به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، در مراسمی که شامگاه چهارشنبه ۱۰ خردادماه جاری در کتاب شیرازه برگزار شد از چهاردهمین کتاب منصور صانع، هنرمند شیرازی رونمایی شد.
کورش کمالی سروستانی مدیر دانشنامه فارس در ابتدای این مراسم که با حضور علاقه‌مندان کتاب و هنرهای تجسمی برگزار شد مروری به سابقه و آثار منصور صانع و نگاهی کوتاه به کتاب «شیراز در یاد من» داشت و گفت: ویترین عکاسخانه‌های قدیمی، تصاویر نشسته در قاب‌های چوبی، عکس‌های سفید و سیاه، لبخندهای پنهان در شیار چروکیده چهره‌ها، آرامش حضور، جاری امید، زلال مهر آویخته از برق نگاه‌ها، ذوق تماشا، لذت دیدار و بازآفرینی ناگفته‌ها، همه انگیزه‌هایی بود که استاد منصور صانع را بر آن داشت تا با قامتی استوار و همتی نستوه، به عرصه جهان پرمعنای تصویر پای گذارد و در قالب پرتره، طبیعت و معماری، عکس‌هایی را به یادگار بگذارد که هم از سویی، تاریخ مصور این سرزمین را در بافت‌های تاریخی و اجتماعی آن به تصویر کشد و هم از دیگر سو، یادمان‌های فردی و جمعی را با رویکردی رمانتیک و شاعرانه خلق کند.
بازآفرینی پاره‌ای از تاریخ
وی افزود: نگاه صانع در خلق آثار، هم، ذوق‌گرایی رمانتیک را دارد و هم، واقع‌گرایی زیبایی را. حاصل دلمشغولی‌هایش را از باغ‌های باشکوه تا ایوان‌های مسقف، از مقرنس‌های رنگ‌رنگ تا طاق‌ها و گنبدهای فیروزه‌نشان، از چارسوی وکیل تا حجره‌های مشیر و خشت‌های زرنشان، با ما در میان می‌نهد. با طرح‌ریزی خلاقانه‌اش، چشم‌اندازهایی را ترسیم می‌نماید که به بازنمایی بافت‌ها و باورهای سنتی مردمان این سرزمین بپردازد. گویی در تصاویرش به بازآفرینی پاره‌ای از تاریخ می‌پردازد که در گذر زمان روی به فراموشی می‌نهند. از این‌روست که عکس‌ها و تصاویرش توصیف یک تفکرند؛ تفکری که راز معنایی ذهنش را آشکارا می‌کند.
به گفته کمالی سروستانی، «پیدایش عکاسی در شیراز»، «به‌یاد شیراز»، «شیراز کودکی ما»، «همه این سال‌ها» و «شیراز روزگار جوانی» پنج‌گانه اوست برای ثبت تصویر شهری که در خاطره ماست. «عکس فارس»، «مهر و ماه»، «آتشی که نمیرد»، «ساسانیان در فارس» و «مجموعه زندیه» نگاهی عاشقانه به تاریخ باستان و اسلامی، فارس است و «زیر آسمان خدا»، «شاهچراغ (دیروز و امروز)»، پاسخی به دغدغه‌های دینی اوست.
وی ادامه داد: تصویرآفرینی‌اش مصداق سویه‌ای از بیان هنری در خلق معناست؛ معنایی که مصداقش شیوه‌های فردی آفرینش هنری او را رقم می‌زند و متمایز می‌سازد؛ در آثارش ماهیتی می‌آفریند که وجه تمایز اوست از دیگر هنرآفرینان برای مواجه به آثاری که خاص اوست و به ارتقای هنری‌اش می‌انجامد. اما کتاب «شیراز در یاد من» که امروز با حضور شما گرامیان، جشن رونمایی‌اش را برگزار می‌کنیم، با آثار پیشین او متفاوت است. این‌بار نه عکس، که خاطره است که ما و منصور را به شیراز پیوند می‌دهد.
گذشته در فرایند خلاقانه خاطره روایت می‌شود
کمالی سروستانی با بیان اینکه در این اثر خواننده با «آلبومی عکاسانه» مبتنی بر کلمات روبه‌رو است، اضافه کرد: «سبک عکاسانه‌ای از نوشتار». به باوری «شهر و هر آن چیزی که در شهر وجود دارد به یک رمز درآمده است و روای شهر، با رمزگشایی از این رمزگان‌ها می‌تواند شهر را به مثابه یک متن بخواند و معانی نهفته در شهر را قرائت کند. فرایند خوانا کردن شهر و رمزگشایی شهری از طریق شناسایی بافت‌های خاطره در شهر ممکن می‌شود.
وی ادامه داد: تمامی اشیا و بناهای موجود در شهر دارای بافت خاطره هستند. فرایند نوشتن خاطرات، یک رونوشت برابر اصل از حوادث گذشته نیست، بلکه «عمل تصور در شرایط حاضر» است. هیچ فردی نمی‌تواند به‌طور دقیق و بی‌کم و کاست وقایع گذشته را به یاد بیاورد، بلکه گذشته در فرایند خلاقانه خاطره روایت می‌شود و «چتر خاطره» ساخته می‌شود. «چتر خاطره» همانند مکان‌ها و لحظه‌ها که به‌دست بازنمایی خاطره‌گون رها می‌شود، بسته و باز می‌شود.
وی بیان کرد: بیشتر خاطرات و دل‌نوشته‌ها در کتاب «شیراز در یاد من» مربوط به ده سالگی تا ۱۵ سالگی نویسنده است و به همین دلیل ما با نویسنده‌ای میان حال و گذشته مواجه می‌شویم. میان بزرگ‌سال روایت‌کننده و کودک تجربه‌کننده یک زاویه دید، متعلق به کودکی است که برایش هر فضا بستر تجربه‌ها و احساس‌های جدید است و زاویه دید دیگر متعلق به راوی بزرگ‌سالی که ناظر فاصله‌مندی است و دلالت‌ها و پژواک‌های فرهنگی و اجتماعی گذشته به چنگ نیامدنی را مورد توجه قرار می‌دهد.
وی افزود: کتاب بر نوعی ارتباط تعاملیِ پویا میان این زاویه دیدهای متمایز و در عین حال درهم تنیده مبتنی است. خاطره‌ها با حسی از جدایی به‌واسطه فاصله زمانی و مکانی توام می‌شود. کتاب سرشار از خاطرات زیبا و به‌یاد ماندنی است.
کمالی سروستانی گفت: نگارش این خاطرات آنهم در ۶۴ سالگی، برای منصور صانع به مثابه راهکاری برای محافظت از خود در مقابل هجمه غم غربت و فرو رفتن به ورطه نوستالژی عمل می‌کند و... تلاشی لذت‌بخش برای ثبت خاطرات و تجربه‌های حسی گذشته از فضاهای شهر محبوب دوران کودکی. خاطراتی که بیش از هرچیز به فضا پیوند دارد و در مرحله بعد به زمان. این اولویت بخشیدن به فضا نسبت به زمان در همه خاطرات موج می‌زند. شاهچراغ(ع)، تخت‌جمشید، حافظیه، سعدیه، چهارراه زند، حمام عمومی، سینماها، چلوکبابی‌ها، باغ‌های رشک بهشت، دم کل، کافه قنادی اتحاد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عکاسی‌ها و... چنان‌که در مقدمه کتاب هم آمده است «این خاطرات تلاشی است در زمینه زنده کردن مکان‌ها و انسان‌های نیکی که دیگر بین ما نیستند و ادای دینی است به شیراز خوب ما».
در خاطرات کتاب با زنده‌دلی یک طنزنویس روبه‌روییم
به گفته کمالی سروستانی، در خاطرات کتاب با زنده‌دلی یک طنزنویس، دانش یک پژوهشگر و خیال و رویاها و آرزوها و ناکامی‌های کودک و نوجوان دهه ۴۰ روبه‌رو هستیم. در پایان کتاب دو بخش دیگر هم تدوین شده است. یکی با عنوان «... و شیرازی که بود» که برای درک بهتر شیراز دهه چهل و پنجاه تعدادی عکس و نیز مطالبی در مورد وضعیت سینماها، رانندگان تاکسی با زیرپیرهن رکابی، گرانی بستنی و کباب در جوار آرامگاه سعدی، اطلاعیه‌ها و خبرهای کوتاه از روزنامه پارس فضل‌الله شرقی که بیشتر چاشنی طنز دارد آمده است و در پایان نیز زیر عنوان هریک از خاطرات اصطلاحات و واژه‌های شیراز معنی شده‌اند.
وی با بیان اینکه شیراز به منصور صانع مدیون است، گفت: چراکه تاریخ عکاسی‌اش، روزگار کودکی و جوانی‌اش و یادش را در «همه این سال‌ها» را در پنج‌گانه خود ماندگار کرده است. فارس به منصور مدیون است؛ چرا که بناهای تاریخی و طبیعی و سنت‌های دینی و ملی‌اش را در مجموعه آثارش ماندگار کرده است. و ما بدو مدیونیم که علاوه بر زیبایی مجموعه‌ای مستند از سرزمین کهنسال، ما را در کالبد و گنجینه کتاب‌هایش در جرگه تاریخ ثبت کرده است؛ چاپ این کتاب و جشن رونمایی و خرید آن که با سرمایه شخصی‌اش و عشق درونی‌اش به چاپ رسیده است، گامی کوچک در ادای دین به اوست.
این نویسنده و فعال فرهنگی افزود: استاد منصور صانع در تاریخ فرهنگی فارس می‌ماند؛ با همه خوبی‌هایش؛ با اشک چشمانش؛ با بغض نهانش؛ با دستان لرزانش و با آرزوها و مهر بی‌پایانش.
در این مراسم منصور صانع هم در سخنان کوتاهی گفت: خاستگاه این کتاب تشویقهای کورش کمالی سروستانی است. این انگیزه موجب شد که دست به قلم ببرم و این کتاب را تالیف کنم.
خاطراتی شیرین از شیراز جنت طراز
مولف کتاب شیراز در یاد من با بیان اینکه این شهر در گذشته به بوهایی که در کوچه و محله و خیابان‌های آن به مشام می‌رسید شناخته می‌شود، عنوان کرد: در دوران نوجوانی و جوانی من وقتی در چهارراه زند گام می‌گذاشتم حتی اگر چشمهایم بسته بود باز هم می‌شد حدس زد کجای شیراز قدم می زنی.
صانع، ادامه داد: تصورم این است که به واسطه این کتاب بسیاری گذشته شیراز را در این کتاب تصور می‌کنند زیرا من آنرا برای همه نوشتم.
به گزارش ایبنا؛ در پایان این مراسم جشن امضای کتاب شیراز در یاد من برگزار شد.
کورش کمالی سروستانی مدیر دانشنامه فارس در ابتدای این مراسم که با حضور علاقه‌مندان کتاب و هنرهای تجسمی برگزار شد مروری به سابقه و آثار منصور صانع و نگاهی کوتاه به کتاب «شیراز در یاد من» داشت و گفت: ویترین عکاسخانه‌های قدیمی، تصاویر نشسته در قاب‌های چوبی، عکس‌های سفید و سیاه، لبخندهای پنهان در شیار چروکیده چهره‌ها، آرامش حضور، جاری امید، زلال مهر آویخته از برق نگاه‌ها، ذوق تماشا، لذت دیدار و بازآفرینی ناگفته‌ها، همه انگیزه‌هایی بود که استاد منصور صانع را بر آن داشت تا با قامتی استوار و همتی نستوه، به عرصه جهان پرمعنای تصویر پای گذارد و در قالب پرتره، طبیعت و معماری، عکس‌هایی را به یادگار بگذارد که هم از سویی، تاریخ مصور این سرزمین را در بافت‌های تاریخی و اجتماعی آن به تصویر کشد و هم از دیگر سو، یادمان‌های فردی و جمعی را با رویکردی رمانتیک و شاعرانه خلق کند.
بازآفرینی پاره‌ای از تاریخ
وی افزود: نگاه صانع در خلق آثار، هم، ذوق‌گرایی رمانتیک را دارد و هم، واقع‌گرایی زیبایی را. حاصل دلمشغولی‌هایش را از باغ‌های باشکوه تا ایوان‌های مسقف، از مقرنس‌های رنگ‌رنگ تا طاق‌ها و گنبدهای فیروزه‌نشان، از چارسوی وکیل تا حجره‌های مشیر و خشت‌های زرنشان، با ما در میان می‌نهد. با طرح‌ریزی خلاقانه‌اش، چشم‌اندازهایی را ترسیم می‌نماید که به بازنمایی بافت‌ها و باورهای سنتی مردمان این سرزمین بپردازد. گویی در تصاویرش به بازآفرینی پاره‌ای از تاریخ می‌پردازد که در گذر زمان روی به فراموشی می‌نهند. از این‌روست که عکس‌ها و تصاویرش توصیف یک تفکرند؛ تفکری که راز معنایی ذهنش را آشکارا می‌کند.
به گفته کمالی سروستانی، «پیدایش عکاسی در شیراز»، «به‌یاد شیراز»، «شیراز کودکی ما»، «همه این سال‌ها» و «شیراز روزگار جوانی» پنج‌گانه اوست برای ثبت تصویر شهری که در خاطره ماست. «عکس فارس»، «مهر و ماه»، «آتشی که نمیرد»، «ساسانیان در فارس» و «مجموعه زندیه» نگاهی عاشقانه به تاریخ باستان و اسلامی، فارس است و «زیر آسمان خدا»، «شاهچراغ (دیروز و امروز)»، پاسخی به دغدغه‌های دینی اوست.
وی ادامه داد: تصویرآفرینی‌اش مصداق سویه‌ای از بیان هنری در خلق معناست؛ معنایی که مصداقش شیوه‌های فردی آفرینش هنری او را رقم می‌زند و متمایز می‌سازد؛ در آثارش ماهیتی می‌آفریند که وجه تمایز اوست از دیگر هنرآفرینان برای مواجه به آثاری که خاص اوست و به ارتقای هنری‌اش می‌انجامد. اما کتاب «شیراز در یاد من» که امروز با حضور شما گرامیان، جشن رونمایی‌اش را برگزار می‌کنیم، با آثار پیشین او متفاوت است. این‌بار نه عکس، که خاطره است که ما و منصور را به شیراز پیوند می‌دهد.
گذشته در فرایند خلاقانه خاطره روایت می‌شود
کمالی سروستانی با بیان اینکه در این اثر خواننده با «آلبومی عکاسانه» مبتنی بر کلمات روبه‌رو است، اضافه کرد: «سبک عکاسانه‌ای از نوشتار». به باوری «شهر و هر آن چیزی که در شهر وجود دارد به یک رمز درآمده است و روای شهر، با رمزگشایی از این رمزگان‌ها می‌تواند شهر را به مثابه یک متن بخواند و معانی نهفته در شهر را قرائت کند. فرایند خوانا کردن شهر و رمزگشایی شهری از طریق شناسایی بافت‌های خاطره در شهر ممکن می‌شود.
وی ادامه داد: تمامی اشیا و بناهای موجود در شهر دارای بافت خاطره هستند. فرایند نوشتن خاطرات، یک رونوشت برابر اصل از حوادث گذشته نیست، بلکه «عمل تصور در شرایط حاضر» است. هیچ فردی نمی‌تواند به‌طور دقیق و بی‌کم و کاست وقایع گذشته را به یاد بیاورد، بلکه گذشته در فرایند خلاقانه خاطره روایت می‌شود و «چتر خاطره» ساخته می‌شود. «چتر خاطره» همانند مکان‌ها و لحظه‌ها که به‌دست بازنمایی خاطره‌گون رها می‌شود، بسته و باز می‌شود.
وی بیان کرد: بیشتر خاطرات و دل‌نوشته‌ها در کتاب «شیراز در یاد من» مربوط به ده سالگی تا ۱۵ سالگی نویسنده است و به همین دلیل ما با نویسنده‌ای میان حال و گذشته مواجه می‌شویم. میان بزرگ‌سال روایت‌کننده و کودک تجربه‌کننده یک زاویه دید، متعلق به کودکی است که برایش هر فضا بستر تجربه‌ها و احساس‌های جدید است و زاویه دید دیگر متعلق به راوی بزرگ‌سالی که ناظر فاصله‌مندی است و دلالت‌ها و پژواک‌های فرهنگی و اجتماعی گذشته به چنگ نیامدنی را مورد توجه قرار می‌دهد.
وی افزود: کتاب بر نوعی ارتباط تعاملیِ پویا میان این زاویه دیدهای متمایز و در عین حال درهم تنیده مبتنی است. خاطره‌ها با حسی از جدایی به‌واسطه فاصله زمانی و مکانی توام می‌شود. کتاب سرشار از خاطرات زیبا و به‌یاد ماندنی است.
کمالی سروستانی گفت: نگارش این خاطرات آنهم در ۶۴ سالگی، برای منصور صانع به مثابه راهکاری برای محافظت از خود در مقابل هجمه غم غربت و فرو رفتن به ورطه نوستالژی عمل می‌کند و... تلاشی لذت‌بخش برای ثبت خاطرات و تجربه‌های حسی گذشته از فضاهای شهر محبوب دوران کودکی. خاطراتی که بیش از هرچیز به فضا پیوند دارد و در مرحله بعد به زمان. این اولویت بخشیدن به فضا نسبت به زمان در همه خاطرات موج می‌زند. شاهچراغ(ع)، تخت‌جمشید، حافظیه، سعدیه، چهارراه زند، حمام عمومی، سینماها، چلوکبابی‌ها، باغ‌های رشک بهشت، دم کل، کافه قنادی اتحاد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عکاسی‌ها و... چنان‌که در مقدمه کتاب هم آمده است «این خاطرات تلاشی است در زمینه زنده کردن مکان‌ها و انسان‌های نیکی که دیگر بین ما نیستند و ادای دینی است به شیراز خوب ما».
در خاطرات کتاب با زنده‌دلی یک طنزنویس روبه‌روییم
به گفته کمالی سروستانی، در خاطرات کتاب با زنده‌دلی یک طنزنویس، دانش یک پژوهشگر و خیال و رویاها و آرزوها و ناکامی‌های کودک و نوجوان دهه ۴۰ روبه‌رو هستیم. در پایان کتاب دو بخش دیگر هم تدوین شده است. یکی با عنوان «... و شیرازی که بود» که برای درک بهتر شیراز دهه چهل و پنجاه تعدادی عکس و نیز مطالبی در مورد وضعیت سینماها، رانندگان تاکسی با زیرپیرهن رکابی، گرانی بستنی و کباب در جوار آرامگاه سعدی، اطلاعیه‌ها و خبرهای کوتاه از روزنامه پارس فضل‌الله شرقی که بیشتر چاشنی طنز دارد آمده است و در پایان نیز زیر عنوان هریک از خاطرات اصطلاحات و واژه‌های شیراز معنی شده‌اند.
وی با بیان اینکه شیراز به منصور صانع مدیون است، گفت: چراکه تاریخ عکاسی‌اش، روزگار کودکی و جوانی‌اش و یادش را در «همه این سال‌ها» را در پنج‌گانه خود ماندگار کرده است. فارس به منصور مدیون است؛ چرا که بناهای تاریخی و طبیعی و سنت‌های دینی و ملی‌اش را در مجموعه آثارش ماندگار کرده است. و ما بدو مدیونیم که علاوه بر زیبایی مجموعه‌ای مستند از سرزمین کهنسال، ما را در کالبد و گنجینه کتاب‌هایش در جرگه تاریخ ثبت کرده است؛ چاپ این کتاب و جشن رونمایی و خرید آن که با سرمایه شخصی‌اش و عشق درونی‌اش به چاپ رسیده است، گامی کوچک در ادای دین به اوست.
این نویسنده و فعال فرهنگی افزود: استاد منصور صانع در تاریخ فرهنگی فارس می‌ماند؛ با همه خوبی‌هایش؛ با اشک چشمانش؛ با بغض نهانش؛ با دستان لرزانش و با آرزوها و مهر بی‌پایانش.
در این مراسم منصور صانع هم در سخنان کوتاهی گفت: خاستگاه این کتاب تشویقهای کورش کمالی سروستانی است. این انگیزه موجب شد که دست به قلم ببرم و این کتاب را تالیف کنم.
خاطراتی شیرین از شیراز جنت طراز
مولف کتاب شیراز در یاد من با بیان اینکه این شهر در گذشته به بوهایی که در کوچه و محله و خیابان‌های آن به مشام می‌رسید شناخته می‌شود، عنوان کرد: در دوران نوجوانی و جوانی من وقتی در چهارراه زند گام می‌گذاشتم حتی اگر چشمهایم بسته بود باز هم می‌شد حدس زد کجای شیراز قدم می زنی.
صانع، ادامه داد: تصورم این است که به واسطه این کتاب بسیاری گذشته شیراز را در این کتاب تصور می‌کنند زیرا من آنرا برای همه نوشتم.
به گزارش ایبنا؛ در پایان این مراسم جشن امضای کتاب شیراز در یاد من برگزار شد.
نظر شما