به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ۱۰ اردیبهشت، که به مناسبت روز ملی خلیج فارس نامگذاری شده است، یادآور هویت تاریخی و جایگاه ابدی این خلیج همیشه ایرانی است. به همین مناسبت، سراغ کتاب «موج بلند» اثر علیاصغر عزتیپاک رفتهایم؛ کتابی که روایتی منحصر به فرد از سفر حماسی ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به دور دنیا را به تصویر میکشد، سفری که نهفقط نمادی از اقتدار و اراده ملی است، بلکه بیانگر حضوری پرشکوه در آبهای آزاد جهانی است.
روز ۲۹ شهریورماه ۱۴۰۱، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران آغازگر فصلی نو در تاریخ نظامی و دریایی کشور شد؛ سفری دور دنیایی که نهفقط حرکت یک ناوگروه، بلکه تجلی اراده ملی برای عبور از مرزهای جغرافیایی، علمی و سیاسی بود. مأموریتی که در دل خود چندین هدف را دنبال میکرد: نمایش اقتدار، اثبات توانمندی و شکستن محدودیتهایی که تحریمها و فشارهای خارجی بر ایران تحمیل کرده بودند.
ناوگروه ۸۶، متشکل از دو ناو ایرانی مکران و ناوشکن تماماً بومی دنا، با همراهی حدود ۳۶۰ نفر از نیروهای متخصص، افسران و ملوانان کارآزموده، از بندر چابهار راهی آبهای دور شد. مأموریت از دریای عمان آغاز و با عبور از سواحل هند، جاکارتا، دریای سلبس و اقیانوس آرام ادامه یافت. آنچه در ظاهر یک سفر دریایی بود، در حقیقت نمادی از بیداری قدرتی بود که سالها بهدلیل تحریمهای بینالمللی در تنگنا قرار داشت.
رهبر معظم انقلاب، با صدور فرمانی صریح، مسئولیت این مأموریت بزرگ را به امیر ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش واگذار کردند. او نیز با شناخت دقیق از اهمیت تاریخی و راهبردی این مأموریت، آن را مهمترین اقدام دوران خدمت خود دانست. تصمیمی که نیازمند برنامهریزی، توسعه زیرساختهای علمی، لجستیکی، بهداشتی و فناوری بود.
نخستین اقدام، تحلیل دادههای جوی و دریایی ۵۰ سال گذشته بود. دادههایی که با کمک آنها، نخستین نرمافزار پیشبینی شرایط جوی در اقیانوسها، ویژه عملیات دریایی بلندمدت، طراحی و پیادهسازی شد. این نرمافزار توانست در همان گام نخست، ایران را در جایگاهی تازه در علوم دریایی قرار دهد. اما این پایان راه نبود. چالشهای فنی نیز پیش روی ناوگروه قرار داشت. از جمله طراحی و ساخت نرمافزار توزیع وزن در کشتی که معمولاً تنها شرکتهای خارجی آن را ارائه میدادند و به دلیل تحریمها از همکاری با ایران خودداری میکردند. این تحریمها سبب شد تا ایران راه استقلال علمی را با جدیت بیشتری دنبال کند. توسعه این نرمافزار یکی از مهمترین دستاوردهای مأموریت ۳۶۰ درجهای بود؛ نمادی از اراده ملی در خلق ظرفیتهای بومی.
افزون بر تجهیزات و فناوری، موضوع سلامت جسمی و روانی خدمه اهمیت فراوانی داشت. برای نخستینبار، مجموعهای کامل از تجهیزات پزشکی همراه ناوها شد. تیمهای پزشکی پیش از آغاز سفر، با معاینات کامل از نیروها، اطمینان حاصل کردند که فقط افراد دارای آمادگی کامل فیزیکی و روانی در این مأموریت حضور یابند. این آمادگی بهقدری جامع بود که حتی در صورت نیاز جزایر کوچک مسیر، نیز میتوانستند از خدمات پزشکی ناوگروه بهرهمند شوند.
تغذیه نیز یکی دیگر از چالشهای این سفر طولانی بود. یخچالهای ناوها تنها امکان نگهداری غذا برای دوهفته را داشتند. اما با بهرهگیری از فناوریهای نوین، ذخیرهسازی غذا برای مدت طولانی و با حفظ کیفیت انجام شد. این اقدام، ناوها را به خانههای متحرکی بدل کرد که در دل اقیانوس، محیطی پایدار، سالم و ایمن برای زندگی و فعالیت نظامی فراهم میکردند.
یکی از تفاوتهای اساسی این مأموریت با سایر سفرهای دریایی مشابه، عدم امکان پهلوگیری در بنادر خارجی بود. بهدلیل تحریمهای بینالمللی، هیچ کشوری اجازه خدماترسانی یا میزبانی از ناوهای ایرانی را نداشت. بنابراین، ناوگروه ۸۶ میبایست کاملاً مستقل و خودکفا عمل کند؛ شرایطی که این مأموریت را به مراتب سختتر، ولی پرافتخارتر ساخت.
آغاز سفر از بندر راهبردی چابهار بود؛ پایگاه منطقه سوم نیروی دریایی ارتش. نخستین مقصد، کشور هند بود؛ جایی که تیم عملیات میتوانست عملکرد ناوها را در مسیری نسبتاً آشنا بررسی و پایش کند. این مرحله، مقدمهای بود بر عبور از آبهای ناشناختهتر و ورود به اقیانوسهایی که پیش از آن، هیچ کشتی ایرانی تجربه عبور از آنها را نداشت.
با عبور از تنگه مالاگا و رسیدن به جاکارتا، ایران وارد مرحلهای تازه شد. دریای سلبس و پس از آن، اقیانوس آرام، که با لقب اقیانوس کبیر شناخته میشود، حالا پیش روی ایرانیان بود. این عبور، تنها عبور از دریاها نبود، بلکه عبور از مرزهای دانش، دیپلماسی، و محدودیتهای سیاسی جهانی بود.
در واپسین روزهای سال ۱۴۰۱، ناوگروه ۸۶ بهصورت رسمی وارد اقیانوس آرام شد؛ منطقهای که تا آن روز، هیچ ناو ایرانی در آن حضور نیافته بود. این ورود تاریخی، نقطه عطفی در تاریخ نظامی ایران بود و نهفقط یک دستاورد نظامی، بلکه نشاندهنده حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در آبهای آزاد بینالمللی.
دو ناو مکران و دنا با اقتداری مثالزدنی از میان سهمگینترین آبراههای جهان گذشتند. دنا، که یک ناوشکن کاملاً بومی و ایرانیساز است، در این مسیر آزمونی دشوار را پشت سر گذاشت. عبور موفقیتآمیز آن، ثابت کرد که صنعت دریایی ایران به سطحی از بلوغ رسیده که میتواند در بالاترین سطح استاندارد جهانی حضور یابد. این سفر، اهدافی چندگانه را دنبال میکرد. از یکسو، نیروی دریایی ایران نشان داد که توانایی حضور مستمر در آبهای آزاد را دارد؛ از سوی دیگر، به کشورهای منطقه و فرامنطقهای پیام داد که صنعت تجارت دریایی ایران اکنون دارای پشتیبانی نظامی قدرتمند، هوشمند و همهجا حاضر است.
نقش این سفر در تأمین امنیت واردات و صادرات کشور و تضمین امنیت دریانوردی، انکارناپذیر است. حضور ایران در اقیانوسها، نهتنها نمایش اقتدار، بلکه عامل بازدارندهای در برابر تهدیدات دریایی محسوب میشود. اکنون ناوگان دریایی کشور توانسته جایگاهی مستقل در تراز جهانی کسب کند.
کتاب «موج بلند» این سفر حماسی را در قالب ۹ فصل روایت کرده است: ۱. تولد یک رؤیا – آغاز ایده و انگیزههای راهبردی، ۲. دورخیز – آمادگیها و طراحی مأموریت، ۳. بدرقه – وداع با خاک وطن، ۴. بمبئی – اولین توقفگاه راهبردی، ۵. تنگه مالاگا، جاکارتا – عبور از دروازه شرق، ۶. دریای آرامش – ورود به مسیرهای پرچالش، ۷. دریای افتخارات – تثبیت حضور در آبهای عمیق، ۸. موج مرده تحریم – عبور از سدهای بینالمللی، ۹. ماژلان، معبر تاریخ – عبور از یکی از تاریخیترین آبراهها
مأموریت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نمونهای کمنظیر از یک حرکت راهبردی موفق در حوزه نظامی، علمی و فناوری است. در شرایطی که بسیاری از کشورها برای انجام چنین مأموریتی نیازمند حمایت خارجی، پهلوگیریهای مکرر و تجهیزات وارداتی هستند، ایران توانست با تکیه بر ظرفیتهای بومی، سفری مستقل، ایمن و موفق را بهثمر برساند.
این مأموریت اثبات کرد که خودکفایی تنها یک شعار نیست، بلکه در بطن نیروهای مسلح ایران نهادینه شده است. طراحی نرمافزارهای بومی، تأمین تجهیزات پزشکی، مدیریت تغذیه و سلامت و عبور از مسیرهایی که پیشتر برای ایران ناشناخته بود، همگی بیانگر بلوغ عملیاتی و راهبردی نیروی دریایی کشور است. از نظر نظامی، این سفر پیامی قاطع برای دشمنان و پشتوانهای محکم برای دوستان منطقهای بود.
در بخشی از کتاب می خوانیم:
«سفر ۳۶۰ درجه؛ پای گذاشتن به قسمتهایی از کره زمین که تاکنون هیچ ایرانی راه به آنها نبرده بود، یک ماجراجویی بینظیر بود. در تمام جلساتی که برگزار شد، یک حس مهم و راهگشا در میان بود؛ خودباوری و غلبه بر احساس ناتوانی! در واقع اگر پیش از این از چنین کاری نزد کسی، چه ایرانی چه خارجی، حرف میزدی، حتماً و با پوزخند و تمسخر روبهرو میشدی که یعنی گوینده گرفتار توهم است و ای بسا در نگاه اول این پوزخند چندان هم بیراه نبود، زیرا داستان سفر دریا داستانی دیگر است. اقیانوس آرام بسیار زیبا، باشکوه، رازالود، جذب کننده، هولآور، هیجانانگیز و ماجراپرور بود. تا چشم کار میکرد آب بود و آبی؛ و هم زمان مهربان و خشمگین بود. بنابراین باید منتظر بمانی و ببینی با تو چه معاملهای خواهد کرد.
کتاب «موج بلند» تالیف علی اصغر عزتی پاک در ۲۱۲ صفحه با شمارگان ۲۰۰۰ نسخه و به بهای ۱۴۵ هزار تومان در انتشارات معارف به چاپ رسیده است.
نظر شما