سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یاسر نظری چگنی، نویسنده و پژوهشگر اجتماعی: کتاب و کتابخوانی بهترین ایدئولوژی برای دیدن دنیا و جهان پیرامون انسان‌ها به رنگ واقعی است چرا که تمام پیش‌فرض‌ها در برابر این ایدئولوژی شکست خواهند خورد و انسان‌ها را با دلایل واهی برای خطاهای خود توجیه نخواهند کرد.
این یک حقیقت اثبات شده است که حذف سیستماتیک و عادی «ایسم» های ساخته شده که باعث فریب ملت‌ها و هم باعث درهم‌تنیدگی ارزش‌ها؛ تضادها و هنجارها شده‌اند فقط با کتابخوانی و بالاتر رفتن سطح فرهنگ‌ها امکان‌پذیر است.
در فرآیند اجتماعی شدن و آشنایی با ارزش‌های محیط زیستی، انسان‌ها و تمام قواعد و اصول فرهنگی؛ کتاب و مطالعه ذهن را ناخودآگاه در یک ساختار تمام فرهنگی و اجتماعی تنظیم و بدون هیچ‌گونه جبر و تحمیلی آن‌را قاعده‌مند می‌کند و در این قواعد است که می‌توان به قدرت فرهنگ در ساختارهای اجتماعی جوامع پی برد.
ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در تمام سطوح اجتماعی باعث تربیت و پیوند نسل‌های امروز و فردا باعث میراث‌های فرهنگی کشور خواهد شد، نسل امروز جامعه ما که در دریای متلاطم رسانه و فضای مجازی غوطه‌ور گشته است اگر به یک شناخت صحیح از فرهنگ و قدمت تاریخی فرهنگ در سرزمین خود برسد قطعاً بسیاری از مشکلات ریز و درشت به خودی خود مرتفع خواهند شد؛ اما هر آنچه که گفته و نوشته شد مستلزم توسعه زیرساخت‌های کتابخوانی است که پیاده‌سازی این مهم همکاری تمام واحدهای فرهنگی و یک برنامه‌ریزی منسجم را می‌طلبد.
آغاز هفته کتاب و کتابخوانی فرصت مغتنمی است تا برای تمام اقشار مختلف جامعه به ویژه نسل نوجوان و جوان امروزی تبیین و تشریح شود که فرهنگ، اصلی‌ترین و محوری‌ترین برگ هویتی جامعه است و مهم‌تر اینکه یکی از راه‌های توسعه فرهنگی و بالا بردن سطح فرهنگ و تفکری؛ اهمیت دادن به مسأله کتاب؛ کتابخوانی و ترویج و گسترش فرهنگ مطالعه در جامعه است.
تقویت فرهنگی فقط با بالابردن سطح مطالعه محقق می‌شود و این نشان از اهمیت مطالعه به‌عنوان اولین حرکت برای زیرساخت‌های کتابخوانی دارد؛ به جرئت می‌توان گفت که اگرچه بسیاری قانون را مهمترین عامل نظم و انضباط در جوامع می‌دانند؛ اما اگر به صورت تحلیلی به واقعیت‌های زندگی اجتماعی بپردازیم شاید تقویت بنیه فرهنگی و در کنار آن مطالعه را قوام‌دهنده اصول زندگی انسان‌ها را واجب‌تر از قانون تلقی کنید.
مطالعه‌ای که منجر به تقویت فرهنگ شود به‌تدریج هم می‌تواند نیازهای اجتماعی انسان‌ها را تامین کند و هم قواعد و معیارهای بهتر از قانون اجباری برای زندگی بشر تولید می‌کند.
نویسندگان بسیاری از باب اهمیت مطالعه بسیار نوشته و گفته‌اند؛ فهم و درک ما از تمام آن نوشته‌ها این است که مطالعه باعث افزایش خلاقیت و قدرت تصمیم‌گیری‌های عقلانی ما انسان‌ها می‌شود و نتیجه کلی طی کردن این مراحل بیش از این نمی‌تواند باشد «کتاب و کتابخوانی و یا همان مطالعه، برداشتن قدمی مثبت و سازنده به منظور ترقی و پیشرفت جامعه است».
گسترش و ترویج فرهنگ کتابخوانی «مطالعه» در میان تمام آحاد جامعه و به دنبال آن فراهم کردن زیر ساخت‌های لازم زمینه آگاهانه فرهنگ عمومی و ارتقاء فرهنگ و روابط اجتماعی می‌تواند به یک حرکت جمعی برای پایداری فرهنگ عمومی تبدیل شود.
برای ورود به مرحله مطالعه باید زیرساخت‌های مطالعه فراهم شود؛ تهیه و تقویت این زیرساخت‌ها یک فرآیند است که باید با تعامل و همکاری تمام دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی و دولتی و خصوصی شکل بگیرد.
زیرساخت لازم برای کتابخوانی باید پله به پله انجام بگیرد یعنی از روستاها شروع و تا شهرها را دربر بگیرد؛ در توجه مسئولان به تقویت این زیرساخت‌ها باید تمام لایه‌های اجتماعی را در نظر گرفت و هیچ نگاه طبقاتی و یا بافتی به معنای شهر و روستا را ملاک قرار نداد چرا که تجربه‌های تاریخی بیانگر این نکته است که مطالعه می‌تواند در دل یک روستای کوچک و دورافتاده از سوی افرادی خوش‌ذهن و خلاق صورت بگیرد.
تلاش برای گسترش و بهبود فضای مطالعه در جامعه باعث افزایش سرمایه‌های فرهنگی می‌شود و همین سرمایه‌های فرهنگی با ابداع الفباهای جدید مشارکت و مشورت باعث تقویت سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی خواهند شد؛ هر آنقدر که سرمایه‌های فرهنگی گسترش و ترویج یابند رمزگشایی مشکلات جامعه آسان‌تر خواهد بود.
این یک اعتراف تلخ است که در جامعه ما فرهنگ کتاب و کتابخوانی مظلوم واقع شده و در ترویج فرهنگ کتابخوانی و تلاش برای توسعه زیرساخت‌های لازم برای مطالعه عملکرد چندان مفید و چشمگیری نداشته‌ایم که اگر غیر از این بود امروز کمتر شاهد حضور تمام وقت نوجوانان و جوانان در شبکه‌های اجتماعی و مجازی بودیم. نباید وظیفه توسعه و تجهیز فضاهای مطالعه را فقط در دولت و دستگاه‌ها محصور کنیم؛ تمام آحاد جامعه وظیفه دارند به نوبه خود تلاش کنند تا این زیرساخت‌ها فراهم و یا تجهیز شوند.
البته قابل ذکر است که اینکه بعد از سال‌ها کتابخانه‌های عمومی در دولت سیزدهم افتتاح و یا در حال افتتاح هستند یعنی نگاه به توسعه زیرساخت‌ها در این دولت کاملاً تغییریافته که اختصاص اعتبارات لازم برای اتمام پروژه‌های کتابخانه خود گواه بر این موضوع است.
اهمیت به تقویت فرهنگ مطالعه و توسعه زیرساخت‌های لازم برای کتابخوانی در جامعه این نوید را می‌دهد که جامعه به سمت بهبود در حرکت است و بعد از این حرکت باید منتظر ساختارها و سازوکارهای قوی و محکم فرهنگی و چیرگی فرهنگ بر دیگر ابعاد چندگانه اجتماعی و مدیریتی در جامعه محل زندگی خود باشیم.
نظر شما