سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ شهرام کرمی، کارگردان، نمایشنامه‌نویس و مدرس تئاتر با حضور در نمایشگاه کتاب در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره پیوند هنر و ادبیات گفت: نمایشنامه به عنوان قدیمی‌ترین گونه ادبی در جهان شناخته می‌شود؛ به این معنا که سابقه‌اش به پنج قرن پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. در واقع، پیش از آنکه ادبیات مکتوبی به شکل داستان، رمان یا روایت وجود داشته باشد، نمایشنامه شکل گرفت. بنابراین، سابقه نمایشنامه از داستان و دیگر انواع ادبیات مکتوب بیشتر است. با وجود این سابقه طولانی، ما معمولاً تلقی‌مان از نمایشنامه، صرفاً اجرای آن است؛ به عبارت دیگر، نمایشنامه را فقط برای اجرا می‌شناسیم، در صورتی که این‌گونه نیست. نمایشنامه گونه‌ای از ادبیات محسوب می‌شود که با هدف اجرا نوشته می‌شود.

وی افزود: با این حال، گروه بزرگی از مخاطبان می‌توانند از جنبه‌های ادبی نمایشنامه استفاده و بهره ببرند. خواندن نمایشنامه، که کاری تکنیکی است و اصول خاص خود را دارد. بسیاری از نمایشنامه‌ها صرفاً برای خوانده شدن نوشته می‌شوند و امکان اجرا برای آن‌ها مهیا نیست. با این وجود، بسیاری از خوانندگان تمایل دارند علاوه بر تماشای اجرا، نمایشنامه را نیز بخوانند. بنابراین، نباید نمایشنامه را فقط در جنبه اجرایی آن محدود کنیم. در یک قرن اخیر، این گرایش بسیار گسترش یافته است و بسیاری از افراد، حتی اگر نمایشنامه‌ای اجرا نشود، آن را می‌خوانند و از ویژگی‌های ادبی آن بهره می‌برند.

وی با بیان اینکه اساساً سرانه مطالعه در کشور ما بسیار پایین است و این موضوعی کلیشه‌ای است که سال‌هاست تکرار می‌شود، ادامه داد: مطالعه ما چندان غنی نیست. اهالی تئاتر نیز مانند سایر اقشار جامعه، شاید در حوزه نمایشنامه مطالعه بیشتری داشته باشند، چرا که نمایشنامه ابزار کارشان محسوب می‌شود، اما ممکن است ژانرهای دیگر را کمتر مطالعه کنند. نمی‌توان به سادگی مشخص کرد که اهالی تئاتر دقیقاً چقدر اهل مطالعه هستند. به هر حال، نمایشنامه ابزار کارشان است و برای انجام کار حرفه‌ای، باید با نمایشنامه آشنا باشند و مطالعه کنند.

کرمی درباره تاثیر مطالعه در کار هنرمندان توضیح داد: به نظر من، نکته حائز اهمیت برای گسترش مطالعه نمایشنامه و در اختیار قرار دادن نمایشنامه‌های مناسب، صرفاً چاپ شدن نمایشنامه نیست. متاسفانه، نمایشنامه‌های بسیاری از نویسندگان حرفه‌ای ما به راحتی در دسترس نیست، که این خود یکی از معضلات ناشناخته حوزه تئاتر است. در صورتی که اگر به صفحات مختلف مجازی، کتاب‌فروشی‌های الکترونیکی و اینترنتی و حتی خود کتاب‌فروشی‌ها مراجعه کنید، تعداد زیادی نمایشنامه در دسترس خواهید یافت. من معتقدم که چاپ نمایشنامه به تنهایی مهم نیست؛ بلکه دسترسی به نمایشنامه‌های باکیفیت و حرفه‌ای از اهمیت بیشتری برخوردار است.

این نمایشنامه‌نویس ادامه داد: یکی از دلایلی که وارد حرفه نمایشنامه نویسی شدم این است که اولین نمایشنامه‌هایی که مطالعه کردم از نویسنده‌های حرفه‌ای ایرانی بود؛ فکر می‌کنم اگر نمایشنامه‌ای غیرحرفه‌ای می‌خواندم، اصلاً به این حوزه علاقه‌مند نمی‌شدم. بنابراین دسترسی به آثار مکتوب جهانی و ایرانی خیلی اهمیت دارد. خوشبختانه آثار جهانی زیادی قابل دسترسی است؛ اما به‌خصوص آثار نمایشی نویسندگان معاصر ما که هنوز در قید حیات هستند، سخت در دسترس است. من این را به عنوان یک مشکل و معضل می‌بینم. ما در برابر نسل جدید، وظیفه‌ای داریم. ابتدای صحبتم اشاره کردم که نمایشنامه به عنوان یک ژانر از هنر، به عنوان یک ژانر مکتوب و ادبی، می‌تواند بسیار به نگرش مخاطب کمک کند.

کرمی در ادامه گفت: با برنامه‌های مختلف، نسل جدید می‌توانیم را با آثار مناسب ادبیات نمایشی آشنا کنیم. برنامه‌هایی از این دست با شکل‌های متنوع، به خصوص روی نسل جوان اثرگذار خواهد بود. دیدگاه ما این است که با کتاب این است که اوقات فراغتمان را با آن پر کنیم. ما باید به مخاطبانمان این آگاهی را بدهیم که کتاب علاوه بر پر کردن اوقات فراغت، نیازی اساسی برایشان است. کتاب هم می‌تواند سرگرم‌کننده باشد و هم می‌تواند با انتقال اندیشه‌ها، افکار و دیدگاه‌های جدید، زندگی بهتری را برای آن‌ها رقم بزند.

وی با بیان اینکه با استفاده از کتاب برای اوقات فراغت موافقم، یادآور شد: معتقدم که رویکرد تبلیغاتیِ منفیِ برخی کتاب‌ها، نباید مانع از مفید بودنِ کتاب برای سرگرمی و تفریح شود. کتاب، صرفاً منبع سرگرمی نیست، اما می‌تواند بخشی از اوقات فراغت ما باشد. متاسفانه، سیستم آموزشی ما، بچه‌ها را بیشتر به سمت کتاب‌های درسی و تقویتی سوق می‌دهد و از معرفی و استفاده از ادبیات غنیِ ایرانی و جهانی غفلت می‌کند. این در حالی است که می‌توانیم با برنامه‌های آموزشی مناسب، کتاب را به عنوان ابزاری برای تکلیف و هدایت بچه‌ها در جهت بهره‌برداری بیشتر از آن به کار ببریم. امروزه نیاز است که برنامه‌های آموزشی و کتاب‌های درسی، به گونه‌ای گسترش یابند که بچه‌ها بتوانند با منابع متنوع و جذاب ادبی آشنا شوند و از مطالعه کتاب، به شیوه‌ای لذت‌بخش و کاربردی، بهره‌مند شوند.

وی با اشاره به اینکه تئاتر در شرایط فرهنگی کنونی کشور نیازمند حمایت است، گفت: حمایت لزوماً مادی نیست. در اختیار گذاشتن سالن‌های قابل‌دسترسی برای گروه‌های هنری، راهی مؤثر برای ایجاد این شرایط است. این امر می‌تواند منجر به نمایش آثار ادبیات ایران و جهان، از طریق تئاتر، برای مخاطبان شود و آثار معروف را نیز اقتباس کند. متأسفانه، ما هنوز شرایط لازم برای ایجاد سالن‌های مناسب را فراهم نکرده‌ایم. با وجود توانایی و بضاعت هنرمندان، می‌بینیم که سالن‌های خصوصی چقدر مورد استقبال قرار می‌گیرند و گروه‌های هنری، برای اجاره سالن‌ها، مایل به پرداخت هزینه هستند. اگر این پتانسیل ایجاد شود، جامعه هنری، به عنوان یک جامعه آگاه، می‌تواند از این ظرفیت استفاده کند.