از آنکه درگیر بازنمایی زندگی روزمره باشد، به تاریخ، اسطوره، وطن و هویت انسانی میپردازد و در قالبی شاعرانه و متفاوت، وجوه دیگری از دغدغههای فکری خود را آشکار میسازد. نخستین نمایشنامه این مجموعه، «سالهای طلایی» است که میلر آن را در سال ۱۹۳۷، یعنی در ابتدای مسیر حرفهایاش نوشت. این اثر تاریخی، سقوط امپراتوری آزتک در برابر یورش اسپانیاییها را روایت میکند. در ظاهر با یک نمایشنامهی حماسی روبهروییم که زبانش آگاهانه کهن و شاعرانه است؛ اما در لایههای پنهان، میلر به استعارهای سیاسی دست میزند و وضعیت قرن شانزدهم مکزیک را به رویارویی حکومتهای دموکراتیک اروپا با هیتلر پیوند میزند.
به این معنا، نمایشنامه بازتابی از دغدغههای زمانهی خودِ نویسنده است؛ دغدغهای دربارهی خطر انفعال، گسترش استبداد و شیوههای سلطهی قدرت. همین رویکرد سبب شد تا اثر، گرچه کمتر در صحنهی تئاتر اجرا شد، با پخش رادیوییاش در انگلستان مورد توجه قرار گیرد و جایگاه ویژهای در میان کارهای اولیهی میلر بیابد.
نمایشنامه دوم، «پدربزرگ و مجسمه» عنوان دارد و فضایی کاملاً متفاوت از اثر نخست دارد. اینبار میلر به سراغ تاریخ شخصی و اجتماعی نزدیکتر میرود: روایتی دربارهی یک کهنهسرباز ایرلندی و ارتباط پیچیدهی او با «مجسمهی آزادی». در اینجا، مجسمهی آزادی که معمولاً بهعنوان نماد آرمانهای ایالات متحده ستایش میشود بهانهای برای بازنگری در تجربه مهاجران و برملا کردن رگههای نژادپرستی و تناقضات ملیگرایی آمریکایی است. میلر بهجای بازتولید تصویری سراسر ستایشآمیز از این نماد، آن را در موقعیتی انتقادی و حتی طنزآمیز قرار میدهد. لحن نمایشنامه سرزندهتر و طنزآلود است، اما همین ویژگی سبب میشود تا اثر از عاطفیترین نوشتههای میلر محسوب شود؛ زیرا از خلال طنز، رنجهای مهاجران و تبعیضهای اجتماعی با وضوح بیشتری نمایان میشود.
با آنکه دو نمایشنامه از نظر زبان، لحن و فضای روایی تفاوتهای آشکاری دارند، اما هستهی مشترکی آنها را به هم پیوند میدهد: مسئلهی وطن و خانه. چه در روایت سقوط یک امپراتوری باستانی و چه در داستان مهاجرانی که در سرزمین جدیدشان با تضادهای فرهنگی و اجتماعی دست و پنجه نرم میکنند، پرسش از معنا و جایگاه خانه، وطن و هویت فردی و جمعی در مرکز روایت قرار دارد. ترجمۀ حسن ملکی نیز با نثری روان و در عین حال وفادار به زبان ویژهی هر نمایشنامه، این آثار را برای مخاطب فارسیزبان قابل دریافت ساخته است. ملکی در ترجمهی «سالهای طلایی» به لحن شاعرانه و حماسی متن اصلی توجه کرده و در «پدربزرگ و مجسمه» نیز رنگ طنز و طراوت زبانی اثر را حفظ کرده است.
در مجموع، «سالهای طلایی و یک نمایشنامه دیگر» فرصتی است برای کشف وجه کمتر شناختهشدهی آرتور میلر. او در این آثار نشان میدهد که دغدغههای همیشگیاش از قدرت و سیاست گرفته تا هویت و وطن نه فقط در قالب درامهای رئالیستی، بلکه در هر ژانر و فرم نمایشی قابل پیگیری است. این کتاب برای دوستداران تئاتر، علاقهمندان ادبیات رادیویی و خوانندگانی که میخواهند چهرهی دیگر میلر را بشناسند، تجربهای ارزشمند خواهد بود.
نظر شما