سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - احمد ایزدی، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز: این یادداشت به مناسبت انتشار چاپ هفتم این کتاب نوشته شده و می‌خواهد کوتاه و گذرا، به این پرسش پاسخ دهد که: این کتاب چه ویژگی‌هایی دارد که سال‌هاست با استقبالِ گسترده جامعه ادبی روبه‌روست و همچنان خواننده‌های فراوان دارد؟

اول این‌که: کتاب «گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران»، با آن‌که دو دهه از چاپ نخست آن می‌گذرد، هنوز تنها اثری‌ست که به معنی دقیق کلمه به طبقه‌بندی گونه‌های نوآوری در شعر معاصر می‌پردازد و متن کتاب کاملاً به نام روی جلد آن وفادار است.

دوم این‌که: نویسنده کتاب، پژوهشگر نامی ادبیات فارسی، دکتر کاووس حسن‌لی، استاد ادبیات فارسی دانشگاه شیراز است که تألیفات متعدد دارد. نوشته‌های گوناگون او نشان می‌دهد، به‌خوبی با کوچه پس‌کوچه‌های ادبیات کلاسیک و نو ایران آشنایی دارد و همین ویژگی به خواننده اطمینان می‌دهد که با متنی قابل اتکا روبه‌روست. مطالعه گسترده در حوزه‌های گوناگون و زیست شاعرانه این نویسنده که از دوران نوجوانی تاکنون در شعر معاصر زیسته و همه جریان‌های آن را پی گرفته و بازخوانده، موجب تالیف این اثر و استقبال مخاطبان شده است.

سوم این‌که: تمرکز اصلی مباحث این کتاب گویی بر گفته‌ای از نیماست. گفته‌ای که می‌تواند به مخاطب، دیدی مناسب از نوگرایی همه‌جانبه بدهد؛ آن‌جا که گفته است: «ادبیات ما باید از هر حیث عوض شود. موضوع تازه کافی نیست و نه این کافی‌ست که مضمونی را بسط داده به طرز تازه بیان کنیم. نه این کافی‌ست که با پس و پیش آوردن قافیه و افزایش و کاهش مصراع‌ها یا وسایل دیگر، دست به فرم تازه زده باشیم. عمده این است که طرز کار عوض شود و آن مدل وصفی و روایی را که در دنیای باشعور آدم‌هاست به شعر بدهیم… تا این‌کار نشود هیچ اصلاحی صورت پیدا نمی‌کند؛ هیچ میدان وسیعی در پیش نیست، از الفاظ بازاری و طبقۀ سوم نمی‌توانیم کمک بگیریم. کلمات آرکائیک را نمی‌توانیم با صفا و استحکام استیل، نرم و قابل استعمال کنیم. تا این کار نشود، هیچ‌کار نشده».

این کتاب از پنج فصل تشکیل شده‌است. حسن‌لی مباحث خود را با مقدمه‌ای آغاز می‌کند تا سیر جریان‌شناسی معاصر پیش از نیما، زمان نیما و پس از او را تا اواخر دهه هفتاد بررسی کند و سپس همه مواردی را که نیما در تعریف خود از نوآوری بیان کرده به گونه‌ای ساختارمند در قالب فصل‌های یک تا چهار کتاب آورده است: نوآوری در زبان، نوآوری در شکل، فرم و ساختار، نوآوری در صورخیال و نوآوری در معنا و مفهوم. نویسنده با بررسی هر کدام از این مولفه‌ها و زیرشاخه‌های‌آن مخاطب را با گونه‌ای از نوآوری آشنا می‌سازد و نشان می‌دهد که گرایش به هرکدام از این مولفه‌ها سبب ایجاد کدام جریان فکری و موج ادبی شده است.

چهارم این‌که: بنیان کتاب بر شعر آزاد (نیمایی، سپید و…) نهاده شده است؛ اما مؤلف از نوآوری در قالب‌های گذشتۀ شعر فارسی هم غافل نبوده است. در فصل پایانی کتاب به نوآوری در قالب‌های گذشته شعر فارسی پرداخته و نشان داده نظام سنتی شعر ما در برابر تهدید برون‌نظام شعر نیما و جریان‌های پس از آن برای ادامه حیات به چه میزان دامنه خود را گسترش داده و تغییر کرده است.

و بالاخره پنجم این‌که: فصل‌بندی مناسب، تعاریف درست و مثال‌های فراوان از شاعران مختلف، این کتاب را به دور از پرگویی‌های بی‌ثمر، کلی‌گویی‌های مبهم و بحث‌های ملال‌آور خشک، خواندنی کرده‌است و با نشان دادن بدون تعصب دریچه‌های نو به جای تحمیل آن، به سادگی خوانندگان شعر کلاسیک را با شعر نو آشتی می‌دهد.

آن‌چه برشمرده شد، شاید تنها برخی از ویژگی‌های کتاب «گونه‌های نوآوری» باشد که آن را همچنان در کانون توجه مخاطبان و خوانندگان شعر معاصر ایران قرار داده است.

شایسته است انتشار چاپ هفتم این کتاب را به جامعه ادبی، به مولف و ناشر تبریک گفت و علاقه‌مندان به مباحث شعر معاصر را به مطالعه این اثر ارزشمند دعوت کرد.

«گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران» به طور کلی نوآوری‌های شعر را در حوزه‌های زبان، خیال، فرم، ساختار و محتوا بررسی می‌کند. البته در فصلی از این اثر نیز به نوآوری در قالب‌های سنتی شعر معاصر پرداخته شده است. پس از مقدمه نسبتاً مفصل این اثر با حجمی حدود ۱۰۰ صفحه، که در آن به جریان شناسی شعر معاصر پرداخته شده، در هر یک از چهار فصل این کتاب نوآوری در زبان، نوآوری در خیال، نوآوری در فرم و ساختار و نوآوری در محتوا بررسی شده است.

به گزارش ایبنا؛ کتاب «گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران»، نوشته دکتر کاووس حسن‌لی، نویسنده و منتقد معاصر شیرازی، از سوی نشر ثالث، به چاپ هفتم رسید.