سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): موضوع کتاب و کتابخوانی در کشور ما سال‌هاست با نظرات کارشناسان و صاحب نظران درباره سرانه مطالعه همراه است؛ امروزه نیز با گسترش فضای مجازی و ظهور تلفن‌های هوشمند و دیگر وسیله‌های دیجیتال، کتاب در سبد خانوار ایرانی کمرنگ شده و فضای مجازی است که بشر را به پیش می‌برد.
اهمیت کتاب و کتابخوانی، پرورش و تربیت خواندن از روزهای اول زندگی و کودکی در محیط خانه و خانواده شروع می‌شود. در این راستا عادت کردن به کتابخوانی لازم و کافی نبوده و باید نسبت به تحکیم و تداوم آن تلاش کرد تا هدف و مقصود مطالعه تحقق یابد در این میان رسانه‌های همگانی و امکانات و ابرازهای ارتباطی فراگیر نقش موثری دارند.
کارشناسان معتقدند بهره‌برداری نادرست از فضای مجازی می‌تواند یکی از موانع کتابخوانی در کشور باشد؛ اما ترویج کتاب و کتابخوانی، فعالیتی است که نیازمند داشتن برخی از مهارت‌های فردی و جمعی است و مبلغان و مجریان کتابخوانی باید مانند هر فعالیت دیگرِ تبلیغی، مخاطب‌شناسی داشته باشند و احساس نیاز به مطالعه را در مخاطب به‌وجود آورند.
سیده نسترن کریمی، از جوانان لرستانی است که ترویج کتابخوانی را همواره یکی از دغدغه‌های خود می‌داند. او که مدیر موسسه فرهنگی و هنری است و سابقه چندین ساله نیز در گویندگی دارد اکنون مدتی است که طرح و ایده «استودیو کتاب» را در لرستان راه‌اندازی و اجرا کرده‌است.
کریمی معتقد است «استودیو کتاب» پاسخی به یک دغدغه است؛ یک قدم کوچک؛ اما جدی برای فرهنگ‌سازی در زمینه‌ای که همواره برای او اهمیت داشته است، با او به گفت‌وگو پرداختیم که بیشتر با فعالیت این استودیو آشنا شویم:
فلسفه شکل‌گیری «استودیو کتاب» از کجا آمد؟
ایده استودیو کتاب از یک نیاز شخصی و یک دغدغه فرهنگی شروع شد. همیشه معتقد بودم که کتاب فقط مجموعه‌ای از کلمات روی کاغذ نیست؛ کتاب یک تجربه است، یک همراه و گاهی یک آینه؛ اما متاسفانه در فضای فعلی رسانه‌ای، معرفی کتاب‌ها اغلب به صورت سرد، رسمی یا صرفاً تبلیغاتی انجام می‌شود.
دلم می‌خواست یک فضای صمیمی بسازم که کتاب‌ها شنیده و لمس شوند و در فضایی آرام، گرم و انسانی، با مخاطب ارتباط برقرار کنند.
«استودیو کتاب» از همین ایده متولد شد؛ اینکه آدم‌ها بتوانند از لابه‌لای صدا، تصویر و روایت، به دنیای کتاب‌ها سفر کنند، بدون اینکه احساس کنند در حال آموزش هستند یا حتماً باید مطالعه داشته باشند، فقط لذت ببرند و غرق شنیدن و دیدن شوند؛ سپس اگر خواستند، خودشان کتاب را در دست بگیرند و ادامه دهند.
در کنار این نگاه شخصی، یک انگیزه جدی‌تر هم برای من وجود داشت. مدت‌ها بود که احساس می‌کردم در فضای رسانه‌ای کشور، جای خالی محتواهای فرهنگیِ اثرگذار در حوزه کتاب و کتابخوانی به‌شدت احساس می‌شود. این در حالی است که مقام معظم رهبری بارها و بارها بر اهمیت کتاب، فرهنگ‌سازی و ترویج مطالعه تأکید داشتند. همین باعث شد که بیشتر از قبل به فکر باشم که سهم من در این میان چیست؟ چه‌کاری می‌تونم انجام دهم تا این خلأ را حتی در مقیاسی کوچک پر کنم؟ استودیو کتاب پاسخی بود به این دغدغه: یک قدم کوچک؛ ولی جدی برای فرهنگ‌سازی در حوزه‌ای که همیشه برای من همیشه اهمیت داشته است.
- از شکل‌گیری ایده استودیو کتاب گفتید؛ پس از شکل‌گیری ایده، برنامه‌های استودیو چگونه اجرا شد؟
اولین سری از برنامه‌های «استودیو کتاب» در فضای کتابخانه غدیر خرم‌آباد شکل گرفت؛ جایی که هنرجویان فن بیان، در کنار گویندگان و مجریان باسابقه تلویزیون، تجربه‌ای متفاوت از معرفی و خوانش کتاب را رقم زدند. این همکاری باعث شد تا هم فضای آموزشی داشته باشیم، هم تولید محتوای حرفه‌ای و شنیدنی.
بازخورد مثبت مخاطبان، استقبال از فضای صمیمی برنامه و همراهی علاقه‌مندان به کتاب باعث شد تصمیم بگیریم در سال جدید، این پروژه را به‌صورت جدی‌تر و گسترده‌تر در کتابخانه مرکزی خرم‌آباد ادامه دهیم.
در سری جدید، تمرکز بیشتری روی تنوع کتاب‌ها داریم؛ از رمان‌ها و داستان‌های تأثیرگذار گرفته تا زندگینامه شهدا، کتاب‌هایی که مورد تقریظ مقام معظم رهبری قرار گرفته‌اند و آثار مخاطب‌پسند و الهام‌بخش که هم جنبه فرهنگی دارند، هم عاطفی و فکری.
برنامه‌ریزی شده که در ادامه، بخش‌هایی مانند گفت‌وگو با نویسندگان، خوانش گروهی توسط نوجوانان یا هنرجویان، و معرفی کتاب به مناسبت‌های خاص نیز به قالب برنامه افزوده شود.
چه برنامه‌هایی برای ارتقای فعالیت‌های استودیو کتاب دارید؟ و چه مجموعه‌هایی با آن همکاری می‌کنند؟
برای ارتقای استودیو کتاب، چند مسیر مهم را در نظر گرفتیم اولین نکته تثبیت تولید منظم و باکیفیت است. اولویت ما حفظ کیفیت و حال‌وهوای انسانی برنامه است. بنابراین در حال برنامه‌ریزی برای تولید منظم قسمت‌ها در طول سال هستیم، با تنوع موضوعی و توجه به مناسبت‌های فرهنگی، اجتماعی و ملی.دومین نکته گسترش مخاطب و حضور در پلتفرم‌های مختلف است که قصد داریم محتوای ویدیویی و صوتی برنامه را در بسترهای مختلف مثل آپارات، اینستاگرام، پادکست و حتی رسانه‌های ملی منتشر کنیم تا مخاطبان بیشتری از این فضای صمیمی بهره‌مند شوند.
سومین نکته افزودن بخش‌های تعاملی است که در سری جدید، طراحی بخش‌هایی مثل «کتاب از زبان مخاطب»، «یک جمله از شما»، و خوانش‌های گروهی توسط نوجوانان یا هنرجویان در دستور کار قرار گرفته؛ چون باور داریم تجربه کتاب وقتی جمعی باشد، اثرگذارتر است. و چهارمین محور همکاری‌های فرهنگی و حرفه‌ای است. تا اینجا، همکاری خوبی با کتابخانه‌های عمومی استان لرستان به‌ویژه کتابخانه مرکزی و کتابخانه‌ی غدیر خرم‌آباد داشتیم. در کنار آن، مدرسان فن بیان، گویندگان، و هنرجویان علاقه‌مند به صدا و رسانه هم به‌صورت مستقیم در تولید محتوا مشارکت داشتند. اگر مراکز فرهنگی و دانشگاهی و شبکه های تلویزیونی حمایت کنند این طرح خلاقانه در استان به صورت گسترده‌تر اجرا می‌شود.
همچنین معرفی تازه‌های نشر ناشران مستقل نیز در دستور کار قرار دارد. هدف اصلی این است که استودیو کتاب، علاوه بر یک پروژه شخصی، تبدیل به یک حرکت جمعی و الهام‌بخش شود؛ جایی برای دیده شدن صداهای تازه، کتاب‌های ناب، و عشق به مطالعه باشد.
اولویت شما معرفی کتاب‌های بومی است؟
معرفی کتاب‌های بومی یکی از اولویت‌های مهم ما در استودیو کتاب است. به‌ویژه در استان‌هایی مانند لرستان که از لحاظ فرهنگی و تاریخی غنای فوق‌العاده‌ای دارند؛ اما متأسفانه بسیاری از نویسندگان و آثار بومی در حاشیه ماندند و آن‌طور که باید، دیده نشدند.
ما در استودیو کتاب سعی کردیم این خلأ را جدی بگیریم. یکی از اهداف اصلی ما این است که نویسندگان بومی، کتاب‌هایی با موضوعات محلی، زندگی‌نامه‌های شهدا و چهره‌های تأثیرگذار استان و آثاری که در دل فرهنگ لرستان شکل گرفتند، فرصت معرفی و دیده شدن پیدا کنند.
جای خالی این‌گونه برنامه‌ها را در استان چقدر می‌بینید و چقدراین برنامه‌ها می‌توانند در ترویج کتابخوانی به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان مؤثر باشند؟
جای خالی این‌گونه برنامه‌ها در استان واقعاً محسوس است. خیلی وقت‌ها نوجوانان و جوانان ما کتاب می‌خوانند، اما کمتر به سراغ کتاب‌هایی می‌روند که از دل خود فرهنگ ما بیرون آمدند؛ چون به‌درستی معرفی نشدند یا بستر مناسبی برای عرضه آنها وجود نداشته است.
ما معتقد هستیم وقتی یک نوجوان لرستانی کتابی را مطالعه می‌کند که در آن زبان، فرهنگ، تاریخ، یا قهرمان‌های بومی خود حضور دارند، هم احساس هویت و تعلق بیشتری می‌کند، هم مطالعه برای او واقعی‌تر و ملموس‌تر خواهد بود.
استودیو کتاب قرار است نه فقط معرفی کتاب داشته باشد، بلکه پلی باشد بین نسل جدید و میراث فکری و فرهنگی آنها. این به‌ویژه برای نوجوان‌ها و جوان‌ها می‌تواند یک تلنگر مثبت برای دوست داشتن کتاب و ادامه دادن راه مطالعه باشد.
تا کنون چند برنامه را ضبط کردید و جذاب‌ترین کتابی که خوانش شده به نظر خودتان کدام بوده است؟
تا کنون شش قسمت انبوه‌سازی و ضبط شده است که کتاب چشم‌هایش نوشته بزرگ علوی که ضبط و منتشر شده به نظر خودم جزو بهترین‌ها بوده است. برای یکم اردیبهشت سال جاری به مناسبت روز بزرگداشت سعدی نیز شعرخوانی با حضور گویندگان داشتیم که در حال تدوین است.
استودیو کتاب از سوی چه سازمانی حمایت می‌شود؟
هیچ اداره فرهنگی و ارگانی حمایت مالی از طرح استودیو کتاب ندارند و گاهاً برنامه‌ها با هزینه شخصی انجام شده، انتظار می‌رود با توجه به اهمیت موضوع کتاب و کتابخوانی که از تاکیدات مقام معظم رهبری نیز است، دستگاه‌های فرهنگی پای کار باشند و بودجه‌ای را برای حمایت از این طرح در نظر بگیرند تا بتوانیم بخش‌های خلاقانه بیشتری را به استودیو اضافه کنیم.
اگر قرار است آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد، فساد، طلاق و فقر فرهنگی در جامعه کاهش پیدا کند، حمایت از این‌گونه طرح‌ها می‌تواند زمینه‌ساز گسترش فعالیت‌های اجتماعی جوانان و نوجوانان و جذب حداکثری آنان به سمت کتاب و کتابخوانی باشد، چرا که در حال حاضر بسیاری از نوجوانان و جوانان (خانم و آقا) با ذوق و علاقه برای فعالیت در استودیو کتاب اعلام آمادگی کردند و جا دارد مسئولین شعار دادن را کنار گذاشته و حمایت را اولویت قرار دهند.
نظر شما