جواد مختاری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اراک افزود: شعر آیینی از دیرباز یکی از ارکان اصلی ادبیات دینی ایران بوده و توانسته است جایگاهی ویژه در دل فرهنگ‌دوستان و عاشقان اهل‌بیت (ع) پیدا کند. از محتشم کاشانی با ترکیب‌بند معروف «باز این چه شورش است، گرفته تا شاعران معاصر، همگی تلاش کرده‌اند با زبان شعر، مظلومیت و عظمت قیام امام حسین (ع) و یارانش را بازتاب دهند.
بازتاب حماسه کربلا در قالب‌های گوناگون شعری
وی با بیان اینکه محرم، یادآور حماسه‌ای فراتر از زمان و مکان است که دل‌های آزادگان جهان را متأثر کرده، اظهار کرد: شاعران آیینی با بهره‌گیری از قالب‌هایی چون دوبیتی، رباعی، غزل، قصیده و نوحه‌های سینه‌زنی، در ترویج پیام عاشورا و انتقال آن به نسل‌های مختلف نقش‌آفرینی کرده‌اند.
مختاری ادامه داد: ادبیات محرمی در اراک بیشتر در قالب نوحه و از طریق هیئت‌های مذهبی تجلی یافته است و اشعار شاعران مطرح استان نیز توسط مداحان خوانده شده است.
تولیدات عاشورایی در اراک؛ از مدح تا مرثیه
این شاعر آیینی با اشاره به تولیدات ادبی مرتبط با محرم در استان مرکزی به‌ویژه در اراک گفت: آثار متعددی با مضامین مدح، منقبت و مصیبت‌های خاندان حسینی در این شهر منتشر شده است.
وی تصریح کرد: شعر آیینی در بستر مراسم عزاداری محرم حضوری چشمگیر دارد و با زبان هنر، مفاهیمی چون وفاداری، آزادگی، شجاعت و ولایت‌مداری را به شکلی عاطفی و اثرگذار بازتاب می‌دهد.
گونه‌های متنوع در خدمت ادبیات عاشورایی
مختاری با اشاره به گرایش شاعران اراکی به قالب غزل بیان کرد: اکثر شاعران اراک در قالب غزل فعالیت می‌کنند، اما بنده در قالب‌های متعددی چون دوبیتی، رباعی، غزل، قصیده، مثنوی، ترجیع‌بند و شعر سپید به سرایش اشعار عاشورایی پرداخته‌ام.
وی افزود: کتاب «روز یازدهم» از آثار عاشورایی من است که شامل ۷۲ رباعی و دوبیتی عاشورایی است.
این شاعر آیینی با اشاره به تأثیر موسیقایی اشعار گفت: وزن، قافیه و موسیقی درونی شعر موجب ماندگاری این آثار شده و باعث می‌شود که در سینه‌ها و هیئت‌های عزاداری زمزمه شوند.
وی با تأکید بر اهمیت روایت‌گری در ادبیات عاشورایی افزود: بازنویسی مقاتل در قالب داستان‌های کوتاه و بلند نیز توانسته است نگاه‌های تازه‌ای به این واقعه بزرگ بیفکند و مخاطبان گوناگون، به‌ویژه نسل جوان را با خود همراه سازد.
تلفیق هنر و ایمان در آیینه ادبیات محرم
مختاری اظهار کرد: ادبیات آیینی محرم، تلفیقی از هنر، ایمان و آگاهی است که در کنار شعر و روایت، در قالب‌هایی همچون تعزیه، نمایش آیینی، نقاشی و دیگر هنرهای مذهبی تجلی یافته و همچنان به‌عنوان گنجینه‌ای فرهنگی ماندگار خواهد بود.
وی در پایان گفت: قطعاً هر اثر هنری چون شبیه‌خوانی می‌تواند روح حساس شاعر را تلنگری زند تا او نیز سهم خود را در روایت این حماسه ادا کند.
تعزیه سیار اراک؛ میراثی کم‌نظیر در آیین‌های عزاداری محرم
همچنین محمد علمدار نویسنده، پژوهشگر، شاعر وسنت شناس آئینی اراک در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) دراراک درباره مراسم آئین سوگواری و مراسم عزاداری ماه محرم گفت: در مورد آیین‌های سوگواری ماه محرم در استان مرکزی و به صورت ویژه در مرکز استان یعنی اراک حرف و مطلب بسیار است.
وی افزود: از آئین علم گردانی گرفته تا برگزاری مراسم روضه، سینه زنی، زنجیر زنی و البته شبیه خوانی یا همان تعزیه. چند ویژگی در برگزاری مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان در شهر اراک برجسته است که به صورت اختصار به آن می‌پردازم.
وی ادامه داد: اول اینکه تعزیه سیار اراک که از پنجم تا دهم ماه محرم در بازار تاریخی این شهر برگزار می‌شد و همچنان نیز برگزار می‌شود اگر در ایران و جهان بی نظیر نباشد، لا اقل کم نظیر است. هماهنگی و مدیریت مراسمی با آنهمه تمهیدات کار بسیار سنگینی بوده که توسط بزرگان و ریش سپیدان محله‌های قلعه و حصار انجام می‌شده است.
این پژوهشگر آئینی با اشاره به اینکه برگزاری این مراسم در شهر اراک بیش از یک قرن سابقه دارد، بیان کرد: از دیگر ویژگی‌های شهر اراک در برگزاری مراسم محرم می‌توان به عزاداری هیئت علی اصغری که ویژه پسر بچه‌هاست اشاره کرد. مردم اراک بسیار به این هیئت ارادت دارند و حاجات خود را به واسطه خلوص و معصومیت این بچه‌ها از خدا می‌خواهند.
علمدار ادامه داد: مردم اراک همچنین ارادت غیر قابل وصفی به سرور و سالار شهیدان و نیز حضرت ابوالفضل دارند. در طول ماه‌های محرم و صفر هر شب مراسم عزاداری، سینه زنی و قرائت قرآن در مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و حتی خانه‌های مردم برقرار است و بانیان این مراسم در امر پخت نذری و پذیرایی از عزاداران و اقشار مختلف مردم پیوسته پای کار هستند.
نظر شما