سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمدعلی قاسمی نویسنده، شاعرو منتقد ادبی: متاسفانه یک پیشینه دقیق و مشخص برای دانشنامه مفاخر به معنای یک مفهوم منحصر بهفرد وجود ندارد. دانشنامهها در طول تاریخ و در اشکال مختلف با موضوعات متنوع تدوین شدهاند.
میتوان گفت ایده تدوین یک دانشنامه از نیاز یک ملت در طول تاریخ نشات گرفته است. به طور مثال در ایران «تاریخ البلاد» نوشته «حمداله مستوفی» از قدیمیترین آنهاست که به معرفی افراد برجسته و مفاخر میپردازد.
اما ایده نوین دانشنامه مفاخر به قرن بیستم بر میگردد. در این قرن با رشد علم و تکنولوژی و رشد آگاهیهای عمومی به منبعی مطمئن و جامع احساس شد. در این راستا کشورهای مختلف برای ترویج میراث فرهنگی، هنری و ادبی خود اقدام به تدوین دانشنامه کردند.
شیوهنامه دانشنامه مشاهیر و مفاخر مجموعهای از قواعد و رهنمودهاست که برای تدوین و نگارش دانشنامه جامع و منسجم درباره افراد برجسته و افتخارآفرین به کار میرود.
این شیوهنامه میتواند شامل مواردی مانند: ساختار دانش نامه، چیدمان اطلاعات، نحوه نگارش بیوگرافی، نحوه ارجاع دهی و… باشد.
ساختار دانشنامه
مقدمه: هدف و منظور از تدوین دانشنامه تعریف مفهوم مفاخر، مشاهیر و شرح مختصر موضوعی
بخش اصلی: بیوگرافی افراد مورد نظر (به صورت الفبایی یا زمینههای فعالیت)
ضمیمه: فهرستی از منابع و مراجع استفاده شده
فهرست، نامها، اصطلاحات و...
پیشگفتار: توضیح درباره شیوه تدوین، منابع استفاده شده، چیدمان اطلاعات و...
بیوگرافی: اطلاعات شخصی، نام، تاریخ تولد، مرگ، محل تولد، خانواده، تحصیلات و...
فعالیتها: شرح فعالیتها و آثار شخصیت موردنظر به صورت منظم و ساختار یافته
منابع: فهرستی از منابع مورد استفاده با توجه به نحوه ارجاع
نحوه نگارش بیوگرافی باید کوتاه و مختصر و اطلاعات آن دقیق باشد.
نکات مهم و برجسته شخصیت موردنظر در آن مطرح شود.
بیوگرافی باید خواندنی باشد.
در «دانشنامه مشاهیر و مفاخر ایلام»، ضمن تشکر از گردآورندگان آن اشکالات عمدهای به چشم میخورد که به بعضی از آنها اشاره میشود:
طرح جلد اثر برخلاف عنوان آن به یکی از مفاخر بشریت یعنی فردوسی بزرگ اختصاص یافته، در صورتی که میشد از مشاهیر و مفاخر استان استفاده شود.
مفاهیم از جمله مشاهیر، مفاخر و بزرگان هر کدام بار معنایی خاص خود دارند و بهتر بود در این خصوص دقت بیشتر به عمل میآمد.
نثر دانشنامه مختلط و بهم ریخته است و از انسجام و یکنواختی سیالی برخوردار نیست. بنابراین لازم است در چاپهای بعدی این مهم مورد توجه قرار گیرد.
نحوه چیدمان اشخاص گاه دارای اشکال است. تقدم زمانی یا ترتیب الفبایی به طور دقیق رعایت نشدهاست.
از بسیاری از چهرههای حوزه فرهنگ و ادب در دانشنامه، خبری نیست و نیاز به واکاوی دقیق دارد و در مورد نویسنده و محققان و پژوهشگران دقت لازم صورت نگرفته است.
نویسنده یعنی خلاق، هنر نویسندگی خلق کردن و آفریدن با تراوش ذهنی شخص است اما محقق و پژوهشکر با واکاوی موضوع و استفاده از منابع دیگران پروژه و کتابش را به اتمام میرساند.
بخش فیلم و انیمیشن لازم است به صورت مستقل جانمایی و در اثر گنجانده شود و فصل جداگانهای به آن اختصاص یابد.
در مورد اساتید دانشگاه چه بسا یک فرد دانشیار و حتی استاد باشد اما چون فاقد تاثیرگذاری در جامعه و کار خود است، نمیتوان به آن شخص عنوان مشاهیر و مفاخر اطلاق کرد.
به گزارش ایبنا؛ کتاب «دانشنامه آثار و مفاخر فرهنگی و هنری استان ایلام» تألیف «حبیبالله محمودیان» و «علی محمدنیاکان» در ۳ جلد تدوین و چاپ شده است؛ جلد اول آثار فرهنگی و هنری استان، جلد دوم اسامی و توضیحات مفاخر فرهنگی و هنری و جلد سوم شامل مفاخر حوزه و دانشگاه گروههای زیرشاخه غیرپزشکی است.
در جلد دوم، ویژگیهای خاص افراد معرفی شده در حوزههای فرهنگی و هنری در دو بخش آمده، بخش اول رزومه نامآوران فرهنگی و بخش دوم به زندگینامه نامآوران گروههای هشتگانه هنری شامل هنرهای تجسمی، نمایشی، سینمایی، موسیقی، سنتی، صنایع دستی، معماری و شهرسازی و هنرهای چند رسانهای اختصاص یافته است.
در جلد سوم، ضمن بیان شیوه و روش شناسایی، انتخاب و معرفی مفاخر حوزه و دانشگاه در یک فرایند چارچوبدار و بر پایه ملاک و معیار شایستگی و در مجموع بهرهگیری از تفکر و اندیشه، پشتکار و تجربه، باهدف توسعه و پیشرفت استان، مفاخر حوزه و دانشگاه را معرفی کرده است.
این اثر توسط نشر زاگرو در سال ۱۴۰۲ چاپ و منتشر شده و در هفته کتاب و کتابخوانی به همت موسسه عصر پیام ایلام به مدیریت واحد زهرایی رونمایی و توسط محمدعلی قاسمی و خلیل کمربیگی نقد و بررسی شد.
نظرات